SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (100)

100.

        Bapa ketingal njengkerutaken palarapanipun. mBokmenawi mila sami kalihan kula, Bapa dereng pirsa jlentrehaning pangandikanipun Raden Gunendra, Awit sampun cetha bilih Bapa lan ugi kula menika boten badhe saged kapisahaken kalihan Nagari Mataram, jalaran Kepuh Agal menika mila Dhusun ingkang kabawah ing Mataram. Kamangka para-para ingkang masanggrah ing Patalan ingkang ngakenipun Trah Majapahit lan boten purun manungkul dados setunggal kalihan Mataram menika badhe tansah mbudidaya murih sirnanipun Mataram. Ewa samanten pangandikan pungkasan saking Raden Gunendra kala wau sanaosa kula sampun dados siswa lan kapundhut putra dening Tiyang Sepuh angkatipun Raden Gunendra, boten badhe kadhawuhan murih wani kalihan Mataram.

        “Inggih Raden Gunendra” sareng radi sawatawis dangu kawontenan sepen, Bapa lajeng ngendika “kula ngertos lan saged nampi ingkang jengandika dhawuhaken ingkang wekasan kala wau. Mila babagan rebat nagari menika prakawisipun para luhur ingkang sami-sami Trahipun Prabu Brawijaya ing Majapahit. mBok bilih inggih memper kalihan lelampahan ing jaman Purwa rumiyin, ingkang lelampahanipun kados kacetha ing pagelaran ringgit. Inggih menika rebat nagari antawisipun para wayahipun Resi Wiyasa ingkang sami-sami ngrumaosi taksih dharahipun Raden Priyamadamana utawi Prabu Barata. Pramila ing pungkasaning lelampahan ginambaraken dados wontenipun Perang Bharatayuda. Ing mriku Pandhawa lan Kurawa ingkang sami ngaken Trah Barata sami memengsahan lan ambangun perang ing Tegal Kurusetra. Ing paprangan Bharatayuda menika kacariyosaken, ing madyaning rana sami pejah pinejahan antawisipun guru lan siswa, wayah mengsah simbah, anak mengsah tiyang sepuhipun lan sanes-sanesipun. Lan sadaya ingkang gugur lajeng sinebat minangka kusumaning bangsa. Makaten ugi saupami ing benjang, menawi antawisipun Trah Majapahit ingkang samangke masanggrah ing Patalan tuwin Trah Majapahit ingkang ngedhaton ing Mataram, amangsuli lelampahanipun para kina ing Jaman Purwa menika,kanthi dumadosing perang, badhe wonten lelampahan ingkang boten benten kalihan lelampahan ing Perang Agung Bharatayuda”.

        “Inggih Ki Lurah, lajeng kersanipun Ki Lurah kados pundi?” Raden Gunendra nyelani pangandikanipun Bapa.

        “He he he “ Bapa gumujeng alon lajeng wangsulan “estunipun minangka kawula alit, kula tansah ngajeng-ajeng sampun ngantos Perang Agung Bharatayuda ingkang ngorbanaken maleksa-leksa prajurit, satemah nuwuhaken maleksa-leksa warandha lan lare ingkang lola, dipun wangsuli malih kalihan wontenipun perang antawisipun sami-sami Trah Majapahit menika. Nanging kula ugi nglenggana, kula menika namung kawula alit ingkang kuwaosipun namung nyenyuwun dhumateng Gusti Ingkang Maha Agung. Dados saupami saestu kalampahan anak kula Pradapa suwita dados siswa Rama jengandika ing Patalan, lan kalampahan wonten perang kados ingkang kula aturaken ing ngajeng, boten mokal menawi ing benjangipun Pradapa badhe aben ajeng kalihan kula ing tengahing palagan lan saged ugi Pradapa badhe rebat gesang kalihan jengandika menapa dene Rama Jengandika ingkang sampun paring aji jaya kawijayan dhateng piyambakipun. Kajawi menawi jangkaning jagad mila nggarisaken boten badhe wonten perang antawisipun para-para ingkang sami-sami ngaken Trah Majapahit menika”.

        “Kasinggihan Ki Lurah” Raden Gunendra ketingal menawi kasoran perbawa kalihan pangandikanipun Bapa ketitik radi tumungkul anggenipun lenggah ing ngarsanipun Bapa, lajeng ngendika suka wangsulan “estunipun legetaning manah kula menika boten benten kalihan penggalihipun jengandika Ki Kepuh Agal. Kula ugi ngajeng-ajeng murih boten wonten perang ingkang mbetahaken korban ingkang kathah ingkang radin-radin ingkang dados korban menika tiyang-tiyang ingkang boten patosa mangertos kersa menapa ingkang wonten penggalihipun para luhur ingkang marentahaken perang. Pramila kula ugi ndherek nyenyuwun dhumateng Gusti kados ingkang jengandika suwunaken kala wau. Lan ingkang cetha, kula lan jengandika menika namung titah ingkang boten saged sumerep kados menapa garising jangka ing Tanah Jawi ingkang badhe kalampahan. Sokur menawi panyuwun jengandika saha panyuwun kula kinabulaken ing Hyang Suksma. Temah boten badhe wonten lelampahan calon kadang kula Pradapa menika benjing memengsahan kalihan Kanjeng Rama ing Patalan ugi boten badhe aben ajeng kalihan jengandika Ki Lurah ing madyaning palagan paprangan. Dene menawi jangkaning jagad anggarisaken ingkang benten kalihan pangajeng-ajeng kula lan jengandika, menika winastan pesthi ingkang purun utawi boten purun titah namung saged anglampahi. Samangke ingkang baken, kaparenga jengandika Ki Kepuh Agal paring idi pangestu dhumateng kula ingkang badhe nglantaraken Pradapa nami kanugrahan saking Kanjeng Rama ing Patalan”.

        Mirengaken anggenipun wawan pangandika antawisipun Bapa kalihan Raden Gunendra makaten menika, kula rumaos alit sanget, rumaos bodho lan cubluk, jebul kula menika boten benten kalihan lare alit ingkang ngertosipun namung dolanan lan nedha kemawon. Sanaosa makaten, salebeting manah ugi ngajeng-ajeng mugi-mugi Bapa kepareng paring palilah lan angidini kula puruita dhateng Patalan saprelu nampi kanugrahan Aji Jaya Kawijayan saking Raden Gunendra miwah tiyang sepuhipun angkat. Kula sakedhap-sakedhap nglirik dhateng pasuryanipun Bapa, ing pangangkah kepengin mangertosi wonten tandha-tandha Bapa ngeparengaken menapa boten panyuwunan saking Raden Gunendra kala wau.

        “Prakawis idi lan palilah ingkang dipun kersakaken Raden Gunendra menika tumrap kula gampil lan boten angel Raden” dhawuh pangandikanipun Bapa suka wangsulan dhateng Raden Gunendra “namung kemawon, kangge ngucapaken menapa ingkang jengandika kersakaken menika kula mbetahaken wekdal radi sawatawis”.

        “Liripun wekdal kados pundi Ki Lurah?”

        “Naminipun tiyang sepuh Raden” Bapa ngendika sareh “gandheng anak kula menika badhe puruita, kula kedah asung sanguning batin dhateng Pradapa langkung rumiyin, murih gangsar anggenipun mangke nampi kanugrahan saking jengandika menapa dene Rama Jengandika ing Patalan. Kaping kalih, mugi kauningan, ing wekdal menika Pradapa taksih kabetahaken biyungipun ingkang nembe nandhang sakit, murih tumuli saged waras malih Biyungipun Pradapa dereng saged pisah radi dangu kalihan yoganipun ingkang namung setunggal menika”.

        “Ooom Nyai Lurah wekdal menika nembe nandhang gerah Ki Lurah?” Raden Gunendra nyelani pangandikanipun Bapa “nyuwun pangapunten kula boten mangertos menawi Nyai Lurah nembe gerah, saestu kula ndherek prihatos Ki Lurah, inggih mugi-mugi Nyi Lurah enggala tumunten waluya jati, jati temahan nirmala bagas waras lan panjang yuswa”.

