SENDHANG MUSTIKANUNG WARIH 7 (136)

 

136.

        Ki Pawit ora tumuli wangsulan awit isih mamah uwi godhog, lagi bareng wis disurung banyu kendhi uwi kuwi mlebu tekan jero weteng. Lan sawise leren sedhela banjur kandha mangsuli pitakone Pradapa.

        “Gandheng kula ngrumaosi ugi pikantuk dhawuh saking Sawargi Ki Lurah, kula lajeng tumut wicanten. Bilih badhea kados menapa kawontenanipun, kepyakan wisudan Lurah menika kedah dipun tindakaken. Jalaran menika dhawuhipun Sawargi Ki Lurah dhateng kula saha Bebau sa Kepuh Agal kajawi Ki Danara. Menawi ngantos Kepyakan Wisudan menika boten dipun lampahi sami kalihan nyidrani kasagahanipun ingkang nampi dhawuh saking Sawargi Ki Lurah lan menika tamtu badhe nuwuhaken walat ingkang ageng tumrap Dhusun Kepuh Agal. Dene Gus Dapa ingkang wekdal menika boten wonten dereng kantenan kados ingkang kadhawuhaken dening Kyai Daka, awit sareng kalihan anggenipun Sawargi Ki Lurah dhawuh dhateng kula lan Para Bebau, ugi paring dhawuh dhateng Gus Pradapa murih nindakaken jejibahan winadi saking Sawargi Ki Lurah, ambok bilih kemawon icalipun Gus Pradapa ingkang miturut wangsit ingkang katampi Kyai Daka kakersakaken manjing ing alamipun Lelembat ingkang ngreksa Dhusun Kepuh Agal, mila jengkaripun Gus Pradapa menika mila badhe tumuju mrika. Lan menawi sampun rampung tamtu tumunten kundur malih dhateng alam ingkang nyata”.

        “Sareng Wa Pawit ngendika makaten Kyai Daka lan Lurah Danara lajeng kados pundi Wa?” Pradapa nyelani takon.

        “Inggih lajeng wonten adu pamanggih antawisipun kula kalihan Kyai Daka radi sawatawis dangunipun, nanging pamanggih saking Kyai Daka sedaya saged kula mentahaken, pramila inggih lajeng manut, jalaran meh sedaya ingkang wonten Pendhapa Kalurahan ngleresaken pamanggih kula. Nanging Kyai Daka wicanten menawi wonten menapa-menapa awit wontenipun kepyakan menika piyambakipun boten badhe tumut tanggel jawab, makaten ugi pamanggihipun Lurah Danara. Lan dening Pawana, dipun gagahi menawi ngantos wonten walatipun awit kepyakan menika mangka Pawana ingkang sagah nanggung sedaya walatipun”.

        “Bagus!” ora sengaja Pradapa ketrucut aweh pangalembana marang Pawana “Kakang Pawana nyata wong sing wicaksana”.

        Ki Pawit mesem krungu tembunge Pradapa ngono kuwi mau.

        “Salajengipun, kepyakan kanthi prasaja dipun tindakaken” Ki Pawit nutugne olehe guneman “ambeng lan buceng lajeng sami dipun tedha dening sedaya ingkang wonten mriku, kajawi kula awit kula nembe nindakaken lampah ngrowot saha nawa dados inggih boten nedha sekul lan lelawuhanipun. Para Sapukawat lan para sesepuh ugi kathah ingkang boten nedha ambeng lan buceng, awit sami nyirik sekul wuduk saha ulam ingkung lan panggang, lajeng sami nedha sekul limrah ingkang dipun pendhet  saking pawon kanthi lawuh ulam menda. Sasampunipun sami rampung anggenipun nedha sekul wilujengan, tiyang-tiyang ugi boten lajeng wangsul, nanging mrelokaken jejagongan rumiyin kalihan Lurah ingkang enggal nuwun inggih Pawana ingkang sampun ngegem nami Ki Kepuh Agal Kapindho jumbuh kalihan dhawuh saking Sawargi Ki Lurah Kepuh Agal Kapisan. Lha nalika sami jejagongan menika, dumadakan sedaya Bebau lan Sesepuh sarta Sapukawat ingkang kala wau ndherek nedha sekul wilujengan sami sambat mumet sirahipun, kasusul sami ngedalaken kringet ingkang kados dineres saking raganipun, lajeng sami rebah ing jogan, boten eling”.

        “Klebet Kakang Lurah Kepuh Agal Kapindho ugi makaten Wa?” Pradapa tekon maneh “lan menapa ingkang njalari makaten menika?”.

        “Inggih Gus, Lurahe lan sedaya Bebau kajawi Ki Danara katut semaput ing jogan Pendhapa Kalurahan mrika, kula kinten tiyang-tiyang kala wau sampun klebetan upas utawi darubesi ing tedhan ubarampening wilujengan. Nanging kula badhe wicanten makaten inggih boten siyos, awit kula boten nyepeng bukti sinten ingkang sampun nyukani upas dhateng salebeting tetedhan piranti wilujengan menika kala wau, awit ingkang yasa tetedhan menika sedaya inggih para semahipun Bebau ingkang anggenipun olah-olah inggih dhateng pawon Kalurahan. Benten malih kalihan pamanggihipun Kyai Daka ingkang lajeng nenutuh dhateng kula, sanaosa anggenipun nenutuh kala wau sinarengan tumandang ngusadani para ingkang sami semaput” Ki Pawit wangsulan.

        “Nenutuh kados pundi Wa? Lan sasampunipun dipun usadani Kyai Daka menapa sedaya tumunten saged waluya ?” Pradapa takon karo suwara groyok, katon yen ana rasa kuwatir sing disimpen neng jero atine.

        “Inggih nenutuh awit kula boten nggega dhateng pamanggihipun ingkang kepengin murungaken adicara kepyakan wisudan menika” Ki Pawit aweh wangsulan “nanging kula inggih namung mendel kemawon, boten suka wangsulan babar pisan, awit kula sumerep bilih piyambakipun lan Ki Danara sami tumandang njampeni tiyang-tiyang ingkang nembe semaput kala wau. Lan sasampunipun dipun usadani mawi japa mantra ingkang dipun suwukaken, Lurahe Pawana lan sedaya ingkang sami semaput lajeng sami eling malih”.

        “Sokur ta Wa menawi sadaya sampun sami saras, badhea kados menapa awakipun piyambak kedah matur nuwun dhateng Kyai Daka” Pradapa guneman sajak atine wis krasa lega.

        “Waras pripun?” dumadakan Panulad sing mangsuli rembuge Pradapa, suwarane nuduhne nek atine lagi cuwa “Kakang Pawana, Para Bebau lan Sapukawat tuwin Sesepuh menika deres saras Gus, malah kepara sansaya mindhak santer sakitipun, ingkang wicanten makaten menika inggih Kyai Daka piyambak”.

        “Lho kok bisa Kakang Panulad?” Pradapa mangsuli kandhane Panulad dibacutne takon maneh “ngendikane Wa Pawit mau kabeh wis padha eling saka anggone semaput?”.

        “Mila leres Gus” Ki Pawit sing bali guneman kanthi suwara sareh “sasampunipun sami boten semaput, sedaya lajeng sami lumpuh boten gadhah daya lan boten saged ebah, sambatipun sami ngraosaken bebalungipun kados dipun lolosi. Kyai Daka lajeng ngengken supados sedaya sami mapan ing pendhapa mriku rumiyin awit menawi ngatos dipun elih saged mbebayani. Piyambakipun kalihan Ki Danara lajeng wangsul dhateng griyanipun, criyosipun badhe maneges dhateng Hyang Agung pados pitedah cara kangge ngusadani ingkang sami sakit menika”.

        “Salajengipun kados pundi Wa?” Pradapa takon, awit Ki Pawit leren olehe guneman merga krasa ngelak, banjur nyandhak kendhi nglangga banyune.

