SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (084)

84.

Sadurunge aku aweh wangsulan marang kabeh pandakwane Kang mBok Setyawati, aku mbutuhake wektu sedhela kanggo nata ukara murih bisa runtut. Kanthi mangkono bakal keprungu yen dirungokne, ora waton muni madoni marang sing ndakwa mung waton ngeyel kaya lumrahe wong rebut bener. Lan sawuse ukara tinata kanthi rapi ing atiku, Kang mBok Setyawati bali tak sawang praupane, saka rumangsaku praupan kuwi sansaya sumunar anelahi, ka[rebawan dening ayuning rupane.

 

“Sira arep omong apa Suwanda?” sadurunge lambeku menga, Kang mBok Setyawati ndhisiki takon karo rada mencereng, ketara yen lagi nesu.

 

“Sedaya ingkang jengandika dhawuhaken kala wau, mila boten wonten ingkang badhe kula selaki” aku wiwit aweh wangsulan “nanging mugi kaemutan Kang mBok, Suwela miwah Makara ingkang sampun pejah kanthi kados ingkang jengandika dhawuhaken menika, saestu boten pantes menawi dipun bela. Jalaran, sampun malih namung dipun pejahi kanthi cara ingkang kados makaten, kapejahana mawi cara ingkang kejemipun tingkel ping sadasa pisan, estu dereng timbang kalihan dosa lan kalepatan ingkang dipun lampahi dening tiyang kalih menika. Dados anggen kula sampun nyidrani kasagahan kula boten badhe damel pepati kasebat, inggih awit kapeksa dening kawontenan, murih jejeging adil. Menapa lepat menawi wonten tiyang ingkang malesaken sakit wirangipun tiyang ingkang luhur pakartinipun dhateng tiyang ingkang culika sarta candhala ing budi kados Suwela kalihan Makara menika?”.

 

“Manis tembungmu Suwanda” Kang mBok Setyawati mesem, sanadyan olehe mesem kasurung rasa sengit, nanging mungguhku esem mau nyata isih pait rasane madu tinimbang eseme wong ayu iki “sira nyoba endha saka pandakwa sing nyata, nanging sumurupa dhawuh saka Kanjeng Eyang Resi mung siji ora kena gawe pepati mung kuwi. Dadi embuh sabab apa ora kena kanggo pawadan kanggo mbenerake yen  nyatane dhawuh kuwi ora bisa sira leksanakne. Karo maneh, sing wenang duwe wewenang ngecakne lakuning pangadilan kuwi ora sadhengah uwong klebu kaya sira kuwi, nanging mung kang sinampiran panguwasa dening Hyang Suksma sing wenang nibakne pidana marang wong sing kaanggep luput. Sartane kawruhana lan ngelingana, yen sira ora lali karo dhawuh piwulange Bapakmu angkat ya Tumenggung Jatikusuma, Gusti Tumenggung nate paring piwulang yen satuhune manawa males ala marang wong tumindak ala, kuwi kabeh dadi ala lan ora ana sing diarani kabecikan. Males kabecikan klawan tumindak sing becik, kuwi aran wis lumrah lan tibane dadi timbang. Yen ana wong sing tumindak ala marang sira, kamangka sira kuwawa males, nanging sira kepara milih asung pangapura lan mbudidaya murih wong ala kuwi bisa bali liwat dalan sing bener temah gelem mertobat lan nggedhekne panggawe becik, ing kono lagi kena diarani sira kuwi klebu siswa sing bisa nglakoni piwulange Panembahan Satiban sing dilunturake marang Tumenggung Jatikusuma sing wekasane diwarahake marang sira. Nanging nyatane piwulang-piwulang kuwi babar pisan ora ana sing sira tindakne. Apa ngono kuwi sing diarani titah kang bisa ngabekti marang guru sarta wong tuwa? He? Suwanda, wangsulana!”.