        “Ngaturaken gening panuwun awit pandonganipun Raden” Bapa paring wangsulan “lan ketingalipun inggih boten dangu malih Biyungipun Pradapa badhe wangsul waras malih, awit sampun ketingal suda kathah sakitipun. Awit saking sedaya ingkang kula aturaken kala wau, ing salebeting wekdal pitung dasa dinten kapetang wiwit dinten menika, kula piyambak ingkang badhe ngeteraken Pradapa dhateng Patalan lan nglantaraken sowan ing ngarsa jengandika Raden Gunendra miwah dhateng Rama Jengandika ing Patalan”.

        “Ngaturaken genging panuwun Ki Lurah” Raden Gunendra kebat anggenipun wangsulan, pasuryanipun ketingal sumringah nandhakaken bilih nembe karenan penggalihipun “Ki Kepuh Agal kasekecakna lenggah kemawon, saru dinulu lan kirang prayogi menawi Ki Lurah ingkang tindak piyambak dhateng Patalan. Benjang kemawon pas ing dinten kaping pitung dasa kapetang wiwit dinten menika, kula ingkang badhe sowan malih dhateng Kepuh Agal mriki lan wangsulipun badhe nganthi calon kadang kula Pradapa dhateng Patalan”.

        “Manawi makaten kula namung saged ndherek lan ngaturaken sewu guning panuwun Raden”.

        “Dhawah sami-sami Ki Lurah” wangsulanipun Raden Gunendra kanthi pasuryan ingkang sumringah rena “menapa wonten dhawuh malih saking Ki Lurah dhateng kula? Mangga kula suwun Ki Lurah boten tidha-tidha enggal kadhawuhna kemawon”.

        “Matur nuwun saderengipun Raden” dhawuh wangsulanipun Bapa “ambok bilih Raden Gunendra dhangan ing panggalih saha ngeparengaken, sanaosa kula sampun mireng saking Pradapa katiyasnipun Aji Paluwaja miwah Aji Mahesasakecu ingkang nggegirisi, nanging malah ndadosaken kula kepengin sumerep ugi, pramila kula nyuwun mbok inggiha Raden Gunendra kersa nedahaken dhateng kula”.

        “Ki Lurah ngersakaken kula nedahaken katiyasanipun Aji Paluwaja tuwin Aji Mahesasakecu?” kalihan mesem lega Raden Gunendra atur wangsulan “kanthi suka remening manah, pamundhutipun Ki Lurah kula sagahi, namung kemawon kula suwun mugi Ki Lurah boten nggegujeng kula awit kawastanan dhemen pamer lan ngongasaken sakedhik kanuragan ing ngarsanipun Ki Kepuh Agal ingkang satuhu wicaksana”.

        “He he he….” Bapa gumujeng alit lajeng ngendika “boten Raden, mokal kula kumawantun nggegujeng jengandika, awit kula ngertos bilih jengandika Raden mila nyirik pamer kasudiran ing sangajengipun tiyang ringkih kados kula ingkang namung tilas blantik boten nggadhahi ngelmu kanuragan menapa-menapa”.

        “Inggih Ki Lurah” Raden Gunendra nunten ngendika malih “samangke kaprenga suwawi kula dherekaken dhateng Sanggar, badhe kula aturaken pamundhutipun Ki Lurah dhateng kula”.

        “Boten sisah dumugi Sanggar, Raden” Bapa wangsulan kalihan mesem “nyuwun pangapunten menawi kula taksih nggadhahi raos eman menawi wonten sela ing Sanggar ajur kataman pupuhan jengandika Raden, saha menawi ngantos wonten dedamel putung awit boten kiyat natoni salira jengandika Raden Gunendra”.

        “Lajeng keparengipun Ki Lurah kados pundi?”.

        “Sekedhap inggih Raden? Kula badhe kengkenan anak kula rumiyin” Bapa suka wangsulan lan kalajengaken nimbali kula “Pradapa”.

        “Inggih wonten dhawuh Bapa?” kula tanggap lan kebat atur wangsulan.

        “Kowe ngerti ta? Ing Pager Satru sisih kulon kae, ana wit Semboga sing kerep dienggo pasaban manuk ocah-ocehan kaya dene Jalak, Kuthilang, Kepodhang lan sapiturute merga kepencut karo wohe ?”

        “Inggih Bapa, ngertos” kula wangsulan.

        “Mengko dhisik, kandhaku durung rampung” Bapa ngendika malih “woh sembaga kae ora bisa dijupuk dening wong apa dene kewan sing ora bisa mabur, jalaran wite akeh erine sing landhep lan lancip. Aku njaluk tulung jupukna erine wit Samboga kae loro utawa telu, gawanen mrene”

        “Inggih Bapa, ngestokaken dhawuh”.

        “Karo maneh, ing ngisore wit sembaga kae ana thukulan waluh sing wohe mbriyet sapirang-pirang, methika siji pilihna sing tuwa dhewe, banjur gawanen mrene bareng karo eri sembaga mau”.

 

 

Ana candhake.

Pranyata tekan nomer 100 SMW 7 meksa durung bisa rampung. Dadi mathuke ya kudu dirampungne mbuh tekan nomer pira mengko.

Nanging upama leren dhisik tak kira ya gak apa-apa ta?.

 

 

         

 

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (99)

 

99.

        Bapa lajeng mirsani kula kalihan ngendika :

        “mBok menawa tamu iki sing dikersakne dening Nyai Pandhanwangi, yen aku lan kowe kena ninggalne tamu sing wigati sing tekane arep nemoni aku lan kowe Pradapa”.

        “mBok bilih mila makaten Bapa” wangsulan kula cekak.

        “Ya wis yen pancen mangkono, ayo tamune ditemoni bebarengan, sauntara Ki Genter lan mBok Jayem kareben nyulihi awake dhewe ngancani Biyungmu ing kene”.

        Sasampunipun Bapa paring dhawuh dhateng Paman Genter murih nenggani Biyung, kula lan Bapa lajeng mlampah dhateng Pendhapa, badhe manggihi tamu ingkang dipun aturaken Paman Genter kalawau. Saderengipun dumugi pendhapa, Bapa kober mlebet dhateng plangkaning pusaka. Lan nalika miyos sampun nyengkelit Kyai Pantek ing lempeng kananipun.

        Pranyata anggen kula nggadhahi panginten leres. Tamu ingkang katemben rawuh menika Raden Gunendra saestu. Namung benten kalihan nalika jaman ing sanggaripun Rama Kyai Daka kala emben, ingkang anggenipun nyebat asmanipun Bapa, Raden Gunendra kepireng ngremehaken. Samangke sareng ing Pendhapa Kalurahan, dupi pirsa menawi Bapa lan kula saking wingking medal dhateng Pendhapa, Raden Gunendra ketingal suka pakurmatan dhateng Bapa langkung rumiyin, kanthi nindakaken sembah kalbu. Bapa ugi ketingal boten benten anggenipun nampi rawuhipun Raden Gunendra, panggah kados menawi manggihi tamu sanes. Sasampunipun anjawat astanipun Randen Gunendra lajeng kaacaran lenggah ing gelaran joganing pendhapa. Kula ugi lajeng atur sembah dhateng Raden Gunendra kados nalika ing sanggaring Rama Kyai Daka kala emben.

        “Nuwun sewu saderengipun Kisanak” Bapa lajeng ngendika “sampun mastani kula tambuh, awit mila sayegtosipun nembe menika kula kepanggih kalihan andika Kisanak. mBok bilih wonten sarjuning panggalih, kaparengna Kisanak sudi paring uninga dhateng kula pun Sarkara ingkang pinitados angesuhi Dhusun Kepuh Agal mriki menika, Kisanak wingking saking kasatriyan pundi saha sinten sinambating wangi?”.