        “Kula lajeng nyeluk anak kula Panulad menika, kula kengken nenggani kakangipun. Kula piyambak lajeng manjing sanggar palanggatan nyuwun pitedahing Gusti mawi cara lan kapitayan kula. Lan salebeting nyenyuwun dhumateng Gusti menika kula pikantuk sasmita. Rumaos kula kula karawuhan Nyai Pandhanwangi, Widodari ingkang rumiyin nate manggihi kula, paring pitedah dhateng kula murih ndherek babat wana yasa Dhusun Kepuh Agal ingkang dipun ayati dening putra angkatipun, inggih menika Sawargi ingkang Bapa, Gus” Ki Pawit aweh wangsulan marang Pradapa. Pradapa manthuk-manthuk, sajroning atine nggagas yen Nyai Pandhanwangi jebul ora negakne Desa Kepuh Agal, nanging ya gene nalika dheweke meh mati kena gegaman sing dibalangake andhahane Danara Nyai Pandhanwangi ora paring pitulungan?.

        “Dening Nyai Pandhanwangi kula kadhawuhan bilih jampinipun Lurahe Pawana lan sedaya ingkang sakit menika samangke dipun asta dening sedherek tunggal guru kalihan Nyai Pandhanwangi, sami-sami siswa saking Ki Tanparupa, ingkang wekdal menika nembe wonten ing sabrang kilen Lepen Gebyog” Ki Pawit nutugne olehe guneman “Nyai Pandhanwangi ugi paring dhawuh murih kula boten nggagas sedaya wicantenipun Kyai Daka utawi Danara, jalaran rembagipun tiyang kalih menika sedaya boten wonten ingkang leres. Menawi piyambakipun nyebat Dhuwung Kyai Pantek, kula kapurih nyagahi manawi badhe madosi, inggih kanthi makaten kula saged nilar Kepuh Agal kangge manggihi siswanipun Ki Tanparupa ingkang manggen ing sakilenipun Lepen Gebyog menika”

        Ki Pawit bali nyandhak kendhi nelesi gorokane sing garing. Pradapa manthuk-manthuk ngenteni tutuge crita. Sauntara Rangga karo Marga padha sawang-sawangan dhewe. Bocah loro kuwi uga banjur kelingan marang critane Pradapa sing tau dicritani wong tuwane yen Nyai Pandhanwangi sing satemene Putri Jim saka negara Setambul ing tanah Ngerum, lagi ngenteni tekane priya sing dadi gegantilaning atine sing timbule bareng karo timbule Sendhang Mustikaningwarih, Sendhang Suci saka sajabaning jagad sing arep diturunake dening Gusti Allah ing alam kang nyata manggon ing sukuning Gunung Lawu sisih lor. Mula Rangga lan Marga uga banjur kasengsem ngrungokne critane Ki Pawit iku.

        “Enjingipun, kula dhateng Pendhapa Kalurahan malih” Ki Pawit nutugne olehe crita “boten dangu Kyai Daka lan Ki Danara ugi dugi, boten piyambakan nanging ngirit meh sedaya andhahanipun ingkang criyosipun murid saking jawi rangkah, kalebet sedherekipun tiga kados ingkang dipun criyosaken dhateng Gus Dapa nalika samanten, inggih menika Ki Jenggi, Ki Lembong lan Ki Dodor.  Dupi ngertos Panulad wonten mriku, tiyang tiga niku lajeng mameraken kadigdayanipun presis ingkang dipun criyosaken Kesit nika. Kalih pamer kadigdayan tiyang tiga menika sami rembagan kalihan sami-sami sedherekipun, nyemoni Panulad. Criyosipun menawi wonten Paguron enggal ingkang badhe madeg nandhingi Paguronipun Kyai Daka badhe dipun owat-awut kalihan ngelmi kadigayan ingkang dipun pameraken”.

        “Lha Kakang Panulad banjur kepiye disemoni mangkono kuwi?”  Pradapa nyela takon.

        “Kula inggih mendel kemawon ta Gus?” wangsulane Panulad “kula mila ngrumaosi boten wonten menapa-menapanipun menawi katandhing kalihan kadigdayanipun tiyang tiga niku wau. Nanging ing salebeting manah kula inggih badhe wani saupami ngantos tiyang tiga niku ngremehaken kula”.

        Pradapa mesem, Rangga karo Marga melu mesem. Tanggon, Pahing, Tolu lan Pangkas ora ana sing wani melu guneman.

        “Salajengipun Kyai Daka wicanten dhateng kula” Ki Pawit guneman maneh “criyosipun sampun nampi wisik saking Dewanipun. Wosing wisik nyebataken kangge waluyanipun tiyang-tiyang ingkang nembe sakit menika, Lurah Kepuh Agal kedah dipun gantos Ki Danara, samanten ugi sedaya Bebau lan Sapukawat  ingkang wonten kedah dipun gantos murid-muridipun Kyai Daka, menawi wonten ingkang boten sarujuk badhe dipun lebur dening Ki Jenggi, Ki Lembong lan Ki Dodor. Kangge nyarujuki wisik ingkang dipun tampi Kyai Daka menika, Lurahe Pawana, Para Bebau lan Sapukawat dipun sukani wekdal pitung dinten. Awit ing dinten kawolu, tiyang-tiyang ingkang sakit menika sedaya badhe pejah, kajawi menawi sedaya sampun sarujuk kalihan Kyai Daka lan panggah kemawon palenggahan Lurah, Bebau sarta Sapukawat badhe dipun linggihi Danara sakancanipun”.

        “Wa Pawit lajeng wangsulan kados pundi dhateng Kyai Daka Wa?” Pradapa takon maneh.

 

 

Ana candhake

 

 

       

 

 

 

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (135)

135.

        Kahanan dadi sidhem sauntara, Rangga karo Marga mung sawang-sawangan, padha rembugan nganggo basa sasmita. Sauntara Tanggon lan kanca-kancane uga padha meneng, rumangsa ora kongang melu mikir apa sing lagi dipikir Pradapa. Dumadakan Marga ngiringake sirahe, nilingne pangrungune, ana suwara sing sanadyan adoh nanging wis mlebu ing pangrungune.

        “Ana sikil papat mlaku tumuju papan kene” Rangga guneman lirih aweh weruh apa sing lagi ditilingne Marga.

        Pradapa karo Tanggon sakancane padha nyawang marang Rangga, nanging durung ana sing guneman apa-apa.

        “Iya Kakang” Marga wangsulan “nanging isih adoh, watara limangatus jangkah ana lor kana”.

        “Sinten ingkang mlampah mrepegi papan menika Adhi?” Pradapa takon karo nyawang Marga lan Rangga genti-genti.

        “Aku ora ngerti sapa sing lagi mlaku mengidul nurut pinggiring kali kuwi Kakang Pradapa” sing mangsuli Rangga “lan aku ya durung ngerti wong loro kuwi arep menyang ngendi, ana sambung rapete karo ndika sakanca apa ora? Aku ya durung ngerti”.

        “Ngene wae, coba tak papage wong loro sing mlaku mrene kuwi, tak takonane apik-apikan” Rangga arep ngadeg.

        “Aja Kakang, Kakang keri wae ana kene ngancani Kakang Pradapa” Marga nyaut tembunge Rangga, banjur genti nakoni marang Tanggon lan kanca-kancane “sapa sing gelem melu aku? Prelune mbok menawa ana sing tepung karo wong loro sing mlaku mrene kuwi, dadine saupama wonge duwe sedya apik merga isih sedulur dhewe karo ndika, ora ana kedadeyan salah tampa karo aku sing bisa nuwuhake pasulayan sing tanpa guna. Lan saupama wong loro sing mlaku mrene iki, andhahane Kyai Daka utawa Lurah Danara, tak adhepane dhewe, ndika bisa bali mrene ngabari Kakang Pradapa yen ana bebaya sing teka”.

        “Kula kemawon Adhi Marga ingkang ndherek” tanpa mikir dawa Tanggon sing semaur karo melu ngadeg.

        Rangga bali mapan lungguh maneh, Marga banjur metu saka papan pandhelikan sing diarani guwa kuwi, ditutne Tanggon sing karo nyaut tumbake.

        Setengah mlayu Marga lan Tanggon mlaku ngalor ing sapinggire kali Gebyog sabrang kulon. Bareng wis rada sauntara, Marga aweh sasmita marang Tanggon supaya mandheg, wong loro kuwi banjur ngamping watu gedhe, nguwasi dalan sapecak sing kulina dienggo liwat Tanggon sakancane yen arep luru uwi utawa gembili kanggo mangan.