 

Apa sing dikandhakne Kang mBok Setyawati ngono kuwi, tuhu jumbuh karo unine piwulang sing tau tak tampa saka sawargi Kanjeng Rama Tumenggung. Dadi aku ora bisa umbal guneman kanggo aweh wangsulan kanggo mbenerake tumindakku sing nyatane diarani luput gedhe dening Kang mBok Setyawati sing uga kanthi dhasar piwulang sing tau tak tampa. Nanging nek nitik saka unine piwulang sing diampil dening Kang mBok Setyawati iki mau, kudune nadyan aku wis tumindak luput sing gedhe, isih ana pangarep-arep kanggo nampani pangapura. Isih ana pangarep-arep aku bisa ndandani kaluputan mau minangka srana panebusing dosa. Mula aku banjur duwe gagasan, tinimbang udur rembug sing sayekti tanpa guna, luwih becik aku ngakoni sakehing kaluputanku lan saguh nampa pidana apa wae, waton wekasane aku bisa oleh pangapura banjur Kang mBok Setyawati tumuli aweh tuntunan marang aku magepokan karo ngelmu sing wis tinurunake marang aku dening Kanjeng Eyang Resi Doradruwasa nanging durung tak ngerteni apa sing dadi isine, ya kuwi Ngelmu Sejatining Sih. Lan bares wae, wektu kuwi ing angen-angenku satemene bab nampa tuntunan ngelmu kuwi bisa dikandhakne ora pati baku, aku isih luwih kepengin kanthi nampa tuntunan jlentrehing Ngelmu Sejatining Sih iki, bisa dadi sarana nggonku bisa cecaketan karo sedulur tunggal guruku sing wis gawe gonjang-ganjinge atiku iki. Lan sasuwene cecaketan mengko, aku kudu bisa nelukne atine wong ayu iki temah kanthi legawa gelem dadi tetimbanganing uripku.

 

“Dhuh Kang mBok Ratu” wekasan aku guneman, suwaraku tak gawe trenyuh murih bisa nyenggol pangrasane sing taka jak guneman “samangke kula saged angakeni kanthi tulusing manah bilih kula saestu sampun dados titah ingkang duraka lan kebak dosa. Inggih awit saking menika, pejah gesang kula sawetahipun wonten ing asta jengandika Kang mBok Ratu, badhe kadhawahan pidana menapa kemawon wujudipun, kula namung saged pasrah kanthi rila legawaning manah, sadaya badhe kula lampahi kanthi boten badhe angresula, namung mugi wonten sih wilasa saking jengandika Kang mBok Ratu, saderengipun kula pejah mugi Kakang mBok kepareng maringaken tuntunan dhumateng kula murih kula saged mangertosi Ngelmi Sejating Sih piwucal pungkasan dhateng kula saking Kanjeng Eyang Maharsi Doradruwasa”.

 

Wangune tembungku sing tak ucapne nganggo suwara sing nrenyuhake kuwi wis bisa nundhung rasa sengi ting atine wong ayu sing lungguh neng kursi gadhing kang mapan inga wang-awang kuwi. Tak sawang pasuryane Kang mBok Setyawati wis padhang kaya pasuryan sing tau tak sawang sepisanan nalika aku kepethuk ing Keduwang jaman semana. Pasuryan sing katon sumunar kablebet cahya ruruh kang merak ati, pasuryan sing jebles karo praupane Andalu putrane sawargi Wa Anggara ing Bulak Pandhe. Sansaya ngrembaka tuwuhing pangarep-arepku marang kasaguhane Ratu Kraton Katentreman aweh tuntunan marang aku murih bisa mangwasani Ngelmu Sejatining Sih.

 

“Dhimas Suwanda” kaya siniram tirta wayu sewindu rasaning atiku krungu tembunge Kang mBok Ratu Setyawati sing dumadakan guneman, nyeluk jenengku nganggo sebutan “dhimas” kanthi suwara sing alus lan endah sing ngungkuli endahing kidungane para hapsari ing kaswargan.

 

“Kawula nuwun inggih Kang mBok?” gurawalan aku tumuli mangsuli.

 

“Satuhune sagedhe-gedhening dosa sing wis dilakoni dening Dhimas Suwanda, yekti isih gedhe pangapura sing kudu dhimas tampani” Kang mBok Setyawati nutugne anggone guneman sing ndadekne senenging atiku.

 

“Kaparenga pun Suwanda ngaturaken sewu gening panuwun Kang mBok” aku tumuli aweh wangsulan karo nyembah lan nungkulake sirah, ing batin surak-surak saking rasa seneng sing tanpa upama sing tak rasakne.

 

“Pun kakang ora bakal nyelaki jejibahan sing kadhawuhake Kanjeng Eyang Resi Doradruwasa” kang mBok Ratu nutugne anggone ngendika, “ya iku aweh tuntunan marang Dhimas Suwanda murih bisa manunggal klawan Ngelmu Sejating Sih, nanging………”

 

“Nanging kados pundi Kang mBok?” ora sranta aku nugel rembug nganggo pitakonan, jalaran Kang mBok Setyawati ora enggal nutugne tembunge.