        “Inggih Ki Lurah” boten nyana babar pisan, jebul Raden Gunendra ngagem basa krama nalika mangsuli pitaken saking Bapa “kula menika saking Dhukuh Gundhalasewu sacaketipun Pasanggrahan Patalan, dene nami kula tiyang-tiyang sami amastani Raden Gunendra”.

        “Raden Gunendra saking Dhukuh Gundhalasewu?” Ki Lurah amangsuli wangsulanipun Raden Gunendra, kados nyethakaken ungeling tembung ingkang medal saking lesanipun Raden Gunendra.

        “Leres Ki Lurah” Raden Gunendra lajeng suka katrangan malih “estunipun kula menika suwaunipun saking Kitha Pajang, kula menika putranipun Rama Tumenggung Dibyaningrat abdi dalem kaprajuritan ing Kasultanan Pajang duk ing uni, ananging anyarengi ngalihipun Kraton Pajang dhateng tilas wana Mentaok ingkang winastan Kutha Gedhe Mataram lan Kanjeng Rama Tumenggung surut ing kasedan jati, boten dangu kula lajeng nilar Kitha Pajang lan gesang ing Dhuhuh Gundhalasewu”.

        “Oooo, dados jengandika menika putranipun Gusti Tumenggung Dibyaningrat Senapati Pajang gandhenganipun Gusti Tumenggung Prabalintang, ingkang kondhang kaloka ing rat prajurit sekti mandraguna, ingkang kagungan panguwaos namung satapak ing sangadhapipun Kanjeng Sultan Adiwijaya piyambak menika?” Bapa ngendika kanthi suwanten kados nocogaken pangintenipun.

        “Bab sepinten panguwaosipun Kanjeng Rama kula boten mangertos Ki Lurah, nanging menawi gandhenganipun Uwa Prabalintang mila leres” Raden Gunendra suka wangsulan lajeng pitaken “menapa Ki Lurah rumiyin ugi saking Pajang ? ingkang dalemipun sakilenipun Sendhang Umbul ?”.

        “Leres Raden, kula Sarkara mila saking mrika” Bapa gentos suka wangsulan.

        “Menawi makaten kula boten klintu” Raden Gunenendra mesem.

        “Liripun boten klintu kados pundi Raden?” Bapa pitaken.

        “Jengandika kalebet priyagung ingkang kedah kula kurmati, awit jengandika menika priya ingkang asring dipun cariyosaken dening Kanjeng Ibu, minangka priya ingkang jujur lan abudi luhur, ingkang satuhu dipun kurmati dening Kanjeng Ibu. Sanaosa anggenipun cariyos Kanjeng Ibu mesthi menawi Kanjeng Rama nuju boten wonten” Raden Gunendra suka wangsulan.

        Kula lajeng emut cariyosipun Bapa dhumateng kula, bilih saderengipun kepanggih kalihan Biyung, Bapa nate kagungan sambeting tresna kalihan satunggaling wanita, nanging sesambetan menika kedah pedhot jalaran wanita kala wau dipun pundhut garwa dening Gusti Tumenggung. Kula lajeng nggagas menawi Raden Gunendra menika taksih putranipun wanita ingkang nate dipun tresnani Bapa.

        “Prakawis menika prayogi boten dipun rembag malih Raden” Bapa lajeng ngendika amangsuli cariyosipun Raden Gunendra “menika namung cariyos lelampahanipun tiyang jaman kina ingkang sampun katutup dening obahing jaman sarta kawontenan. Malah samangke kula badhe nyuwun pirsa, Raden ngantos dumugi papan mriki menika, amengku kersa menapa?, awit kala wau rewang kalurahan cariyos dhateng kula bilih rawuhipun Raden menika namung saprelu kepanggih kalihan kula lan anak kula Pradapa”.

        “Inggih kula nyuwun pangapunten Ki Lurah” Raden Gunendra wangsulan kalihan mesem “saderengipun kula ngaturaken wosing sedya kula sowan Ki Lurah ing Pendhapa Kepuh Agal mriki menika, kaparenga kula nyuwun pirsa, menapa putra jengandika Pradapa dereng mlambangi atur dhumateng Ki Lurah bab anggen kula kepengin mewahi raketing kekadangan antawisipun kula kalihan Pradapa?”.

        “Satleraman mila Pradapa nate cariyos bilih nembe kemawon kepanggih satriya bagus ingkang kagungan kasekten pindha jawata Surapati ngejawantah ingkang asma Raden Gunendra” ngendikanipun Bapa mangsuli pitakenipun Raden Gunendra “nanging kula kinten langkung jangkep malih menawi jengandika Raden Gunendra ingkang ngendikakaken dhateng kula”.

        “Walah kula kinten anggenipun matur Pradapa dhateng Ki Lurah menika sampun dipun emperi kathah” kalih gumujeng alit Raden Gunendra ngendika dhateng Bapa “mila leres manawi kula sampun nedahaken sapletik saking Aji ingkang kula gadhuh dhateng Pradapa tuwin Danara lan Kyai Daka, ingkang wujudipun Aji Paluwaja miwah Aji Mahesasakecu. Lan kula kepengin sanget nyowanaken Pradapa ing ngarsanipun tiyang sepuh angkat kula murih Pradapa ugi kaparingan sedaya Aji ingkang sampun katurunaken dhateng kula dening Tiyang sepuh angkat kula kala wau. Sartanipun malih, Pradapa sageda sinengkakaken dados putra angkat dados adhi kula. Ing prakawis menika kula sampun rembagan kalihan Pradapa, Pradapa ugi sampun nayogyani. Samangke kula suwun Ki Lurah mugi ngeparengaken menapa pepenginan kula ingkang sampun kula aturaken menika lan ugi ingkang sampun dados pepenginanipun Pradapa. Kadospundi Ki Lurah?”.

        Radi dangu Bapa namun kendel, boten tumunten suka wangsulan dhateng Raden Gunendra. Namung ketingalipun Bapa nembe menggalih utawi nimbang-nimbang pangandikanipun Raden Gunendra menika.

        “Mangke rumiyin Raden” sasampunipun sawatawis anggenipun menggalih Bapa lajeng ngendika “saestu kula ngaturaken genging panuwun ingkang tanpa pepindhan dhateng jengandika Raden ingkang sampun paring kawigatosan samanten agengipun dhumateng anak kula pun Pradapa. Sangertos kula ingkang nami Aji Jaya Kawijayan kados ingkang katiyasanipun ngedab-edabi kados ingkang sampun kula pireng saking Pradapa menika, boten sauger tiyang saged dipun gadhuhi, sanaosa tiyang ingkang kepengin kagadhuhan anggenipun nyuwun dipun rencangi tetangisan ngantos luhipun awujud getih, dereng kantenan menawi saged dipun paringi. Nanging anak kula Pradapa menika, ngimpekaken saged katurunan aji jaya kawijayan ingkang makaten menika kula kinten dereng pantes, dumadakan Raden Gunendra kepareng badhe nurunaken aji jaya kawijayan kasebat dhateng piyambakipun. Menika tuhu satunggaling kanugrahan ingkang agungipun tanpa saged dipun pindhakaken………”

        “Menika makaten Ki Lurah” Raden Gunendra nigas pangandikanipun Bapa “mila leres ingkang jengandika dhawuhaken menika, nanging mugi kaemutana bilih Aji Jaya Kawijayan menika makutha pepindhanipun, boten saben sirah saged pas manawi kaageman Makutha ingkang sampun wonten, lepatipun lodho awit kagengen makuthanipun, inggih sesak jalaran kagengen sirahipun. Makaten ugi sambetipun Aji Jaya Kawijayan ingkang badhe katurunaken dhateng Pradapa menika, prasasat sampun tepung gelang nggen kula ngulati papan ing Tanah Jawi menika, kanthi sangu pitedahipun tiyang sepuh angkat kula ing Patalan, ngupadi tiyang ingkang saged kanggenan aji jaya kawijayan kados ingkang kula gadhuh peparingipun tiyang sepuh angkat kula menika, nanging kepanggihipun inggih namung Pradapa piyambak. Pramila Bapa ing Patalan sampun ngersakaken Pradapa katurunan aji jaya kawijayan sami kalihan kula saha badhe kaangkat dados putra kasedherekaken kalihan kula”.