        “Wong sing dicegat wis teka Kang Tanggon” Marga guneman bisik-bisik cedhak kupinge Tanggon, ungaken saka kene mbok menawa ndika wis tepung”.

        Tanggon banjur ngadeg nyawang arah lor karo sirahe diangklungne manengen dadi panyawange bisa cetha. Bareng wis rada sauntara, Tanggon bali linggih maneh nyedhaki Marga karo polatan sing sajak ana rasa seneng.

        “Sapa? Ndika wis tepung apa durung ?” Marga takon.

        “Anu Adhi, leres tiyang kalih, sedaya kula sampun tepang, ingkang setunggal Ki Pawit, tiyang sepuhipun Ki Bau Jangglengan lan ingkang setunggal malih yoganipun ingkang ragil, ingkang nami Ki Panulad” wangsulane Tanggon cetha.

        “Yen pancen mangkono, ndika aja umpetan maneh, wong loro kae tumuli ndika pethuki wae, ndika tuturi nek Kakang Pradapa ndika singidne ing guwa lha nek gelem ya ndika ajak pisan mampir menyang guwa dimen bisa kepethuk karo Kakang Pradapa. Aku tak bali dhsik, ngabari Kakang Pradapa lan sedulur liyane yen sing mlaku saka lor iki mau Ki Pawit karo Ki Panulad” .

        Tanggon banjur bali ngadeg tanpa tolah-toleh, banjur mlaku menyang dalan sapecak sing kulina diliwati kuwi, banjur ngadeg ngenteni wong loro sing lagi mlaku saka arah lor. Marga ora tumuli bali menyang Guwa kaya sing dikandhakne marang Tanggon mau, nanging nguwasi Tanggon saka papane walike watu gedhe sing dienggo ampingan. Bareng Marga weruh sawuse wong loro kuwi kepethuk Tanggon banjur padha rerangkulan lan sajak padha seneng atine, Marga lagi mencolot ninggalne papan pandhelikane arep bali menyang Guwane Tanggon, ngabari Rangga lan Pradapa, sapa jebule sing teka.

        “Siwa Pawit kalihan Kakang Panulad, Adhi Marga?” pitakone Pradapa sawuse Marga ngandhakne sapa sing teka.

        “Jarene Kakang Tanggon mau mangkono” wangsulane Marga ayem “wong aku ya durung kober nemoni, merga selak kepengin ngabari Kakang Pradapa cikben ora kuwatir”.

        “Inggih, ngaturaken genging panuwun Adhi” wangsulane Pradapa.

        “Kula nuwun, kula ingkang sowan Gus” dumadakan ana suwarane wong alok kula nuwun. Ana wong loro sing teka ditutne Tanggon, sing ora liya Ki Pawit karo Panulad. Pradapa gage wae anggone ngadeg mapagne sing lagi teka, genti genten Pradapa rerangkulan karo Ki Pawid lan Panulad. Pangkas, Tolu lan Pahing uga banjur melu nyedhak, padha nyalami Ki Pawit lan Panulad. Pradapa banjur ngajak  Ki Pawit lan Panulad mapan lungguh ing bleketheple sing ana jerone guwa kuwi.

        “Menika Adhi Rangga lan Adhi Marga, Wa” kandhane Pradapa marang Ki Pawit karo nudingi Rangga lan Marga “inggih priyantun kalih menika ingkang sampun nyambung nyawa kula, saupami boten wonten pitulungan saking Adhi Marga lan Adhi Rangga, kula kinten kula boten badhe kepanggih kalihan Wa Pawit  lan Kakang Panulad malih”.

        Rangga lan Marga bareng-bareng manthukne sirahe aweh kurmat marang Ki Pawit karo mesem.

        “Matur nuwun anakmas kekalih” Ki Pawit kandha marang Rangga lan Marga kanthi sikep kang kurmat “inggih dipun tepangaken mawon, nami kula Pawit lan menika yoga kula Panulad, kula menika abdinipun Sawargi Ki Lurah Kepuh Agal inggih keng Bapanipun Gus Pradapa menika. Menawi kepareng mangertos, Nakmas kekalih menika saking Kasatriyan pundi inggih?”.

        Panulad mesem karo manthuk kurmat marang Marga lan Rangga.

        “Inggih Ki Pawit” sing wangsulan Marga sawise dikedhepi Rangga “Kakang Pradapa sampun cariyos kathah sanget ngengingi lelabetanipun Ki Pawit dhateng Dhusun Kepuh Agal wiwit mbabat ngantos dumugi sakniki, makaten ugi Kakang Pradapa ugi sampun nyariyosaken sinten Kakang Panulad putranipun Ki Pawit ingkang trampil ing reh ulah kanuragan. Kados ingkang dipun aturaken Kakang Pradapa ing ngajeng, nami kula Marga lan menika sedherek kula sepuh nami Rangga. Kula kekalih menika namung lare klambrangan, kenging dipun bebasakaken lare kleyang kabur kanginan, kandhang langit kemul mega. Andilalah kula kekalih ngliwati papan mriki lan kepanggih kalihan Kakang Pradapa, Kakang Tanggon, Kakang Tolu, Kakang Pahing saha Kakang Pangkas lan samangke kepanggih Ki Pawit saha Kakang Panulad”.

        “He he he Inggih Anakmas Marga” Ki Pawit wangsulan karo gumuyu lirih “mila leres ujaring para pinter, boten wonten Satriya tama menika dhemen ngongasaken kasudiran lan kalangkunganipun dhateng sadhengah titah. Badhe kados menapa anggenipun anakmas nutupi, nanging bukti boten saged dipun selaki, waluyanipun Gus Pradapa sasampunipun meh katelasan rah awit kabalang Kudhi dening andhahanipun Lurah Danara saha anggen jengandika sampun pirsa menawi kula kalihan Panulad dumugi papan mriki, nedahaken bilih anakmas kekalih menika saboten-botenipun Satriya Trah Wikudibya ingkang nembe lelana brata. Sanaosa sakedhik, kala wau Tanggon sampun criyos dhateng kula. Mila tunrap kula lan anak kula Panulad tuhu sampun nampi nugraha dene saged kepanggih lan sapajagong kalihan Anakmas Marga lan Anakmas Rangga”.

        “He he he, Sampun kesangeten anggenipun paring pangalembana Kyai” Rangga nyaut rembug karo ngguyu “kula kuwatos menawi ngantos kula boten kiyat ngangkat sirah amargi sansaya mindhak ageng. Estunipun menika wau kula kalihan Kakang Pradapa lan sedherek-sedherek menika rak nembe reraosan kados pundi kawontenan ing Kepuh Agal dinten menika, andilalah saking kamirahaning Gusti, Ki Pawit kalihan Kakang Panulad rawuh, kula kinten pitaken-pitaken ing salebeting manahipun Kakang Pradapa ngengingi kawontenan Kepuh Agal tumunten saged pikantuk wangsulan”.

        “Inggih Wa” Pradapa melu numpangi rembug “samangke kados pundi pawartosipun Kepuh Agal ? Kakang Pawana sampun kakepyakaken menapa dereng? Harak inggih boten wonten ingkang ngrusuhi lampahing Kepyakan Wisudanipun Kakang Pawana dados Lurah ta Wa?”.

        Ki Pawit banjur nata anggone lungguh. Nanging durung nganti kumecap mangsuli pitakone Pradapa, kasaru mlebune Pangkas karo Tolu saka pawon, wong loro kuwi nggawa tompo loro isi uwi sing wis godhogan karo nggawa Kendhi isi banyu kanggo ngombe.

        “Nuwun sewu Kyai” kandhane Tolu karo nyelehne tompo neng ngarepe Ki Pawit “dhateng wana wontenipun namung Uwi godhog kalihan toya belik”.

        “Inggih Wa, mangga dipun rahabi rumiyin, kangge ngganjel padharan” Pradapa melu guneman ngacarani Ki Pawit .

        “Matur nuwun Gus Dapa” wangsulane Ki Pawit “mila estunipun wiwit bidhal saking griya enjing wau, dugi sak niki nggih dereng klebetan menapa-menapa kajawi toya kalen ingkang dikokop kalih mlampah wau. Mangga Nakmas Rangga lan Nakmas Marga, sanaosa namung wi bang kulit, menawi anggenipun nedha sareng-sareng raosipun saged dados eca sanget lho?!?”.