 

“Nanging ana sarate” wangsulane Kang mBok Setyawati sabanjure “sawuse Dhimas Suwanda kacemplung ing juranging dosa, Dhimas Suwanda kudu luwih dhisik ngresiki jiwa lan raga, yen wis lagi bisa pun kakang aweh tuntunan marang si Adhi”.

 

“Menapa ingkang kedah kula lampahi Kang mBok?” aku gage semaur “sanadyan saupami kangge ngresiki jiwa lan raga kula saking lumuting dosa kedah mawi sarana dipun obong ing samodraning latu, saestu kanthi suka gambiraning manah pun Suwanda badhe anglampahi ambyur ing samodraning latu kasebat”.

 

Kang mBok ratu ora enggal guneman aweh wangsulan marang kasaguhan sing tak kandhakne iku. Mung ing lathine katon ana esem sing sumringah nuduhne senenging atine, ya esem kuwi sing ndadekne aku sansaya njahe wana, piyang payingan sajroning ati.

 

 

Ana candhake

SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (083)

83.

Weruh tekane Kang mBok Ratu Setyawati sing lenggah ana kursi gadhing inga wang-awang, sumeleh tanpa landhesan gumantung tanpa canthelan ngono kuwi, Ki Prasanta sing maune ngadeg pasang kuda-kuda siaga ngadhepi aku, banjur ndheprok lungguh neng lemah. Adhepe diinger marang prenahe Kakang mBok Ratu, malah Ki Jurudah sing mau nglemprak, ngglethak sing katon tanpa daya, kanthi trengginas uga banjur tangi lan lungguh kaya patrape Ki Prasanta. Aku sing wiwit pisanan ketemu karo Kang mBok Setyawati wis duwe rasa seneng, senenging priya marang wanita, awit pasuryan, dedeg piadeg sarta slagane Kang mBok Ratu sing babar pisan ora slewah karo Andalu, dadi rada dheg-dhegan. Ana rasa aneh sing nggremet sajroning dhadhaku. Luwih-luwih bareng weruh peranganing gulu mangisor sing ketutupan slendhang tipis rupa ijo maya-maya, lan slendhang kuwi tansah obah kena sumribite angin, ndadekne dhadhaku krasa kumesar. Bares wae, aku banget kasengsem ndulu Kakang mBok Setyawati sing saka rumangsaku luwih ayu tinimbang Bathari Ratih sing jarene dewaning wong ayu ing kahyangan cakrakembang kae. Saking kasengseme atiku, ora krasa aku ndomblong ora kuwawa omong, lali marang sakehing kedadeyan sing lagi wae kelakon, lali marang endahing sesawangan sajroning taman sing mau kober gawe ngungunku.

 

“Suwanda, ya gene sira sing jejer dhayoh, teka wani gawe gendra ing papan kene?” kanthi sorot netra sing landhep, Kang mBok Ratu tanpa tedheng aling-aling nakoni aku.

 

“Nyuwun pangapunten Kang mBok Ratu” karo rada glageban aku aweh wangsulan “inggih saderengipun pangabekti kula mugi kunjuk ing ngarsa jengandika langkung rumiyin. Namung mugi kauningan saha mugi diagung ing pangaksaminipun menawi kula dereng mangertos kalihan dhawuh pangandika jengandika ingkang mastani damel gendra menika”.

 

“Wasis banget sira ngobahne ilat Suwanda?” tanpa mangsuli nggonku atur bekti kang mBok Setyawati semaur sengit, nanging saka rumangsaku pasuryane Kang mBok Setyawati malah wuwuh manise, ndadekne atiku sansaya sengsem ndulu pasuryane “sira wis wani ninggal tata krama lan tumindak murang tata, pamer kasudiran lan kadigdayan, adol gendhung marang kulawarga Kraton Katentreman, nanging sira bisa api-api ora ngerti karo tembungku sing ngandhakne yen sira wis gawe gendra? Licik sira Suwanda!. Apa pancen wis thukul lekas ing atimu nedya nyoba kasekten ana Kraton Katentreman kene he ?”.

 

“Nyuwun pangapunten Kang mBok” kanthi tembung sing alus aku aweh wangsulan “saglugut pinara sasra boten wonten ing manah kula badhe nindakaken kados ingkang jengandika dhawuhaken menika kala wau. Parandene kedadosan antawisipun kula kalihan Ki Jurudah ingkang nembe kemawon menika niki wau, inggih mbok menawi awit saking salah tampi kemawon. Mugi Kang mBok Ratu kersa paring pangaksami dhateng kula pun Suwanda”.