        “Nuwun sewu Raden”  Bapa ingkang gentos ngendika “ menapa leres Jengandika kala wau dhawuh menawi samangke Raden milih manunggal kalihan para ingkang masanggrah ing Patalan?”

        “Leres Ki Lurah” wangsulanipun Raden Gunendra “kula menika namung nulad lekasipun Kanjeng Rama sawargi ingkang setya tuhu dhateng Kanjeng Sultan Adiwijaya ing Pajang ingkang tedhakipun Pangeran Handayaningrat saking Majapahit, suthik menawi ta kedah suwita dhateng tedhak turunipun tiyang saking Dhusun Sela ingkang samangke ngagem sebatan Panembahan Senapati lan ngedhaton ing Kutha Gedhe Mataram menika”.

        “Kula aturi pirsa inggih Raden?” Bapa ngendika malih “kula Sarkara mila rumiyin saking Pajang, nanging ingkang netepaken kula minangka Lurah ing Kepuh Agal menika Ngersa Dalem Gusti Panembahan Senapati ing Alaga, ingkang menawi katurut ugi trah saking Raden Bondhan Kejawan putra wuragilipun Prabu Brawijaya ing Majapahit. Kula boten nglepataken para ingkang masanggrah ing Patalan awit ngugemi kapitayan bilih ingkang wenang mranata Tanah Jawi menika namung Trah Majapahit ingkang samangke masanggrah ing Patalan, nanging kula ugi boten badhe nglunturaken kapitayan kula bilih Kanjeng Panembahan Senapati saturun-turunipun menika ugi kagungan wewenang mranata Tanah Jawi. Samangke jengandika kagungan kersa badhe ngajak anak kula dhateng Patalan, menapa jengandika mila kagungan sedya badhe misahaken kula kalihan anak kula Raden?”.

        “Sampun klentu ing panampi Ki Lurah” Raden Gunendra suka wangsulan kalihan gumujeng alon “babagan ngelmu utawi Aji Jaya Kawijayan sampun dipun campur kalihan babagan para luhur rebat nagari. Sanaosa ing mangkenipun Pradapa badhe kapundhut putra dening Rama ing Patalan nanging boten pisan-pisan badhe kadhawuhan murih wani dhateng Mataram……”.

 

 

Ana candhake

 

 

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (98)

 

98.

        Kula inggih namung matur sendika, boten matur nyuwun pirsa dhateng pundi anggenipun Bapa ngupadi tambanipun Biyung. Sasampunipun Bapa bidhal, kula nunten wangsul malih nenggani Biyung, ingkang ketingal taksih sare. Boten watuk babar pisan, dados inggih boten ngedalaken rah malih. Kula nicil ayem, menapa malih saya dangu ketingal anggenipun sare sansaya angler. Namung kala-kala mila taksih ngeses kados nembe ngampet raos sakit, nanging inggih boten dangu lajeng kendel, wangsul sare malih.

        mBok Jayem ingkang wongsal-wangsul nggentosi pipih kacelup toya minangka sarana kangge ngirangi bentering badanipun Biyung, kula kengken leren, awit ketingal sampun kesel sanget, jalaran anggenipun nenggani Biyung mila wiwit saprotiganing dalu dumugi sapriki dereng wonyen ingkang nggentosi. Lan padamelanipun nenggani Biyung kula gentosi. mBok Jayem inggih lajeng medal nilar patunggonipun Biyung, gentos kula ingkang linggih caket kalihan mustakanipun Biyung, murih gampil menawi nggantos pipih ingkang kacelup ing toya asrep lan katemplekaken ing palarapanipun Biyung.

        Nenggani Biyung ingkang gerah lan namung kendel amargi sare, ndadosaken badan kraos kirang sekeca, awit boten obah kados padatan, kajawi namung linggih kendel tanpa guneman menapa-menapam malah obah ingkang nuwuhaken suwanten ugi boten wantun awit ajrih menawi ngantos mbribeni sarenipun Biyung. Kula lajeng ngewahi anggen kula linggih, suku kula slonjoraken geger lan sirah kula angge sumendhe dhateng gebyog, kanthi makaten raosing badan kraos radi sekeca. Nanging jebul kanthi linggih makaten menika sampun ndadosaken kula boten kraos ngantos ketileman.

        Inggih ing salebeting katileman menika, dumadakan kula sumerep wewayangan ingkang aneh. Lan langkung aneh malih, kula boten saged ebah lan boten saged ngucap menapa-menapa, sagedipun namung nguwasi wewayangan ingkang aeng kala wau. Rumaos kula ing senthong menika Biyung boten namung setunggal, nanging wonten sekawan malih ingkang rupinipun persis kalihan Biyung. Biyung ingkang cacah sekawan menika sami ngadeg jejer ing jogan madhep dhateng Biyung ingkang nembe sare, sekawan-sekawanipun sami suka kurmat dhateng Biyung ingkang namung kendel sare ing ambenipun, lajeng sami mlampah medal nilaraken senthong liwat kori. Sareng Biyung cacah sekawan kala wau sampun boten ketingal, nembe kula saged obah, anyarengi Biyung wungu saking anggenipun sare kapratandhan kalihan mbikakipun netra ingkang kala wau merem.

        Daya-daya kula nata linggih kula lajeng madhep dhateng Biyung sarwi matur :

        “Biyung ngersakaken menapa? Ngunjuk menapa dhahar?”

        Biyung boten wangsulan kajawi namung nggedhegaken mustakanipun. Lajeng biyung mirsani kula kalihan mesem, nanging rumaos kula esemipun Biyung menika ketingal benten kalihan esem padatan. Boten dangu lajeng ngeremaken netra, wangsul sare malih kados wau. Kula inggih lajeng nutugaken anggen kula nenggani ngantos Bapa rawuh saking anggenipun ngupados jampi.

        “Apa Biyungmu wiwit mau babar pisan ora nglilir?” Bapa ndangu kula.

        “Nglilir sepisan Bapa” atur wangsulan kula, lajeng kula nyariyosaken sesawangan aneh ingkang kula sumerepi nalika kula ketileman kala wau.

        “Hm……” Bapa unjal napas landhung lajeng ngendika “aku wis nggawa boreh kanggo Biyungmu, nanging dhawuh sing tak tampa saka Eyangmu Nyai Pandhansari mau awake dhewe iki titahing Allah, sing duwe kuwajiban mbudidaya nanging ora kinudokake kasile. Kaping pindhone titah kudu tansah nyenyuwun marang Allah lan mesthi bakal dikabulne, nanging wujud kabule panyuwunan kuwi ora dijumbuhake karo sing dikarepne titah, nanging dijumbuhake karo sing dibutuhne titah mung emane akeh titah sing ora weruh marang apa sing dibutuhne merga ketutup dening kekarepane. Kaping telune, satemene kabeh barang kang gumelar iki kagungangane Allah, manungsa saderma wenang anggadhuh, barang gadhuhan kuwi ora bisa digondheli yen kakersakne bali dening ingkang Kagungan, kalebu sing aran pati uripe dhewe iki. Dene prentah saka Eyangmu Nyai Pandhanwangi mau, awake dhewe, aku lan kowe kudu gentenan nunggoni anggone turu Biyungmu, Biyungmu ora dikeparengake kijenan turu tanpa ana sing nunggoni. Aku lan kowe kena bareng ninggalne Biyungmu yen ana tamu wigati sing kepengin ketemu karo aku lan kowe”.

        “Inggih Bapa, sadaya dipun dhawuhaken Bapa menika badhe kula lampahi kanthi sasae-saenipun” atur wangsulan kula ingkang lajeng kula susuli kalihan panyuwunan pirsa “menapa Bapa samangke sampun saged manggihi Kanjeng Eyang Nyai Pandhanwangi ?”.