        Kabeh sing ana guwa pandhelikane Tanggon sakancane kuwi banjur padha mangan uwi bebarengan.

        “Estunipun nalika Pawana suka kabar dhateng kula bilih Gus Pradapa sampun jengkar saking Kepuh Agal nindakaken jejibahan winados saking Sawargi Ki Lurah” ing sela-selane mangan Ki Pawit wiwit nyritakne lelakon ing Kepuh Agal “kula lajeng prentah dhateng Pawana murih adicara kepyakan wisudan tumunten dipun lampahi. Lajeng enjingipun Pawana ngempalaken sedaya Bebau, Sesepuh lan Sapukawat Kepuh Agal ing Pendhapa Dalem Kalurahan, lan kepyakan badhe dipun ayati, sedaya ubarampening Kepyakan kados dene buceng lan ambeng pirantos wilujengan sampun cumawis. Nanging Kyai Daka lan Lurah Danara ingkang suwaunipun sampun sarujuk Pawana kawisuda, dumadakan malih boten sarujuk. Jalaran Gus Pradapa boten ndherek amberkahi kepyakan wisudan menika, kamangka miturut wangsit ingkang dipun tampi dening Kyai Daka, wekdal menika Gus Pradapa ical saking Kepuh Agal jalaran kakersakaken dening ingkang mBaureksa Dhusun lan kasingidaken awor kalihan lare sekawan ingkang langkung rumiyin ical, inggih menika Tanggon, Pahing, Tolu lan Pangkas”.

        “Sareng Kyai Daka lan Lurah Danara boten sarujuk lajeng kados pundi Wa?” Pradapa nyelani takon, ing atine tuwuh pangira yen Kyai Daka lan Lurah Danara wis nganggep dheweke tumekeng pati seanajan bathange ora ketemu. Awit dina kepyakan kuwi sedina sawise dheweke ninggal Kepuh Agal lan nandhang tatu merga kena gegamane anadhane Danara.

 

 

Ana candhake.

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (134)

 

134.

        Sanaosa anggenipun wicanten dhateng kula ngginakaken basa krama, malah ngangge nyebut “Raden” dhateng kula, nanging nitik sikepipun, katingal menawi tiyang sedasa menika boten nggadhahi sedya sae dhateng kula. Mila kula inggih boten tumuli suka wangsulan. Ing  salebeting manah kula nenuwun dhateng Gusti, menawi kedah kerengan kalihan tiyang-tiyang menika mugi Gusti paring pangayoman dhateng kula, jer nyatanipun kula mila boten trampil ing ulah kanuragan.

        “mBok menawi mila Raden Pradapa dereng tepang kalih kula sakanca menika, nanging jengandika sampun samar Raden, kula boten badhe wani kalihan jengandika sauger jengandika nggega atur kula lan kersa minangkani panyuwun kula” sareng kula boten tumunten wicanten, tiyang kala wau wicanten malih.

        “Mengko dhisik Kisanak” wasana kula lajeng wangsulan “jenengku pancen Pradapa, nanging aku dudu Raden. Aku iki wong lumrah, kawula ing Desa Kepuh Agal mung wae wong tuwaku biyen tau dadi Lurah ing Desa kono. Banjur ndika kabeh iki sedulur saka ngendi? Lan duwe karep apa ngendheg lakuku iki?” .

        “Kula sampun ngertos menawi ndika menika putranipun Sawargi Ki Lurah Kepuh Agal, nanging kula sakanca ugi ngertos menawi jengandika menika ugi putranipun Raden Sentani sedherekipun Raden Gunendra saking Patalan. Dene anggen kula nututi nusul tindak jengandika niki wau, awit kula kautus dening Bapa Guru kula inggih Kyai Daka. Bapa Guru ngersakaken jengandika kundur dhateng Kepuh Agal sareng kalihan lampah kula, Raden” tiyang kala wau nyethakaken menapa ingkang dados kekajenganipun.

        Kula nembe ngertos, menawi suwanten panah sendaren ingkang kala wau kula kinten panahipun kadang tani ingkang ngajrih-ajrihi kethek ingkang ngganggu tanemanipun, jebul sasmita saking kancanipun titiyang menika. Kula lajeng kengetan kalihan Parwa ingkang kala wau nedahaken margi dhateng kula. Kula kinten mila ingkang ngintunaken sasmita panah sendaren kala wau inggih Parwa, Lan kanthi menika ateges anggen kula bidhal saking griya wau sampun kamangertosan dening tiyang-tiyangipun Kyai Daka.

        “Sampun kedangon Raden” tiyang kala wau wicanten malih “mangga sak niki kula dherekaken kundur dhateng Kepuh Agal”.

        “ Aja dadi atimu Kisanak, aku ora bisa nuruti panjaluk ndika, awit aku lagi ngayahi jejibahan kang banget wigati” kula suka wangsulan “nDika matur wae marang Rama Kyai Daka, yen aku wis ora ana sambung rapete karo Desa Kepuh Agal maneh, saiki sing duwe wewenang nata reh parentah ing Kepuh Agal kuwi Ki Pawana sing biyen Bebau Jangglengan, dadi yen Rama Kyai Daka ngersakne ngrembug sing ana gandheng cenenge karo Desa Kepuh Agal ora karo aku, nanging karo Ki Pawana sing saiki wis wenang ngagem sebutan Ki Kepuh Agal Kapindho”

        “Kula boten ngrembag sinten ingkang gadhah wewenang nata Kepuh Agal, ingkang kula kajengaken ndika kundur sak niki sareng kalihan kula” tiyang kala wau ngengkel kalihan suwanten ingkang wiwit kapireng kasar.

        “Yen aku ora gelem bali, ndika arep apa?” boten kraos kula kepancing tumut ngginakaken suwanten ingkang sereng ugi.

        “Ha ha ha …” tiyang kala wau gumujeng ngakak lajeng wicantenipun malih “ora kena diajeni wong iki, ya kapeksa tak kasari. Nek ndika boten purun, badhe kula peksa menawi saged ndika ajeng kula beta ngadhep Bapa Guru kanthi wujud bandan, nanging menawi kapeksa sampun wujud bathang nggih boten napa-napa”.

        Sanaosa kula ngrumaosi menawi boten trampil ing ulah kanuragan, nanging mireng suwanten ingkang kados makaten kala wau, sakala rah ing badan kula kraos kados badhe umub. Kalihan nggeget untu, kula mbisiki kupingipun Si Jragem :

        “Jragem nadyan lagi sedina aku dadi bendaramu, nanging tulung rewang-rewangana aku ngadhepi wong-wong sing murang tata ing ngarepku kuwi ya?”.

        Kados ngertos ingkang dados tembung kula, Si Jragem dumadakan nggedrugaken sukunipun ingkang ngajeng dhateng siti. Lis kula geret minangka sasmita murih Jragem nrajang ingkang memalangi lampah. Sakala Jragem mencolot majeng, Tiyang-tiyang ingkang linggih ing kapalipun nedya ngadhangi lampah dipun trajang, temah sumingkir. Jragem lajeng mbeta kula mbandhang kados dipun sawataken. Kinten-kinten tiyang-tiyang wau wonten ingkang dhawah awit katrajang dening si Jragem, ketitik kepireng suwantenipun ingkang sami misuh-misuh boten kantenan. Nanging kula boten purun nggagas malih, tekad kula, kula kedah saged dumugi ing Sendhang Ngiyom saderengipun dipun damel pangewan-ewan dening andhahanipun Kyai Daka menika. Kula ugi boten badhe rila dumugi pejah saderengipun saged nglarung  Kyai Pantek ing telenging Sendhang Ngiyom. Plajengipun Jragem lajeng kula banteraken malih.

        Katandhing kalihan kapalipun para andhahanipun Kyai Daka kala wau, Jragem ketawis langkung prakosa. Plajengipun Jragem sansaya tebih nilaraken para siswanipun Kyai Daka ingkang kalihan bengak-bengok nguber saking wingking. Dumadakan kepireng malih suwantenipun panah sendaren ingkang boten tebih saking papan mriku. Kula boten ngertos sinten  ingkang nglepasaken panah sendaren kasebat lan nggadhahi sasmita ingkang kados pundi. Nanging manah kula dados tambah boten sekeca, awit kula nginten menika mesthi sasmita saking andhahanipun Kyai Daka dhateng rowangipun, ateges tiyang-tiyang ingkang kaparentah dening Kyai Daka ngendheg anggen kula mlampah menika taksih wonten malih kajawi tiyang sedasa kala wau.