 

“Salah tampa?” Kang mBok Ratu njedhirne lathine, mimbuhi patute, sansaya nengsemake yen disawang “apa mbok kira aku ora weruh kabeh sing wis sira lakoni he?”.

 

“Menapa menika Kang mBok Ratu?”

 

“Ngertia Suwanda” Kang mBok Setyawati guneman maneh “wiwit sira budhal menyang Majapahit sing jarene sira mung kepengin weruh kahanane sawuse Sinuwun Prabu kendhang jengkar saka praja, nanging kanyatane malah sira kanthi ati sing lega wis nyidrani janjimu marang Kanjeng Eyang Resi Doradruwasa sing mbok kandhakne ing ngarepku kae, nganti kedadeyan dina iki kanthi bandha ngelmu gadhuhan lan pusaka silihan sira wis wani murang tata ing papan kene, ora ana sing kliwatan, kabeh wis tak ngerteni. Ngerti?”.

 

Bareng Kang mBok Ratu ngucap kaya mangkono kuwi, aku dadi meneng. Jroning atiku kandha lan sujana yen wis ana wong sing wadul marang Kang mBok Setyawati kanthi gawe crita sing ngayawara. Jalaran saka rumangsaku, aku ora nindakne laku cidra marang Kanjeng Eyang Resi Doradruwasa kaya sing didakwakake Kang mBok Ratu iki. Mung nek bab anggonku wis kerengan karo Ki Jurudah lan kober tantangt-tantangan karo Ki Prasanta, mbok menawa bisa wae diarani nek aku wis ngendel-ngendelne dumeh kagadhuhan ngelmu kanuragan saka Sawargi Rama Tumenggung lan kaampilan gegaman rupa Keris Kyai Bancik lan Slendhang Sipat.

 

“Ya gene sira ora gage wangsulan Suwanda?” Kang mBok Setyawati bali takon maneh sawuse rada sauntara aku meneng, nggagas apa sing dikandhakne mau.

 

“Makaten Kang mBok” aku wangsulan alon, karo ora leren nggonku nguwasi Kang mBok sing saka rumangsaku saya mencutne ati wae iki “Menawi mekaten ingkang jengandika kersakaken, estu bilih sampun wonten kedadosan salah tampi. Liripun makaten, mila kula akeni menawi kula sampun kerengan kalihan Ki Jurudah ingkang sakalangkung rame, lan menawi menika kula kaanggep lepat, kula saestu namung saged tadhah dosa lan siaga nampi menawi kedah kapringan pidana saking jengandika kang mBok Ratu. Nanging, menawi kula kadakwa sampun nyidrani kasagahan kula dhateng Kanjeng Eyang Panembahan Resi Doradruwasa, kados ingkang kula ucapaken ing ngarsa jengandika, menika saestu boten leres. Malah anggen kula daya-daya sowan mriki menika inggih awit kula badhe netepi kesagahan kula nampi piwucal ngelmu peparingipun Kanjeng Eyang Doradruwasa lumantar tuntunan saking Kang mBok Ratu. Nanging mugi kauningana Kang mBok, sasampunipun kula saged dumugi ing Taman Pangayoman awit saking daya lan pangaribawanipun Kalpika peparing jengandika nenggih Kalpika Mustikaning Tirta, lan kadhawuhan ngrantos timbalan jengandika dumadakan Ki Jurudah rawuh mrepegi kula lan kanthi sikep degsura badhe ngrebat Kalpika Mustikaning Tirta saking tangan kula, satemah dados kerengan kala wau”.

 

“Dadi sira isih kepengin nggadhuh Ngelmu Sejatining Sih kuwi Suwanda?” Kang mBok Setyawati nakoni aku karo mencep, dhadhaku dadi sansaya krasa kumesar. Jroning ati tuwuh gagasan, baya mulyaning uripku yen aku bisa kasembadan mengku sedulur tunggal guruku iki minangka jatukramaku.

 

“Dhuh Kang mBok, kenging menapa boten? Saestu kula anggen kula daya-daya dumugi mriki menika namung badhe nyuwun katuntun dening jengandika murih kula saged maris ngelmu Sejatining Sih menika” wangsulanku alus lan anoraga.

 

“Nadyan satemene sira ora gelem yen tak arani, nanging kanyatan sing ana ora bisa diselaki Suwanda” kandhane Kang mBok Ratu karo mripat sing nyawang praupanku kanthi landhep .