        “Dudu aku sing bisa sowan marang Nyai Pandhanwangi” dhawuh wangsulanipun Bapa “nanging pancen Nyai Pandhansari sing saiki madhepok ing papan kanggo tumibane Sendhang Mustikawarih, ngersakne aku sowan. Mau niyatku satemene arep ngupadi papane Sendhang Ngiyom, arep nyoba sowan Kanjeng Ratu Setyawati utawa saora-orane ya sowan marang Kyai Jurudah lan Kyai Prasanta saperlu arep nyuwun pituduh kanggo nambani Biyungmu, nanging jebul lakuku malah dituntun manjing marang Pratapane Nyai Pandhanwangi. Lan sawuse aku nampa dhawuh kaya sing wis tak kandhakne mau, aku uga diparingi weruh senadyan bisa nemokne Sendhang Ngiyom aku panggah ora bisa sowan marang Kanjeng Ratu Setyawati, Ki Jurudah apa dene Ki Prasanta kajaba yen dikersakne wae, aku uga dielingake sawayah-wayah ana wong sing melik marang Kyai Pantek lan aku utawa kowe ora bisa ngukuhi Keris Kyai Pantek, murih ora ndadekne rusake jagad aku kadhawuhan nglarung Kyai Pantek iku ing telenge Sendhang Ngiyom”.

        “Inggih Bapa, lajeng benjang menapa anggenipun Bapa badhe amborehi Biyung murih Biyung tumunten waluya jati jati temahan waluya?” kula lajeng nyuwun pirsa anggenipun badhe mborehi Biyung.

        “Saiki uga boreh sing ana takir iki usapna marang dlamakane Biyungmu, muga-muga bisa ngilangake panase sarta ndadekne Biyungmu waras kaya wingi uni” Bapa paring dhawuh kalihan maringaken takir plonthang ingkang isi beboreh.

        Takir Plonthang lajeng kula tampi lan kanthi ngatos-atos, dlamakanipun Biyung kanan kering kula borehi. Biyung ketingalipun kraos menawi dlamakanipun kula usap kalihan beboreh ingkang dipun asta Bapa kala wau. Sukunipun dipun obahaken, sareng kula tingali jebul Biyung sampun wungu lan boten merem. Dupi pirsa menawi kula borehi, Biyung lajeng mesem. Bapa ugi pirsa menawi menawi Biyung wungu. Bapa lajeng sansaya nyaket anggenipun lenggah.

        “Matur nuwun Kyaine, awit paringipun jampi ingkang dipun borehaken putra ndika niku” ngendikanipun Biyung dhateng Bapa.

        “Ya muga-muga bisa ndadekne sliramu enggal waluya jati Nyai” dhawuh wangsulanipun Bapa ingkang kapireng rena penggalihipun.

        “Inggih Kyaine, kula sampun mantun kok Kyaine” Biyung ngendika malih “kantun nisa raos sayah lan arip kemawon, mangke menawi sampun kula angge tilem lan kendel paling dangu sapeken malih sampun ical sedaya sakit kula”.

        “Iya Nyai” dhawuh wangsulanipun Bapa “yen nyatane sliramu isih krasa kesel karo ngantuk ya dienggo leren lan turu wae dhisik, kareben tenagamu tumuli pulih lan bisa waras kaya wingi-wingi”.

        “Inggih Kyaine, boten langkung kula ndherek titip sampun ngantos Kyaine negakaken putra ndika nempuh bebaya piyambakan” rampung ngendika makaten kala wau, lan dereng ngantos Bapa paring wangsulan, Biyung sampun sare malih. Nanging sarenipun Biyung boten kados kala wau, samangke anggenipun sare inggih kados tiyang boten sakit. Saliranipun Biyung sampun boten benter kados wau. Samangke limrah kados tiyang ingkang badanipun waras.

        Bapa wongsal wangsul unjal ambegan landhung. Nitik pasuryanipun Bapa ketingal nembe nandhang sayah sanget. Awit saking menika, Bapa lajeng kula aturi murih lerem ing papan palereman rumiyin. Kula ingkang badhe nenggani Biyung. Mangke kemawon menawi Bapa sampun ical sayahipun, saged nggentosi kula. Inggih wiwit menika, kula kalihan Bapa gentosan nenggani anggenipun sare Biyung. Ing wanci dalu, saderengipun wanci lingsir, kula ingkang nenggani lajeng sasampunipun lingsir dalu ngantos wanci saput siti, gentos Bapa ingkang nenggani. Menawi nuju siang, sok kula kalihan Bapa sareng-sareng anggenipun nenggani Biyung. Lan wiwit sare sasampunipun dipun borehi menika, Biyung babar pisan boten nate nglilir.

        Nyarengi tigang dinten saking anggenipun Biyung Kantaka ing sacaketing regol, ngepasi kula kalihan Bapa sesarengan nenggani Biyung dumadakan Paman Genter nusul mlebet dhateng patunggonipun Biyung. Ingkang makaten kala wau ndadosaken Bapa lan kula radi gumun.

        “nDika ora tak timbali teka nusul neng patunggone Nyai Lurah kene Ki Genter? Ana apa?” Bapa lajeng ndangu menapa pikajengipun Paman Genter.

        “Nyuwun pangapunten Ki Lurah” Paman Genter atur wangsulan “ing pendhapa wonten tamu agung ingkang ngersakaken kepanggih kalihan Ki Lurah saha Gus Dapa”.

        “Tamu Agung? Sapa kuwi?” Bapa mundhut pirsa malih.

        “Kula boten mangertos, priyantunipun taksih kalebet timur watawis kaot tiga menapa sekawan tahun langkung sepuh tinimbang Gus Dapa, kagungan pasuryan pekik, nitik perbawa, lan busananipun ingkang mramong ingkang dipun agem, saha titihanipun ingkang rupi Kapal Teji, kula kinten menika dede tiyang limrah” Paman Genter atur wangsulan “lan nalika kula dipun dhawuhi murih matur dhateng Ki Lurah, menawi teja ingkang nembe rawuh menika ngersakaken kepanggih Ki Lurah lan Gus Pradapa, kula boten saged suwala”.

        “Busanane mopyor, ngemu perbawa, titihane Jaran Teji, sapa ya?” Bapa ngendikan kados katujokaken dhateng panjenganipun piyambak.

        Kula lajeng kemutan kalihan dhawuh pawelingipun Raden Gunendra dhateng kula, ing sanggar winadosipun Rama Kyai Daka menawi tigang dinten kapetang kalihan anggenipun paring dhawuh menika, Raden Gunendra badhe rawuh dhateng Dalem Kalurahan Kepuh Agal saprelu kepanggih Bapa lan badhe mundhut palilah menawi badhe nurunaken aji jaya kawijayan dhateng kula.

 

Ana candhake.

 

 

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (97)

97.

        Bapa ketingal kejot penggalihipun, lajeng jumeneng tindak nyaketi kori lan dipun bikak. Kula tutwuri ing sawingkingipun Bapa. Sasampunipun kori dipun bikak, mBokne Gendruk ketingal pucet praupanipun, sunaring mripatipun nedahaken nembe kabidhung raos ajrih lan bingung manahipun.

        “Nyuwun pangapunten Ki Lurah, anu…a… Nyai Lurah anu eh ……..” mBokne Gendruk wicanten gugup lan boten cetha ingkang dipun kajengaken.

        “Alon lan sabar mBokne Gendruk” Bapa ngendikani mBokne Gendruk “lerena sedhela, nyedhot ambegan landhung, banjur kandhawa sing cetha!”.

        “Inggih Ki Lurah” sasampuning dhawuhipun Bapa dipun lampahi mBokne Gendruk lajeng saged gineman kanthi sareh “kalawau bakda serap niku, kula rak dipun timbali Nyai Lurah malih?”

        “Iya, wangune nggonmu meteki Nyai Lurah durung tatas?” Bapa nugel aturipun mBokne Gendruk.