        Dumadakan suwantenipun tiyang ingkang nguber kula sansaya rame, nalika kula nyobi noleh dhateng wingking, jebul mila sansaya kathah tiyang ingkang nguber kula. Sarta malih ugi sansaya caket. Satleraman kula ugi sumerep Lurah Danara tumut ing rombongan menika, ketingal menawi piyambakipun ingkang wonten ngajeng piyambak, nunggang kapalipun ingkang warni cemeng. Kula sansaya ngedhap. Menapa kula badhe manggih pejah nistha siniya-siya dening tiyang-tiyang ingkang dados andhahanipun Kyai Daka menika?. Salebeting manah kula njerit, nyuwun pangapunten dhateng Pangeran saking sedaya dosa ingkang nate kula lampahi. Kula ugi nyenyuwun, saupami kula kedah pejah, kula nyuwun murih ingkang ketingal pejah nistha namung badan kula, awit alus kula boten nate gadhah niyat awon nyidrani dhateng kasetyan kula.

        Dumadakan Si Jragem mbeker seru sanget, kula dados kaget. Nanging dereng ngantos kula nyuwanten menapa-menapa, Si Jragem sampun rubuh ing siti, ndadosaken kula katut dhawah, rahayunipun kula taksih kober mlumpat. Lan nalika kula tingali jebul ing tepongipun Si Jragem kanan lan kering sampun katancepan jemparing. Kula boten kober suka pitulungan dhateng Si Jragem, jalaran tiyang-tiyang ingkang nguber kula sampun kantun watawis kalih dasa jangkah. Tanpa mikir panjang kula lajeng mlajeng kanthi mblusuk ing gegrumbulan sakananing margi, angkah kula badhe umpetan dhateng gegrumbulan sapinggiring lepen ingkang kala wau kula liwati.

        Watawis sapanginang Lurah Danara lan andhahanipun kelangan lacak, nanging inggih lajeng wonten ingkang sumerep kula. Tiyang-tiyang kala wau lajeng pating brengok, nguber kula kanthi nilar kapalipun ing margi. Tiyang-tiyang menika suwantenipun kados tiyang ingkang nguber maling ingkang mlajeng sasampunipun kadenangan anggenipun nyolong. Dumadakan kula ngraosaken wonten barang abot lan atos nibani lempeng kula. Raosipun sakit sanget, sansaya malih sareng kula sumerep rah ingkang mili santer saking lempeng ingkang kedhawahan barang landhep kala wau. Kula lajeng ngetog kekiyatan kangge mlajar, nanging watawis nembe angsal sedasa jangkah, kula kesandhung lan dhawah ing siti boten saged tangi malih. Lajeng kula sampun boten sumerep menapa-menapa, awit panyawang kula dados kuwur lan peteng sanget. Sareng kula eling, jebul kula sampun dipun tulungi dening Adhi Marga lan Adhi Rangga. Ingkang salajengipun saged kepanggih malih kalihan Paman Tanggon, Paman Tolu, Paman Pahing saha Kakang Pangkas ing papan pasingidanipun menika.

        Makaten kala wau lelampahan ingkang sampun dumados, inggih wiwit Bapa kepanggih mBah Tambak ing Sendhang Tambak, ngantos kula jengandika slametaken saking pandameling andhahanipun Lurah Danara lan Kyai Daka, Adhi Rangga lan Adhi Marga”.

        Wis rampung anggone crita Pradapa. Rangga lan Marga padha manthuk-manthuk lan bisa melu ngrasakne apa sing dialami dening Pradapa . Sauntara Tanggon, Pahing,  Tolu lan Pangkas lagi padha ngerti apa sing wis kedadean ing Kepuh Agal sawise dheweke ndhelik ing brang kulone Kali Gebyog. Ing jero atine wong papat kuwi ana rasa panuwun marang Pradapa sing wis kongkonan Bebau Jangglengan supaya mrentah dheweke umpetan menyang alas sakulone Kali Gebyog. Maune wong papat kuwi padha olehe ora ngerti ya gene Pradapa Pradapa aweh prentah sing ora pati tinemu nalar kuwi. Saiki wis padha ngerti yen jebul prentahe Pradapa kuwi merga saka pituduhe Nyai Pandhanwangi.

        “Saiki aku arep takon maneh marang Kakang Pradapa” Rangga banjur genti guneman.

        “Adhi badhe mundhut pirsa menapa?” Pradapa genti takon.

        “Saiki ndika wis waras, tatu sing ana lempeng ndika wis kari tilas” Rangga banjur nutugne olehe kandha “lan keris Kyai Pantek sarta iket sing arep ndika gawa menyang Mataram ya isih wutuh. Sabanjure apa ndika arep nutugne laku menyang Sendhang Ngiyom, nglarung Kyai Pantek banjur bablas menyang Mataram kaya tujuwan sakawit, apa banjur kepiye?”.

        “Bares kemawon Adhi” wangsulane Pradapa kaya wong sing lagi bingung “wiwit kula nyumerepi anggenipun Kyai Daka lan Lurah Danara  badhe damel cilakane badan kula, kula mila kepengin sanget tumunten saged dumugi Mataram. Boten awit kula selak kepengin saged suwita ing Dalem Kepatihan kados ingkang dipun dhawuhaken Bapa dhateng kula nalika samanten, nanging kula badhe nyuwun pitulungan dhateng Gusti Patih Mandaraka, murih paring pangayoman dhumateng Ki Lurah Kepuh Agal Kapindho saha warga Kepuh Agal sadaya saking pakartinipun Kyai Daka lan Lurah Danara miwah sedaya andhahanipun. Namung kemawon kula ugi ngraos kuwatos, menapa anggen kula nyuwun pitulungan dhateng Gusti Patih mangke wonten ginanipun menapa boten ?”.

        “Ora ana gunane kepiye Kakang?” Marga sing genti takon.

        “Kula kuwatos, saderengipun kula saged marak ing ngarsanipun Gusti Patih, karumiyinan Ki Lurah Kepuh Agal Kapindho lan para Bebau sampun dipun tumpes dening Kyai Daka lan Danara ingkang kabaripun nggadhahi sedherek tiga ingkang kasektenipun nggegirisi, inggih pun Ki Jenggi, Ki Lembong lan Ki Dodor kados ingkang dipun cariyosaken dening Kesit kala samanten?”.

 

 

Ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (133)

 

133.

        Ngantos radi dangu anggen kula kendel boten guneman, sawatawis Ki Pawana ugi namung linggih kalihan tumungkul. Kula kinten Ki Pawana rumaos ewuh oya ing pambudi, badhe boten nuruti prentahipun Kyai Daka, piyambakipun boten saged nampik “sedya sae” saking Kyai Daka menika, nanging badhe meksa murih kula ngulungaken Kyai Pantek dhateng piyambakipun, cetha menawi Ki Pawana boten badhe wantun. Wekasan sagedipun kantun, linggih kalihan tumungkul ngaten menika. Saupami boten kengetan kalihan weling saking Bapa murih kula ngukuhi Kyai Pantek sampun ngantos dhumawah ing tanganipun tiyang ingkang boten kenging dipun pitados, Kyai Pantek tamtu sampun kula ulungaken. Nanging kajawi sampun nampi paweling saking Bapa ugi nampi dhawuh saking Nyai Pandhanwangi, mangka Kyai Pantek badhe kula kekahi sakiyat-kiyat kula. Sampun mlembar ing angen-angen, sareng kalihan anggen kula badhe bidhal dhateng Kutha Gedhe Mataram, kula badhe mampir dhateng Sendhang Ngiyom badhe nglarung Dhuwung ingkang sampun wongsal-wangsul kaincer dening Kyai Daka menika. Meh kemawon kula badhe wicanten dora dhateng Ki Pawana manawi kula boten mangertos ing pundi papanipun Kyai Pantek, nanging kula enget dhawuh saking Bapa lan Nyai Pandhanwangi, bilih wicanten dora menika sakalangkung ageng dosanipun saha ageng walatipun, pramila kula lajeng wicanten :