 

“Menapa menika Kang mBok?”

 

“Kaya sing wis tak kandhakne ing ngarep” Kang mBok Setyawati aweh wangsulan, “sira wis nyidrani janjinira dhewe sing sira kandhakne ing ngarepku nalika sira arep budhal menyang Majapahit kae. Ya iku sira saguh netepi piweling saka Eyang Resi Doradruwasa minangka sarat kanggo nampa tuntunan Ngelmu Sejatining Sih, ya iku sasuwene sira durung bisa ngaweruhi werdining Ngelmu Sejatining Sih, sira ora dikeparengake gawe patining titah wujud apa wae utawa dadi sarana matining titah rupa apa wae. Nanging kanyatane, apa sing wis sira tindakake marang Ki Suwela lan Makara, ora mung gawe pati wae sing sira lakoni, nanging malah wis tumindak siya sing ngluwihi wates. Sawise klakon gawe patine Suwela lan Makara kanthi cara sing keliwat siya, isih mbok tambah klawan tumindak sing luwih siya maneh, kanthi mongkog sajroning ati sirahe Suwela lan Makara mbok panjer ing papan kang rame temah gawe giris atine sing padha weruh. Saiki arep nganggo cara apa sira bakal nyelaki apa sing tak kandhakne iki he Suwanda?”.

 

Aku njegreg ora wangsulan, pancen nalika semana, ketang rasa sengit lan nesuku marang Ki Suwela lan Makara sing wis tumindak siya marang Kanjeng Ibi Nyi Tumengung, Wa Nyai Kebayan Bulak Pandhe lan luwih-luwih marang Andalu, aku wis mentala tumindak kaya sing diucapne Kang mBok Ratu mau. Nanging kudune Kang mBok Ratu bisa aweh biji klawan adil, lakon sing tak ntindakne kuwi kabeh mung sadrema aweh piwales, ora merga aku sing seneng tumindak siya lan nistha. Iki sing arep tak kandhakne marang Kang mBok Ratu, kanggo mbuktekne yen ora sawutuhe kabeh kuwi luputku. Luputku bisa dianggep ilang merga anane pawadan sing yekti tinemu ing nalarku.

 

 

Ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (082)

82.

Slendhang Sipat wis tak cekel nganggo tangan tengen, banjur tak puter ing dhuwur sirahku kanggo aweh sasmita marang Ki Jurudah supaya waspada yen pancen dheweke isih ngeyel arep meksa aku supaya masrahne Kalpika Mustika Tirta marang dheweke. Nadyan sasmita kuwi rupa pepeling, nanging satemene uga ngemu sasmita supaya Ki Jurudah tumuli murungne karepe, awit yen nganti mbacutake nggone arep ngrebut Kalpika Mustikaning Tirta saka tanganku, tan wurunga dheweke bakal lebur tanpa dadi ketiban slendhang pusaka peparinge Wa Anggara warisan saka Kanjeng Eyang Begawan Satiban iki.

 

Ki Jurudah katon mangu-mangu nyawang kekuwatane Slendhang Sipat sing tak tuduhne kanthi tak puter ing dhuwur sirahku kuwi. Nangi ora suwe, abdi dalem Kraton Katentreman kuwi mencolot mundur, banjur ngeremne mripate karo tangan sikep sembah kalbu sing ditemplekne ing prenah dhadhane. Dumadakan ora kawruhan sangkane, tak sawang ing tangane Ki Jurudah wis ana tali tampar saka benang lawe, tamparan patang warna sing keker, ya iku warna abang, ireng, kuning lan putih. Kaya lekasku nalika aku ngetokne slendhang sipat mau, Ki Jurudah banjur muter lan ngubengake tampar sing dicekel ing dhuwur sirahe. Ana suwara kaya sindhung riwut sing arep ngorak-arik isining bumi lan disusul saka kadohan mbuh saka ngendi asale, ana suwara pating jlerit, kaya suwarane titah sing lagi nampa pasiksan ing Yamani loka.

 

Kanthi nuduhne tamparan benang lawe sing rupane patang warna kuwi, aku dadi ngerti yen Ki Jurudah milih nutugne adu katiyasan karo aku, Pusakaku Slendhang Sipat dikembari nganggo pusakane sing wujud tali tampar lawe kuwi. Aku dadi nora sabar maneh, banjur mencolot maju nyaketi papane Ki Jurudah sing wis siaga karo pusakane.