        “Boten Ki Lurah” mBokne Gendruk matur “Nyai Lurah boten mundhut dipun peteki, nanging dhawuh supados kula ngancani anggenipun badhe sare, dhawuhipun tansah trataban lan wonten raos ajrih ing penggalihipun, dhawuhipun malih mangke menawi Ki Lurah sampun rawuh ing patunggon, nembe kula kaparengaken ngalih dhateng senthong sanes, nanging kula dereng kaparengaken wangsul utawi kesah saking dalem Kalurahan mriki rumiyin”.

        “Iya sabanjure kepiye?”  Bapa mundhut pirsa malih.

        “Kula inggih lajeng mapan ngestokaken dhawuh, Nyai Lurah kula aturi mapan sare rumiyin, sawatawis kula linggih boten tebih saking Dhipan. Waunipun inggih boten wonten menapa-menapa, malah kalih sarean Nyai Lurah ngajak criyos prakawis anggenipun yasa wos cawisan kangge adicara Bersih Desa wulan ngajeng menapa. Nanging niki wau, nembe kemawon Nyai Lurah kendel anggenipun ngendikan dereng wonten wekdal sapanginang, dumadakan wungu saking anggenipun sare, kawontenanipun aneh, kados tiyang ingkang ajrih, boten ngendikan menapa-menapa nanging malah netranipun mencereng abrit, lajeng jumeneng ing pojoking senthong kalihan netra jlalatan kados pirsa rerupen ingkang nggegirisi. Kula ajrih, mila lajeng kengkenan mBok Jayem murih ngawat-awati Nyi Lurah, kula piyambak lajeng mriki menika, awit kala wau sonten Nyai Lurah dhawuh menawi Ki Lurah nembe tirakat wonten mriki”.

        “Iya, iya mBokne Gendruk, saiki tak paranane lagi ngimpi apa Nyi Lurah kuwi” tanpa ngentosi wangsulan Bapa lajeng tindak tumuju papanipun Biyung. Kula inggih lajeng tut wuntat.

        Nembe kemawon Bapa mlebet senthong papanipun Biyung, sampun dipun tubruk lan dipun rungkebi dening Biyung kalihan muwun.

        “Kyaine, sampun ndika tegakaken putra ndika nika, Kyaine” aturipun Biyung ing sela-selaning muwunipun.

        “Ora, ora Nyai” dhawuh wangsulanipun Bapa sareh “aku ora bakal negakne anakmu si Pradapa, lha iki lho bocahe ya ana kene awor karo aku”.

        “Inggih Biyung” kula tumut wicanten “kula boten kenging menapa-menapa, malah kala wau nembe kemawon jejagongan kalihan Bapa”.

        Dupi mireng suwanten kula, Biyung lajeng ngalih saking anggenipun ngrungkebi Bapa, gantos ngrangkul kula, kula dipun kekepi kados jaman taksih alit siyen. Kula tanggap, Biyung lajeng kula rangkul lan kanthi alon kula tuntun murih lenggah ing dhipan pasareyanipun.

        “Oalah Gusti kula nyuwun pangapura” sareng sampun sawatawis anggenipun ngekepi kula, Biyung lajeng nyebut tumunen ngendika dhateng saliranipun  piyambak “jebul aku mau mung nglindur, aku ora ngerti nek jebule mau mung ngimpi”.

        “Bener Nyai” Bapa nyaut pangandikanipun Biyung “sliramu mau ngimpi banjur nglindur, sing nggawe kaget lan wedine mBokne Gendruk sing ngancani sliramu, uga gawe kagete anakmu lanang lan aku sing lagi jagongan ing ngarep sisih kiwa kana”.

        “Nyuwun pangapunten Kyaine sedaya menika babar pisan boten kula sengaja” Biyung matur nyuwun pangapunten dhateng Bapa.

        “Jenenge ngimpi lan nglindur, mesthi wae ora ana sing ndadak nganggo disengaja” kalihan radi gumujeng Bapa paring wangsulan “lan jenenge wong lagi ngimpi utawa nganti nglindur, kuwi ora kena diluputake, sliramu ora luput Nyai”.

        “Nanging mila supena kula kala wau kados kedadosan ing alam nyata, kula ajrih sanget Kyaine” Biyung wiwit ketingal membik-membik badhe muwun malih.

        “Iya Nyai aku ngerti” Ngendikanipun Bapa sareh “jenenge impen kuwi yen durung nglilir ya pancen kaya tenanan ngana kae, nanging sawise tangi rak ya banjur ngerti nek sing diprangguli mau jebul mung ngimpi, dadi rasa wedi kuwi becike enggal dikipatne wae, merga mung impen ora ana nyatane. Lha sliramu mau ngimpi apa ta?”.

        “Mugi-mugi pasupenan menika dede pasupenan puspatajem, ingkang dados sasmitaning jagad dhateng kula, inggih Kyaine?” Biyung atur wangsulan kalih nenuwun .

        “Iya Nyai, bannjur sliramu mau ngimpi apa?” Bapa ngambali anggenipun mundhut pirsa.

        “Ing salebeting pasupenan kala wau” Biyung wiwit nyariyosaken pasupenanipun “kula sumerep ndika Kyaine kalihan putra ndika pun Pradapa, ndika kekalih nembe nganam blarak damel bleketheple ing sisihing gandhok sisih kilen mrika,  ingkang badhe kadamel payoning tarub ing adicara Bersih Dhusun wulan ngajeng. Ketang anggen ndika ketungkul damel Bleketheple, temah ndika menapa dene putra ndika boten pirsa menawi wonten Segawon ulesipun cemeng ingkang agengipun samaesa benthung. Dumadakan segawon cemeng kala wau nubruk putra ndika saking wingking pas gegeripun, Pradapa dhawah saking gegeripun ngedalaken rah ingkang kathah, lajeng dening segawon kala wau dipun saut mawi congor ingkang untunipun ketingal landhep, lancip-lancip. Pradapa lajeng dipun gondhol kesah kalihan mlajar. Lajeng jengandika Kyaine, mbujung segawon ingkang nggondhol putra ndika kala wau. Sasampunipun ndika lan putra ndika boten ketingal, dumadakan ing sandhing kula wonten kethek ingkang agengipun boten kantenan, lan kethek kala wau badhe nyakar kula, kula ajrih sanget, dumadakan kula sumerep ndika sampun rawuh malih mila lajeng kula rungkebi kala wau”.

        “Hm…….” Bapa unjal ambegan landhung lajeng ngendika “impen sing nggegirisi, mula ya pantes nek sliramu banjur nglindur kaya ngono kuwi mau”.

        “Rumaos kula, anggen kula tilem wau dereng dangu lho Kyaine” Biyung matur malih lajeng nyuwun pirsa “menika pasupenan mengku werdi menapa inggih Kyaine?”.

        “Ngimpi kuwi kembange turu” dhawuh wangsulanipun Bapa ayem “ora prelu digagas nemen-nemen, marahi neng sirah mumet. Sliramu kuwi kekeselen, enggal dienggo leren, ayo tak kancani kareben bisa angler nggonmu turu”.

        Bapa lajeng minggah ing dhipan badhe mapan sare, Biyung inggih lajeng nusul Bapa, mapan sare ing sisihipun Bapa. Kula lan mBokne Gendruk, ugi mBok Jayem lan para rewang ingkang kala wau tumut ngawat-awati Biyung lajeng medal, wangsul dhateng papanipun piyambak-piyambak.