        “Kakang Pawana, kapeksa aku njaluk pangapura ndika yen aku ora bisa ngulungake Keris Kyai Pantek marang ndika. Jalaran aku ora nduweni kuwasa ngulungake Keris kuwi marang sapa wae, dhawuh sing tak tampa saka Bapa magepokan karo Keris Kyai Pantek mung siji, ya iku aku kadhawuhan ngundurake marang sing kagungan. Aku ya ngerti nek sing dikandhakne Kyai Daka marang ndika lamun Kyai Pantek kuwi bisa dienggo sarat kepyakan wisudan ndika lan uga bisa kanggo nyingkirake godhong sing jarene nutupi papane Paman Tanggon sakancane, kuwi kabeh mung lelamisan, tegese Kyai Daka mung kepengin bisa nguwasani Keris Kyai Pantek wae. Saupama Keris iki klakon tak ulungne marang ndika banjur ndika pasrahne marang Kyai Daka, mangka Kyai Daka mesthi banjur malik ilat, kanthi Kyai Pantek ing tangane dheweke bakal ngrebut panguwasa ing Kepuh Agal kene. Mula borong anggon ndika bakal kandha marang Kyai Daka, sing baku antarane kepyakan wisudan ndika dadi Lurah mengko ora ana sambung rapete apa-apa karo Kyai Pantek”.

        “Inggih Gus” wangsulanipun Ki Pawana “kula pitados sedaya ingkang dados dhawuhipun Gus Pradapa. Mangke badhe kula criyosaken dhateng Kyai Daka menawi kula boten saged ngeluk penggalih jengandika murih maringaken Kyai Pantek dhateng kula. Lan menawi kaparengaken kula badhe atur pamrayogi dhateng Gus Dapa”.

        “Kakang Pawana arep aweh rerigen marang aku apa?” kula pitaken.

        “Murih jengandika saged ngekahi Kyai Pantek, kula kinten langkung prayogi menawi Gus Pradapa tumunten jengkar nilar Kepuh Agal, nindakaken jejibahan winados kanthi sesidheman. Sampun manggalih ingkang wonten ing Kepuh Agal, prakawis Dalem Kalurahan lan sedayanipun kaparengna dados ayahan kula sawetahipun” wangsulanipun Ki Pawana ngaturaken rerigenipun “dugi kula mriki wau sampun mbeta kapal samangke kula cancang ing plataran, ingkang kinten-kinten langkung kiyat tinimbang kapal ingkang wonten sanesipun, sawanci-wanci Gus Dapa jengkar nilaraken Dalem kalurahan kapal menika sageda dados titihanipun Gus Pradapa”.

        “Matur nuwun banget Kakang, awit rerigen lan pamrayoga sing ndika wenehake marang aku lan aku uga banget nedha nrima awit jaran sing ndika cawisake dadi tungganganku kanggo ngayahi jejibahan winadi iki” kalihan ngampet raos trenyuh, kula suka wangsulan “sesuk esuk wanci saput lemah aku budhal, ora liwat andum slamet lan donga dinonga, mung welingku marang Kakang Pawana, muga-muga Kakang Pawana ora gampang pasrah marang kanyatan temah ngenthengake kabeh dhawuh saka Sawargi Bapa sabab wawang ngadhepi panggodha”.

        “Inggih Gus, pangestunipun Gus Dapa ingkang tansah kula suwun, mugi kula saged lebda ing karya” wangsulanipun Ki Pawana, ingkang lajeng pamitan badhe wangsul.

Nalika samanten wancinipun sampun nyaketi serap. Kula inggih lajeng tata-tata. Kapal ingkang wau dipun tunggangi Ki Pawana lajeng kula lebetaken ing gedhogan, benjing enjing badhe kula tunggangi bidhal dhateng Sendhang Ngiyom lajeng bablas dhateng Mataram. Kapal anggenipun mbetakaken Ki Pawana menika mila kalebet kapal ingkang sae, ageng tur ketingal keker. Jangkep saplananipun pisan. Menawi kakerta aji, kapal ingkang ulesipun Jragem menika kinten-kinten inggih tikel kaping kalih kalihan kapal ingkang badhe kula tilar benjing.

Enjingipun, sasampunipun nindakaken sembahyang subuh lan wancinipun saput siti, tanpa pamitan sinten kemawon, kula bidhal nilar Kepuh Agal. Kapal ingkang kula tunggangi mlampah kanthi gliyak-gliyak, awit mila kula sengaja boten kula plajengaken saderengipun medal saking Padhusunan Kepuh Agal murih suwantenipun tracak kapal boten kapireng dening warga dhusun. Kapal kula gelak tumuju Lepen Gebyog, awit kula dereng nate sumerep papanipun Sendhang Ngiyom, namung Bapa nate paring dhawuh bilih Sendhang Ngiyom menika ingkang dados tukipun Lepen Gebyog. Inggih kanthi nurut nginggahi lepen Gebyog menika mangke kula saged dumugi Sendhang Ngiyom. Inggih jalaran nglangkungi pinggiring lepen, kerep kemawon kula kedah mandhap saking gigiring si Jragem lan gentos nuntun kapal ingkang wau kula tunggangi, menawi sampun manggih margi ingkang radi sae, nembe kula wangsul minggah malih ing gigiring si Jragem.

Dumadakan lamat-lamat kula mireng suwanten panah sendaren ambal kaping tiga. Kula kinten panah kala wau inggih panahipun Kadang Tani ingkang ngajrih-ajrihi panunggalaning kethek ingkang ganggu damel dhateng tanemanipun ing baon sawetanipun lepen gebyog menika, kula inggih boten nggagas babar pisan. Menapa malih margi ingkang kula langkungi ngepasi radi rumpil, dados inggih kedah ngatos-atos lan boten kober nggagas ingkang boten-boten.

“Badhe tindak pundi ta Gus?” dumadakan tanpa kula sumerepi sangkanipun ing ngajeng kula sampun wonten tiyang ingkang ngaruh-aruhi kula. Kula ndengengek ningali tiyang ingkang pitaken dhateng kula kala wau, ketingal tiyang jaler ingkang umur-umuranipun sanginggil kula watawis kaot gangsalan tahun. Pawakipun ketingal methekel keker. Ing tanganipun ketingal mbeta tangsul lan nyengkelit Kudhi ing bangkekanipun.

“Oh, iya Kakang” kula wangsulan kalihan mesem, mila wancinipun sampun bibar pletheking surya dados sedaya sampun ketingal cetha “iki lho, aku kok kepengin ngerti kali iki pok-pokane ngono ngendi?”.

“Oalah…. Nggih Gus” tiyang kala wau wicanten malih kalihan mesem “menawi badhe dhateng bongkoting kalen menika, sekeca mlampah boten nitih kapal, inggih menawi nurut lepen menika watawis mangke wanci lingsir surya sampun dumugi mrika. Tiyang pok-pokaning lepen menika namung wujud sendhang ingkang wonten kucuripun. Menawi Gus Dapa ngersakaken nitih kapal, langkung sekeca liwat margi wetan niku, wonten galengan ageng ingkang sekeca menawi kangge liwat kapal, mangke inggih ngliwati sendhang ingkang criyosipun gawat menika”.

“Lha ndika kok weruh kuwi, omah ndika ngendi ta Kang?” kula gentos taken.

“Griya kula Sidamulya Gus” wangsulanipun tiyang kala wau “kula menika rewang ing griyanipun Lurah Danara, padamelan kula pados kajeng obong, mila kula inggih radi apal wana-wana sakupenging Kepuh Agal mriki menika”.

“O jebul wong Sidamulya ta ndika kuwi? Kok lagi weruh iki aku” kula wicanten kalihan mesem. Lan ing salebeting manah kraos boten sekeca, awit anggen kula bidhal nilaraken Kepuh Agal wonten ingkang nyumerepi.