 

“Aku wis ngelingne Kisanak” kandhaku sawise tekan ngarepe Ki Jurudah “aku babar pisan ora kepengin kowe nemu cilaka ing papan kene, nanging jebul kowe malah mamerne pusakamu. Saiki ora ana pilihan liya kanggoku kajaba kudu nglumpuhake kowe ing papan kene, ya muga-muga wae, kowe ora nganti koncatan nyawamu merga saking bodhomu kuwi”.

 

“Aku ngerti Suwanda” karo mesem sajak ngece Ki Jurudah isih kober mangsuli kandhaku “Slendhang sing rupane kuning neng tanganmu kuwi nyata yen pusaka dibya, yasane Begawan Satiban sing kasektene nganti bisa nyundhul langite para Jawata aja maneh mung wujude titah ora wedia yen nganti kena walate Slendhang Sipat sing ana tanganmu kuwi, sanadyan dewa wae mbok menawa ora bakal wani nyoba. Nanging kapeksa aku kudu wani ngadhepi, jalaran mandine gegaman kuwi dumunung ana sing nyolahne, luwih-luwih gegaman sing wujud pusaka yen sing nggunakne wong sing resik atine kaya Ki Kebayan Bulak Pandhe utawa luwih-luwih Panembahan Satiban, kekuwatane Slendhang kuwi ya kaya sing wis tak kandhakne mau. Nanging nek sing nggunakne kowe, aku sethithik wae ora ana rasa wedi tak kandhani. Mung murih rada timbang, aku kapeksa ngetokne gegamanku Tampar Napsu Papat uga peparinge guruku, nadyan mbok menawa ora duwe pangaribawa kaya gaman sing mbok gawa, nanging merga kanggo ngadhepi menungsa ora tata kaya kowe kira-kira ora bakal Tampar Napsu Papat iki agawe kuciwa”.

 

Disuwarani kaya mangkono kuwi, aku wis ora ngrewes maneh. Karo nerjang maju, Slendhang Sipat tak puter banjur tak sabetake marang ragane Ki Jurudah. Aku percaya, yen nganti Ki Jurudah ora ngendhani mesthi bakal rubuh neng lemah kentekan daya kekuwatane, malah mbok menawa wae, yen ana kurang bejane bisa dadi lan patine. Nanging jebul Ki Jurudah malah maju sejangkah mapagne sabetan Slendhang Sipat sarana muter Tampar Napsu Papat duweke.  Kaya ana gunung ceblok saka langit suwarane nalika tumibane Sledhang Sipat ketadhahan Tali Tampar Napsu Papat. Rasane dhadhaku kaya ketiban watu gedhe, kaya – kaya arep rontog kabeh isen-isene. Malah aku banjur kesurung memburi, tiba jengkeng kaya kentekn tenaga. Sauntara Ki Jurudah malah jempalitan jungkir walik memburi wola-wali, sing wekasane tiba klumah neng dhuwur lemah. Saka kadohan tak sawang ana getih kenthel sing rupane ireng diutahake dening abdi dalem Kraton Katentreman kuwi. Kang mangkono kuwi aweh pratandha, nadyan katone Ki Jurudah ora bucik kulite nanging wis ana tatu anyar sing angrem ana jerohane. Aku dhewe samono uga, yen ndelok rasane iki, kira-kira isen-isening dhadhaku uga wis ana sing onya.

 

Nganti rada sauntara suwene aku ora kuwat bali ngadeg lan ambegan kanthi lancer. Kahanane Ki Jurudah uga ora akeh bedane, isih panggah gumlethak neng lemah ora obah, mung merga mripate isih ketok bola-bali kedhep wae sing nuduhne yen Abdi Dalem Kraton Katentreman kuwi isih durung pecat nyawane. Tangane tengen isih katon kenceng nggoceki Tampar Napsu Papat pusaka piyandele. Wasana nadyan ambeganku durung tumata kanthi becik, aku luwih dhisik bisa ngadeg. Kanthi loon-lonan aku jangkahne sikil arep nyedhaki papane Ki Jurudah, jroning tekadku arep tak tari sepisan maneh. Milih pasrah bongkokan lan murungne karepe nggine arep ngrebut kalpika Mustikaning Tirta saka tanganku, banjur nglarapake aku menyang ngarsane Kang mBok Ratu Setyawati, apa milih tak lunasi nyawane ana papan kene.