        Kalih glethakan ing amben, angen-angen kula nglambrang dhateng pundi-pundi. Kula radi-radi pitados kalihan dhawuhipun Bapa, bilih anggenipun Biyung sumerep wewayangan ingkang ndadosaken Biyung dhawah kantaka kala wau siang menika wujuding sasmita saking jagad, ingkang ngabaraken bilih kula wekdal menika wonten salebeting bebaya ageng. Kula lajeng nginten-nginten pasupenanipun Biyung niki wau ugi sasmita gaib. Angen-angen kula sansaya nglambrang tebih, saupami kemawon kula sampun kagadhuhan Aji Maesasakecu saha Aji Paluwaja tuwin aji jaya kawijayan sanesipun  ingkang badhe dipun turunaken dening Raden Gunendra, kula mesthi boten badhe was lan boten prelu kuwatir sanaosa badhe ngadhepi bebaya kados menapa kemawon wujudipun. Nanging benjing menapa aji jaya kawijayan kala wau saged kula gadhuh?, kala wau Bapa ugi dedreng kober ngendika menapa-menapa ing babagan menika. Wasana kula inggih lajeng tilem.

        Dinten enjingipun, nalika anggen kula tangi radi kerinan, kula dipun caketi dening Paman Genter, salah satunggaling rewang utawi abdi dalem kalurahan. Dening Paman Genter kula dipun sukani kabar bilih enjing menika Biyung nandhang gerah benter katambahan watuk ngikil ingkang ngantos luntak rah saking lesanipun. Kula tumunten reresik badan lajeng mlebet ing patunggonipun Biyung.

        Jebul ing patunggonipun, Biyung dipun tenggani Bapa lan para abdi kalurahan. Kula inggih lajeng nusul mapan linggih ing sacaketipun Biyung. Nalika kula nyobi nggrayahi palarapanipun Biyung, mila estu palarapanipun Biyung benter sanget. Lan Biyung ingkang netranipun dipun remaken, dupi kraos palarapanipun wonten ingkang nggrayahi, lajeng ngendika sarwi mbikak netranipun :

        “Pradapa anakku ngger…….” Kalihan suwanten ingkang kepireng ringkih Biyung nimbali kula.

        “Inggih Biyung” wangsulan kula “Biyung sare kemawon, murih enggal saras”.

        “Iya” Biyung ngendika malih “wektu iki Biyungmu lagi nandhang lara, tak jaluk kowe aja nakal ya nang? Aja tumindak neka-neka, merga yen nganti ana apa-apa marang awakmu, Biyung ora bisa tetulung, kahanane Biyung lagi kaya ngene iki, ringkih lan tanpa daya”.

        “Inggih Biyung” kula atur wangsulan “samangke Biyung kedah kathah kendelipun, sampun menggalih ingkang boten-boten, putranipun Biyung sakniki sampun ageng, sampun boten remen nakal lan tumindak ingkang boten leres. Dados Biyung sampun sumelang malih, Pradapa badhe tansah ngatos-atos, sedaya welingipun Biyung badhe tansah kula emut-emut”.

        Biyung boten wangsulan. Lajeng ngeremaken netranipun malih, boten dangu kepireng suwantening napasipun sampun benten, inggih menika suwanten napasipun tiyang ingkang nembe sare. Pirsa menawi Biyung sampun sare, Bapa lajeng jumeneng, paring dhawuh dhumateng mBok Jayem kanthi suwanten alon murih anengga anggenipun sare Biyung. Bapa lajeng paring sasmita dhumateng kula, kaajak medal nilaraken patunggonipun Biyung.

        “Pradapa, katone lara sing disandhang dening Biyungmu iki dudu lara kang sabaene, dina iki aku arep ninggalake omah kanggo golek tambane Biyungmu. Aku meling marang kowe, aja pisan-pisan kowe ninggalake pekarangan Kalurahan sadurunge aku bali menyang omah maneh. Lan weling sing kaping pindho yen bisa kowe aja adoh-adoh karo patunggone Biyungmu” makatem dhawuhipun Bapa sasampunipun dumugi sanjawining senthong papan sarenipun  Biyung.

 

 

Ana candhake

 

 

 

SENDHANG ,ISTIKANING WARIH 7 (96)

 

96.

        Kraos dangu sanget anggen kula ngrantos anggenipun Bapa nindakaken panembah wanci pacak dalu. Wongsal-wangsul anggen kula ngungak papan panembah, inggih Bapa panggah taksih lenggah sila majeng mangilen kalihan muter kagunganipun kalung ingkang kadamel saking rentengan wohing jali. Kula boten ngertos menapa ingkang dipun ungelaken Bapa salebeting nindakaken lampah panembah makaten menika. Estunipun, jaman taksih alit kula nate dipun ajak Bapa lan dipun wucal cara-cara menembah kados ingkang dipun tindakaken Bapa ngaten menika. Malah anggenipun mucal Bapa radi keladuk, menawi kula boten purun sok dipun gitiki. Ingkang makaten menika kala wau ndadosaken asring salah tampi antawisipun Bapa kalih Biyung, awit Biyung menika sakalangkung tresnanipun dhateng kula temah boten rila menawi kula dipun dukani Bapa. Sareng mindhak ageng, lan lajeng kathah srawung kalihan kanca-kanca sabarakan, lampah panembah ingkang dhawuhipun Bapa satunggaling kuwajiban ingkang boten kenging dipun tilar menika, sansaya awis kula lampahi awit kawon kalihan karepotan mburu remening manah. Ing wasana sansaya dangu lajeng raos menawi lampah panembah menika kuwajiban sampun ical saking manah babar pisan. Menapa malih kula ugi asring mireng pitutur saking tiyang-tiyang ingkang kula anggep pinter, bilih manembah dhateng Gusti menika boten kedah kados ingkang dipun tindakaken Bapa menika. Ingkang baken salebeting gesang menika sampun ngantos damel kapitunaning sanes, menika saestu sampun cekap. Malah menawi lampah panembah kados ingkang dipun tindakaken dening Bapa saben dinten kaping gangsal menika klentu anggenipun nglampahi kirang-kirang bejanipun saged nuwuhaken dosa ingkang ageng, awit manembahipun dipun tedah-tedahaken tiyang sanes, ingkang sami kemawon murih panggunggunging titah, ing satemah kados nandhing-nandhingaken Gusti kalihan kawula.

        “Mlebua kene Pradapa” boten kraos lan boten kula ngertosi jebul Bapa sampun rampung anggenipun nindakaken lampah panembah “banjur tutupen lawange, murih ora konangan wong liya. Jalaran sing arep tak rembug iki kalebu perkara wadi sing ora saben wong kena mangerteni”.

        Kula lajeng mlebet nusul Bapa ing papan kangge manembah, sasampunipun kori kula tutup, kula lajeng mapan linggih ing ngarsanipun Bapa sumadia nampi dhawuh ingkang ngendikanipun Bapa kalebet barang ingkang ngemu wewadi menika kala wau.

        “Sumurupa Pradapa” Bapa miwiti paring dhawuh “anggonku aweh weruh marang Biyungmu mau satemene ora bener, nanging panggah tak kandhakne marang Biyungmu murih ora sansaya nambahi kisruhing atine wae”.

        “Dados boten leres menawi Biyung menika kesayahen Bapa?” kula sumela atur nyuwun pirsa.

        “Nek kesele ya mesthi wae kesel, wong jenenge wong tumandang gawe kuwi mesthi suwe-suwe ya nganggo kesel barang” dhawuh wangsulanipun Bapa “nanging Biyungmu kuwi duwe kekuwatan simpenan sing cukup akeh, mula sanadyan paribasan saben dina ora leren nggone nutu pari, mbebak gabah, nosoh beras wuluh, tapen lan inter-inter ora bakal ndadekne Biyungmu nganti rubuh kantaka kaya awan mau”.

        “Lajeng menapa ingkang anjalari Biyung ngantos kantaka lan boten emut menapa-menapa kala wau siang menika Bapa?”

        “Kowe kudu ngerti ya Ngger” Bapa paring pangandika malih “Biyungmu kuwi dudu jamaking wong wadon sing lumrah, nanging wong wadon sing gedhe tirakat lan prihatine wiwit jaman isih nom biyen nganti tekan saiki. Mula ora aran aneh yen banjur kaparingan nugraha dening Gusti sing wujude lantiping panggraita sing adoh ing sadhuwure wong-wong liyane, malah kepara mbok menawa wae luwih dhuwur lantiping panggraitane Biyungmu tinimbang panggraitaku”.