“Inggih Gus, murugaken kula niki rak tenaga wingking, dados arang ingkang nepangi, nami kula Parwa” tiyang wau wangsulan lan nepangaken dhiri, lajeng wicanten malih nedahaken margi ingkang sekeca menawi kaliwatan mawi nunggang kapal, kalihan nudingaken tanganipun “sekeca medal mrika nika lho Gus, mengke ndika saged nitih kapal ngantos dumugi panggenan sumberipun kalen menika, boten ngantos wanci tengange ndika mesthi sampun dumugi mrika. Niku menawi boten nuju wonten barisan kethek ingkang badhe alihan panggenan, menawi kepanggih barisan kethek nyabrang margi, langkung sae ngentosi telasipun mawon Gus. Nuwun sewu kula badhe mlampah mandhap, tiyang kajeng-kajeng babatan kula teng ler mriku”.

“Iya, iya Kakang, aku nedha nrima banget wis dituduhne dalan” wangsulan kula kalihan nuntun Si Jragem dhateng margi ingkang dipun tedahaken dening Parwa kala wau.

Pranyata menapa ingkang dipun criyosaken Parwa kala wau leres, boten ngantos selangkung jangkah saking pinggiring lepen ingkang wau kula liwati jebul wonten galengan utawi selip ingkang radi wiyar watawis setunggal dhepa. Kanan keringing selip inggih wujud wana lan gegrumbulan ingkang rungkud. Kula lajeng minggah dhateng gigiripun si Jragem malih. Kula mireng malih suwanten Panah Sendaren saking katebihan. Nanging kula inggih boten nggagas menapa-menapa. Si Jragem lajeng kula gelak, Jragem wiwit mlajeng nanging inggih boten banter, lampahipun ngedrap kemawon.

Kalihan mlampah kula tansah nyenyuwun dhateng Gusti mugi-mugi sapengker kula ing Kepuh Agal boten wonten kedadosan menapa-menapa. Inggih mugi-mugi Gusti tansah angayomi dhateng Ki Pawana lan para Bebau sarta Sapukawating Dhusun ingkang setya tuhu dhateng dhawuh-dhawuh tilaranipun Bapa. Nanging dumadakan manah kula kraos boten sekeca, saking wingking kepireng suwantenipun tracak kapal ingkang kathah, kadosipun inggih ngliwati margi ingkang kula liwati menika. Kula boten saged nginten-nginten sinten lan pinten tiyang ingkang nggelak kapalipun kanthi banter sajak kesesa menika. Mila kula lajeng minggir, Si Jragem kula tarik kendhalinipun murih ngalonaken plajengipun. Ingkang kula kajengaken, kula nyukani margi dhateng tiyang-tiyang ingkang mbandhangaken kapalipun ing wingking kula menika, menawi tiyang-tiyang kala wau sampun tebih nilaraken kula, kula saged kanthi mardika nglajengaken lampah malih.

Nanging, jebul tiyang-tiyang kala wau sasampunipun nglajengi anggen kula minggir malah lajeng mandheg ing tengahing margi. Lajeng kapalipun dipun inger madhep dhateng panggenan kula. Kula etang sedaya wonten sedasa tiyang, sedaya sami sikep dedamel. Boten wonten setunggal kemawon ingkang kula tepangi.

“Nyuwun pangapunten Raden Pradapa” salah satunggal saking tiyang sedasa wau manthuk kurmat dhateng kula kalihan wicanten “sampun nglajengaken tindak rumiyin, kula badhe matur dhateng jengandika Raden Pradapa”.

 

Ana candhake

SENDHANG MUSTIKANING WARIH 7 (132)

 

132.

        Jebul petangan kula leres, Ki Danara sampun sapeken boten nyukani kabar Ki Pawana menapa ingkang dados pitedahipun Kyai Daka ngengingi icalipun Tanggon sarencangipun. Malah ketingalipun Lurah Danara semu pekewuh menawi panggih kalihan Ki Pawana, ketitik saben-saben kepanggih boten dangu lajeng ngalih, kanthi pawadan maneka warna. Dados inggih boten saged jagongan kados saderengipun Lurah Danara nyagahi badhe nyuwun pitedah dhateng pundi purugipun Tanggon dhateng Kyai Daka ingkang ceriyosipun samodraning ngelmi agal lan alus menika. Ki Pawana inggih boten ngewah-ewahi adat ugi boten ngrembag babagan menika kalihan kula, ketingalipun Ki Pawana ugi sampun mangertos bilih Kyai Daka boten saged metang utawi njarak dhateng pundi kesahipun lare sekawan, Tanggon sarencange niku.  Malah Ki Pawana lajeng ngajak rembagan, menawi kawontenan ing Kepuh Agal keringalipun sampun boten nguwatosi malih. Awit wontenipun Durjana aneh ingkang nate mlebet Dhusun inggih namung kaping sepisan, ing griyanipun Biyang Tanggon lan Griyanipun Pahing menika kemawon.

        “Kangge jagi wanci dalu, lare-lare sinoman sampun kula kengken ngirangi, Gus” criyosipun Ki Pawana nalika mampir ing Dalem Kalurahan “dados siyangipun sampun sami saged makarya ing pategilan utawi ing sabin kanthi sekeca, boten ngantuk lan boten kekeselen”.

        “Iya Kakang” wangsulan kula “wangune sawise padha ngerti yen sing diarah cilakane padha lunga, banjur padha leren olehe nggoleki neng Kepuh Agal. Nanging aku percaya wong-wong sing ngarah cilakane Paman Tanggon sakancane mesthine ya isih dikongkon golek kabar menyang ngendi parane wong papat kuwi. Mula awake dhewe ora kena ninggal kaprayitnan”.

        “Inggih Gus, kula tansah ngrantos pitedah saking Gus Pradapa” wangsulanipun Ki Pawana.

        “Aja banjur tansah njagakne aku Kakang” kula lajeng wicanten “wiwit Bapa paring dhawuh marang aku supaya nindakne jejibahan winadi kae, saiki wis meh sesasi. Kamangka aku mung diwatesi patang puluh dina kudu wis budhal. Mula Kakang Pawana tak jaluk, tumuli ngajak rembugan karo Siwa Pawit, Para Sesepuh, Para Bebau lan Sapukawat kapan prayogane, kepyakan anggone Kakang Pawana ganti sebutan dadi Ki Kepuh Agal Kapindho. Sokur yen olehe nganakne kepyakan kuwi mengko aku isih ana Kepuh Agal, dene saupama aku wis budhal ya ora apa-apa”.

        “Menawi makaten benjing kemawon para kadang Bebau lan saperanganing sesepuh saha sapukawat, tuwin Bapa Pawit kula ajake dhateng Kalurahan ngrembag lan ngrancang anggenipun badhe nindakaken kepyakan menika kalihan Gus Pradapa. Kados pundi menawi makaten Gus ?” Ki Pawana lajeng nedhi tetimbangan kula.

        “Becike, perkara kuwi aja ajak-ajak aku Kakang” kula wangsulan “awit nek mung ngrembug utawa ngrancang lakune adicara kepyakan kuwi kena diarani ora ana sing mbutuhne pamikir sing abot. Dadi Kakang Pawana lan Para Bebau mesthi wis bisa nindakne kanthi becik, dene menawa ana sing butuh ditakokne malah sing luwih pener olehe takon ya marang Siwa Pawit sing wis akeh sing diweruhi. Kajaba saka iku, aku iya arep tata-tata budhal, dadi ya becike aku lan ndika andum gawe wae, donga-dinonga muga-muga kabeh bisa lumaku kanthi becik”.

        “Nanging kula kuwatos menawi mangke Danara lan kanca-kancanipun, inggih ingkang wonten ing barisan sesepuh lan Sapukawat, sami ngreregoni lampahing adicara kepyakan mangke Gus?”.

        “Kakang Pawana, apa kang bakal ndika tindakake kuwi kabeh ana landhesane” kula suka pitutur dhateng Ki Pawana “ya kuwi dhawuh saka Sawargi Bapa kang uga disekseni dening Siwa Pawit, lan Bebau-bebau Kepuh Agal kabeh, kajaba Ki Danara. Anane Ki Danara ora melu ngrungokne dhawuhe Bapa jalaran Ki Danara nuju lelungan ninggalne tlatah Kepuh Agal, kamangka nalika samana anggone lunga Ki Danara tanpa aweh weruh marang ndika sadurunge,  minangka sesulihing Bapa. Kamangka ndika ya pirsa, apa kang kadhawuhake dening Bapa kuwi kabeh mawa lelandhesan paugeraning Desa Kepuh Agal. Dadi saupama ana sing ngregon-ngregoni anggon ndika madeg dadi Lurah Kepuh Agal, kuwi padha wae arep wani nantang Paugeraning Desa”.