 

Nanging dumadakan ora weruh asal-usule, ing ngarepku ana cahya kumleyang lan sawise mandheg jebul Ki Prasanta wis ngadeg jejeg ana ngarepku. Tangane tengen nyekeli buntut sapi sing wis garing, sing lumrahe digunakne wong-wong kanggo nggusah laler.

 

“Aja kesusu rumangsa wis menang kowe Suwanda” kandhane Ki Prasanta karo mesam-mesem sajak ngremehne kekuwatanku “lan aja mbok kira nek sedulurku lanang kae wis tanpa daya kaya kowe, ngertia anggone ngglethak kae satemene mung aweh kalodhangan marang kowe murih bisa nata ambeganmu sing wis meh mencelat kuwi, ngerti?”.

 

“Eh, Ki Prasanta tak jaluk ndika aja melu-melu celeng keboloten, iki perkaraku karo Ki Jurudah, luwih becik ndika sumingkir sauntara saka kene, kajaba yen ndika pancen kepengin tak katutne dosa ndika sing kudu lebur dening Slendhang Sipat sing ana tanganku iki” wangsulanku karo suwara sereng.

 

“Bocah ora bisa nyawang kahanan kowe kuwi Suwanda” Ki Prasanta guneman karo ngguyu ngece “lakumu wae isih moyag-mayig durung jejeg lan ambeganmu iya isih pedhot-pedhot ngono, kok bisa-bisane kowe nantang lan nggiri-nggiri aku karo Slendhang Sipat Gadhuhan?. Ngertia Suwanda, sanadyan pusaka sing saiki dadi gadhuhanmu kuwi nduwe daya pangaribawa sing ngegirisi, nanging ora bakal bisa ndadekne kowe beja, ora bisa ndadekne kowe banjur mesthi unggul ing yuda, jalaran daya lan pangaribawane pusaka sing saiki mbok kuwasani kuwi, panggah winatesan dening Sing dadi Sumbering Daya lan Pangaribawa, ya iku Sang Dzat Kang Murbeng Dzat, Ya Gusti Sing Maha Nasa. Yen laku jantramu tansah nurut piwulange Gusti mangka senjata sing mbok kuwasani bisa muwuhi kekuwatanmu, nanging yen lakumu wis singular ninggal piwulang nerjang pepacuhe kaya sing wis mbok lakoni sasuwene iki, mangka pusaka kuwi bakal bisa nyepetake nggonmu tumiba ing juranging kasangsaranmu dhewe”.

 

Akeh-akeh Ki Prasanta nggone guneman, nadyan rupane ya panguman-uman nanging isih ana selipaning ukara sing wujud pitutur lan pepeling marang aku. Nanging kabeh gunemane Ki Prasanta kuwi mungguhku kaya uyah sing cemplung menyang segara. Ora pantese mung saabdine sedulurku tunggal guru, aweh pitutur marang aku. Luwih-luwih, anggone guneman babar pisan wis ninggalne suba sita, babar pisan nganggo tembung ngoko lan malah wani njangkar marang aku pisan.

 

Aku arep aweh wangsulan ngiras pantes ngelingne mungguh drajatku karo drajate Ki Prasanta kuwi ora padha, nanging sadurunge lambeku menga lan ngucapake tembung, dumadakan ana cahya padhang warna ijo maya-maya sing nutupi papan kono mau, lan nalika cahya ijo kuwi wiwit suda ing awang-awang bisa tak sawang, ana kursi gadhing sing dilungguhi wanita sing ayu sulistya ing warna ……Kang mBok Setyawati sing lagi ngulati aku lan Ki Prasanta.

 

 

Ana candhake. 

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (081)

 

81.

Aku ngadeg, karo malangkerik, Ki Jurudah tak sawang karo mripat murup. Nanging wangune Ki Jurudah ora pati nggagas nggonku nesu, abdi Kraton Katentreman kuwi sajak ayem, karo lambene nyebik sajak nyepelekne marang aku. Aku banjur mlaku nyedhak, arep tak coba ngajak rembugan kanthi apik-apikan sepisan maneh karo Ki Jurudah abdine Kang mBok Ratu Setyawati iki.

 

“Nuwun sewu Kisanak” kandhaku sawise cedhak “menapa leres ingkang jumeneng ing ngajeng kula menika Ki Jurudah, ingkang nate kepanggih kalihan kula nalika wonten ing pratapanipun Sawargi Kanjeng Eyang Resi Doradruwasa nika?”.