        “Lajeng sambetipun kalihan anggenipun Biyung kantaka kala wau kados pundi Bapa?” kula nyuwun pirsa malih.

        “Awit saka lantiping panggraitane Biyungmu, temah Biyungmu kerep wae bisa weruh sasmitaning jagad kang bakal dumadi. Mung emane gandheng lantiping panggraita sing digadhuh dening Biyungmu kuwi ora dilelinthing kanthi becik, anane sasmita sing diweruhi sok malah ndadekne bingunge atine, kaya kedadean awan mau sing ndadekne Biyungmu rubuh kantaka” Bapa paring wangsulan nyethakaken ingkang sampun dipun alami dening Biyung.

        “Manawi makaten, wewayangan ingkang dipun pirsani Biyung kala wau siang menika dede wewayangan suwung kados ingkang Biyung dhawuhaken wau Bapa?” kula lajeng matur nyuwun pirsa dhateng Bapa prakawis ingkang dipun sumerepi Biyung saderengipun dhawah kantaka kala wau.

        “Miturut panrawanganing batinku liwat laku pasujudan nalika Biyungmu pamit arep mlebu Senthonge nindakne pakonku mau awan” Bapa lajeng paring wangsulan “mula nyata Biyungmu nampa sasmita yen wektu iki kowe lagi sajroning bebaya gedhe sing ora mbok ngerteni. Bebaya kuwi mawa pancingan sing wis gawe sengseme atimu. Mung wae aku durung mudheng apa wujude pancingan kang disanepakne rerupan manuk Podhang Pita kaya sing diweruhi Biyungmu ing sasmita sing ditampa. Yen miturut ancer-ancere layang primbon sing tau tak waca jaman aku isih manggon ana Pajang biyen Manuk Podhang Pita kuwi bisa dadi pralambange wanita, bisa uga sanepane palungguhan, pusaka lan uga aji jaya kawijayan. Jaman biyen sadurunge aku kepethuk karo Biyungmu tau ana sasmita rupa Manuk Podhang Pita sing jebule kuwi pralambange wanita sing ditresnani”.

        “Dados Bapa nate ngalami nampi sasmita ingkang ing mriku wonten Podhang Pita ?” kula sumela atur.

        “Dudu aku sing nampa sasmita, nanging Simbahmu Wedok ya Biyungku” Bapa paring wangsulan “nalika samana Simbahmu Wedok weruh sesawangan ing antarane ngimpi karo ora, jalaran wektu kuwi Simbahmu Wedok ora turu, nanging weruh sesawangan kang cetha, ya kuwi rumangsane Simbahmu Wedok, aku lagi menek wit waringin arep ngundhuh Manuk Podhang Pita sing nusuh ana kono, nanging aku dadi keblorot mudhun ora sida bisa nyekel Manuk Podhang kuwi, jalaran dumadakan ana manuk Alap-alap Wulung sing nyaut Manuk Podhang kuwi digawa mabur adoh embuh menyang ngendi parane”.

        “Lajeng jumbuhing kalihan kedadosan ingkang nyata salajengipun menapa Bapa?” kula nyuwun pirsa malih.

        “Critane kuwi rada dawa, nanging ringkese mangkene” Bapa lajeng paring wangsulan “biyen aku sadurunge pethuk Biyungmu tau ngiket janji arep urip bareng karo sawijining kenya tunggal desa. Wong tuwane kenya kuwi isih mitra rakete Simbahmu Lanang, lan uga wis nyarujuki aku dadi mantune. Nanging kabeh mau jebul ora kelakon. Kurang sepasar anggonku arep budhal nyantri ing omahe calon Maratuwa, dumadakan  Wong Tuwane kenya sing tau dadi gegantilaning atiku kuwi nemoni Simbahmu Lanang, ngabarake yen kapeksa murungake nggone arep bebesanan. Dene sing dadi jalaran, ya iku anake wedok dikersakne dening Punggawa Kasultanan Pajang sing pangkate Tumenggung Kaprajuritan. Yen nganti pamundhute nDara Tumenggung kuwi ora diolehi, mangka calon mara tuwaku sing ora sida kuwi arep dipidana abot. Wekasan wong kuwi mung bisa pasrah, anake wedok klakon diboyong nyang Dalem Katumenggungan didadekne garwane nDara Tumenggung”.

        “Lajeng Bapa kados pundi?” kula sumela atur.

        “Nemoni kanyatan kaya mangkono kuwi, aku dadi kaya wong kentekan nalar, susah, sedhih, pegel, gela, nesu campur adhuk dadi siji” Bapa nglajengaken anggenipun cariyos “wekasan ragaku sing ora kuwat, aku banjur kecandhak lelara panas-tis, nganti pirang-pirang tahun suwene mung bisa dadi kembange dhipan. Warase olehku lara sawuse aku diendhangi Simbahmu sekalihan, ya kuwi wong tuwane Biyungmu sing wektu kuwi ngajak anake wedok. Simbahmu ngujar-ujari aku, yen aku bisa tumuli waras saka anggonku lara mangka bakal dipek mantu dijodhokne karo anake wedok. Let sepasar saka anggone ngunekne ujar Simbahmu kuwi, aku keparingan waras. Mula aku ya banjur dijodhokne karo anake wedok nganti tekan saiki iki lan wis nukulake kowe kuwi Pradapa”.

        Bapa kendel anggenipun cariyos, kula manthuk-manthuk nggambaraken lelampahan ingkang dipun alami dening Bapa saderengipun kepanggih kalihan Biyung.

        “Saiki aku arep takon, wangsulana apa anane” sasampunipun kendel sawatawis Bapa lajeng ngendika malih “dina iki apa kowe lagi mambu ati marang sawijining kenya? Yen bener, banjur kenya kuwi anake sapa ? omahe ngendi?”.

        “Nyuwun pangapunten Bapa” ngatos-atos kula matur “ing ngajeng Bapa ndhawuhaken bilih miturut ungelipun Serat Primbon jaman kina, Peksi Podhang Pita menika kajawi saged minangka pralambangipun pawestri, ugi saged dados pralambang saking Pangkat, Pusaka lan Aji Jaya Kawijayan. Lan mugi kauningan Bapa, ngantos titi kalenggahan menika kula dereng nate kasengsem dhateng kaendahaning kenya”.

        “Yen mangkono” Bapa numpangi atur kula “kowe awan mau kandha yen wiwit sadurunge tengange kowe ana ing Sanggar awit ditimbali dening Kyai Daka. Banjur apa sing wis mbok tindakne nalika kowe ing sanggar mau lan dening Kyai Daka kowe diwejang apa wae?”.

        Sakedhap kula njejegaken anggen kula linggih, lajeng kula ngaturaken sedaya lelampahan ing wau siang. Wiwit dipun tepangaken kalihan Raden Gunendra, lajeng kacariyosan ingkang dados panyuwunipun  Ki Danara dhateng Raden Gunendra, ingkang kepengin dados pangajeng saha suhipun Para Bebau ing Kepuh Agal, lajeng sumerep katiyasanipun Aji Paluwaja saha Aji Mahesasakecu ingkang dipun tedahaken dening Raden Gunendra, tuwin keparengipun Raden Gunendra badhe nurunaken Aji Paluwaja lan Maesasakecu tuwin aji sanesipun dhateng kula.  Lan ingkang pungkasan ugi kula aturaken pisan piwelingipun Raden Gunendra menawi tigang dinten malih badhe rawuh ing Kalurahan saprelu manggihi Bapa.

        Bapa ketingal migatosaken anggen kula matur. Nanging dereng ngantos Bapa paring dhawuh menapa-menapa , dumadakan korinipun senthong papan panembah menika dipun dhodhog seru saking jawi, kahiring panguwuhipun mBokne Gendruk ingkang sambat nyuwun pitulungan dhateng Bapa.

 

 

Ana candhake