        “Inggih Gus, menawi makaten, pangestunipun Gus Dapa ingkang tansah kula suwun” Ki Pawana lajeng pamitan badhe wangsul lan badhe manggihi Wa Pawit lan sedaya ingkang badhe dipun ajak rembagan prakawis ngrancang lampahing adicara kepyakan.

        Kula nicil rumaos lega, jalaran Ki Pawana sampun badhe netepi dhawuh saking Bapa. Ing pangangkah saderengipun adicara kepyakan, kula badhe bidhal dhateng Kutha Gedhe Mataram, ngaturaken iket ingkang minangka tandha bilih kula saged sowan ngadhep Gusti Patih Mandaraka lumantar Gusti Raden Mas Tumenggung Tesengkusuma. Mangke kalihan bidhal, kula badhe mampir ing griyanipun Ki Pawana, pamitan saha masrahaken Dalem Kalurahan saisinipun miwah rewang-erwangipun pisan dhateng Ki Pawana, awit mila Dalem Kalurahan menika papanipun Lurah ingkang mangreh lan mranata Dhusun Kepuh Agal menika.

        Nanging saderengipun pangangkah kula menika saged kaleksanan, let kalih dinten sasampunipun kula rerembagan kalihan Ki Pawana, Ki Pawana sampun manggihi kula malih.

        “Awit pangestunipun Gus Pradapa, rembagan ngrancang lumampahipun adicara kepyakan sampun kaleksanan kanthi boten manggih rubeda menapa-menapa Gus” Ki Pawana nyukani kabar dhateng kula “kalebet Ki Danara lan Kyai Daka ingkang ugi dugi ing Jangglengan kadherekaken, Ki Jenggi, Ki Lembong lan Ki Dodor, sedaya sami saged nampi dhawuh saking Sawargi Ki Lurah bab jejibahan ingkang badhe kula sandhang salajengipun”.

        “Sokur ta yen pancen mangkono Ki Kepuh Agal Kapindho” wangsulan kula kalihan mesem remen “aku ora nyana yen ndika ya ngrawuhne Kyai Daka barang ing rembugan ngrancang adicara kepyakan kuwi”.

        “Estunipun kula boten ngaturi Kyai Daka Gus” Ki Pawana lajeng wicanten malih “nanging Kyai Daka dugi piyambak, malah ngajak sedherekipun cacah tiga, ingkang miturut kojahipun Kesit kala samanten nggadhahi kadigdayan ingkang ngedab-edabi menika. Mila anggenipun dugi Kyai Daka menika namung badhe suka kabar dhateng kula prakawis ingkang dipun tangkletaken dhateng piyambakipun dening Ki Danara nalika samanten, inggih menika bab icalipun Tanggon lan rencang-rencangipun”.

        “Lha sawuse dietung lan dijarak dening Kyai Daka, banjur miturut Kyai Daka Paman Tanggon sakancane saiki ana ngendi?” kula pitaken malih.

        “Kyai Daka cariyos bilih wekdal menika, lare sekawan kasebat taksih ketutupan ron salembar ingkang dereng saged kasingkiraken dening Kyai Daka. Jalaran ron salembar kasebat ron saking tetuwuhan tanemanipun lelembat ingkang mbaureksa Dhusun Kepuh Agal menika. Lan murih saged anyingkiraken ron salembar kala wau, Kyai Daka mbetahaken Dhuwung Pusaka ingkang dados sipat kandelipun Dhusun Kepuh Agal menika, inggih menika Dhuwung Kyai Pantek, ingkang nate dados agemanipun Sawargi Ki Lurah” Ki Pawana suka wangsulan.

        “Lha Ki Lurah banjur percaya karo apa sing dikandhakne Kyai Daka ngono kuwi mau?” kalih gumujeng alon kula pitaken malih dhateng Ki Pawana.

        Ki Pawana boten tumunten wangsulan, praupanipun nedahaken raos boten sakeca dhateng kula, nanging inggih boten dangu nunten mangsuli :

        “Menawi kula boten pitados Gus, awit kula langkung pitados dhateng Gus Pradapa ingkang sampun nampi dhawuh saking Nyai Pandhanwangi. Nanging para sesepuh lan para sapukawating Dhusun ketingalipun kathah ingkang sami pitados dhateng wicantenipun Kyai Daka makaten kala wau”.

        “Lha banjur wangsulan ndika marang Kyai Daka kepriye Kakang ?” kula pitaken malih.

        “Ing babagan menika kula boten wangsulan menapa-menapa Gus” wangsulanipun Ki Pawana “nanging sareng ngrembag ingkang wonten sambetipun kalihan adicara kepayakan, kapeksa kula nyagahi badhe matur dhateng Gus Dapa”.

        “Mengko dhisik, aku kok durung pati mudheng karo sing ndika kandhakne sing keri dhewe iki mau ta Kakang?” kula pitaken “cethane kepriye?”.

        “Kyai Daka suka rerigen dhateng kula, murih lana anggen kula ngemban dhawuhipun Sawargi Ki Lurah lan katetepaken minangka Ki Kepuh Agal Kapindho, salebeting adicara kepyakan menika kula kedah kaungkulan  Sipat Kandel Dhusun Kepuh Agal inggih Kyai Pantek kados ingkang sampun kula aturaken kala wau lan ingkang mandi Kyai Pantek ing adicara menika kedah sesepuh ingkang pana kalihan wewatakanipun Kyai Pantek. Estunipun Bapa inggih sampun wicanten dhateng Kyai Daka menawi Kyai Pantek menika dede Sipat Kandel Dhusun Kepuh Agal, nanging Dhuwung kagungan Dalem Kanjeng Sinuwun Sultan Pajang ingkang lumantar Nyai Pandhanwangi kaampilaken dhateng Sawargi Ki Lurah, lan gandheng Ki Lurah sampun seda Bapa nginten menawi sampun kapulung wangsul dening Nyai Pandhanwangi. Nanging Kyai Daka boten saged nampi pamanggihipun Bapa makaten kala wau, awit adhedhasar wangsit ingkang dipun tampi saha miturut panyawanging netra batinipun Kyai Daka, Dhuwung Kyai Pantek menika taksih manggen ing Dalem Kalurahan mriki saha dipun reksa dening Gus Pradapa. Lajeng Kyai Daka kengkenan kula murih matur dhateng Gus Pradapa nyuwun ngampil Dhuwung Pusaka Kyai Pantek menika badhe kaaturaken dhateng Kyai Daka ingkang badhe kaginakaken ing adicara kepyakan kula saha kangge nyingkiraken ron salembar ingkang nutupi lare sekawan ingkang ical kala wau. Kula boten saged wangsulan kajawi anyagahi ingkang dados kengkenanipun Kyai Daka kala wau. Samangke borong Gus Pradapa kados pundi anggenipun paring dhawuh dhateng kula, ingkang mangkenipun badhe kula cariyosaken dhateng Kyai Daka”.

        Mireng cariyosipun Ki Pawana ingkang makaten kala wau, kula lajeng kengetan kalihan dhawuhipun Kanjeng Eyang Nyai Pandhanwangi nalika paring pitedah dhateng kula bilih kadigdayan lan kasantikanipun tiyang-tiyang ingkang manunggal kalihan Kyai Daka menika boten badhe pasah menawi kacakaken ing sakilening Lepen Gebyog, lajeng kula kengkenan dhateng Ki Pawana murih mrentahaken dhateng Tanggon sarencangipun singidan dhateng wana ingkang wonten sakilening Lepen Gebyog. Inggih nalika samanten Nyai Pandhanwangi ugi paring dhawuh bilih pacoben awrat ingkang badhe kula tampi sampun meh wancinipun dumugi. Lan kula panggah taksih kengetan dhawuh ingkang rumiyin, bilih menawi kula saged lulus saking pacoben menika, badhe nggampilaken anggen kula suwita dhateng Kutha Gedhe Mataram, nanging menawi boten lulus, kula badhe manggih pejah nistha, kasiya-siya.

 

 

Ana candhake