 

“Ya gene kowe takon kaya mangkono He Wanda?” tak takoni kanthi alus, Ki Jurudah malah wangsulan karo nyentak “gajege wiwit sepisan mau kowe wis ngerti nek aku iki Jurudah, abdi dalem Kraton Katentreman kene, lan wis tak kandhakne mungguh sing dadi sedyaku nemoni kowe neng kene. Ya gene kowe mbaleni pitakonan sing ora ana gunane kuwi he?”.

 

“He Ki Jurudah” disentak kaya bocah cilik lan dijangkar kaya wong pidak pejarakan ngono kuwi, aku wis ora kuwat ngempet maneh panasing getihku sing wiwit umob “yen nyata kowe ngemban dhawuh saka Kang mBok Ratu Setyawati kaya sing wis mbok kandhakne mau, apa buktine he? Aja waton bisa mangap kanthi sikep sing wis ninggal tatakrama lan kasusilan ngono kuwi. Sumurupa, Akik Mustikaning Tirta sing ana drijiku iki, mung bisa tak aturne marang Kang mBok Ratu, merga iki akik pusaka ora sembarang wong pantes nampani, luwih-luwih menungsa sing sakdrajate abdi kaya kowe kuwi”.

 

“Keparat!” Ki Jurudah misuh banjur guneman “dadi cethane kowe ora percaya yen tekaku kene iki merga netepi dhawuh saka Gusti Ratu? Lan kowe wis wani nantang dhawuhe Gusti Ratu kanthi ora gelem masrahne akik Mustikaning Tirta marang aku?”.

 

“Sing ora tak percaya ora mung kuwi” wangsulanku karo mesem nyepelekne “klebu yen kowe kuwi Ki Jurudah aku ya ora percaya, Ki Jurudah kuwi ngerti unggah-ungguh lan tata krama, ora kaya kowe ngono kuwi”.

 

“Ora sah ndadak kakehan pawadan kowe Suwanda” Ki Jurudah sansaya nesu, nanging aku wis siaga ngadhepi yen dheweke arep tumindak kasar marang aku “cekake kowe gelem masrahne akik Mustikaning Tirta marang aku kanthi becik-becik apa ora? he?, apa pancen kowe nedya golek dhadhakan perkara rumangsa yen kowe kuwi duwe kasekten sing tanpa tandhing?”.

 

“Aku ora duwe pawadan Kisanak” wangsulanku karo ngece “tak kandhani sepisan maneh, akik iki ora bakal bisa kasenggol dening menungsa sing asor drajate kaya kowe kuwi, nek kowe pancen arep nekad ngrebut akik iki saka aku, tak dadekne sayembara : sembada kowe nyenggol akik Mustikaning Tirta yen kowe wis bisa nglangkahi bangkene Raden Bagus Suwanda”.

 

Krungu panantangku kaya ngono kuwi, praupane Ki Jurudah sing mau abang mangar-mangar sansaya malih dadi semu ireng, saking nesune. Karo lambe sing kedher merga nesu, Ki Jurudah banjur guneman banter :

 

“Eman banget yen kongsi taman sing asri iki keselehan bangkene manungsa kaya kowe kuwi Suwanda, sanadyan ya mung sagebyaring that-thit. Ayo yen nyata kowe wong perwira, adhepana aku neng papan sing jembar sanjabane taman iki!”.

 

Bubar muni ngono kuwi, Ki Jurudah banjur mbalikne adhepe, mlaku arep ninggalne taman. Rumangsa ditantang adu kasekten lan kaprawiran, aku ya ora gelem ngalah. Ki Jurudah tak tutne saka mburine.

 

Jebul ora adoh ing jabaning taman ana papan sing lempar kaya ara-ara nadyan ora pati amba. Ki Jurudah mandheg banjur tata-tata, madhep menyang aku karo pasang kuda-kuda. Aku wis wegah guneman maneh, aku uga banjur tumuli arep ngladeni Jurudah sing wis siaga ngajak adu atosing balung wuleting kulit kuwi.

 

Malah aku banjur kepengin enggal bisa nglumpuhne Jurudah, murih wong kuwi weruh yen sing diadhepi iki dudu wong sing loro saudhon telu saurupan. Jurus-jurus lan aji jaya kawijayan sing tau tak tampa saka Rama Tumenggung Jatikusuma, sing sumbere mili saka ngelmu kanuragan peparinge Kanjeng Eyang Begawan Satiban saka Gunung Argapura nuli tak siagakne.

 

Nalika panyawangku isih weruh yen Ki Jurudah wis siaga kanthi kuda-kuda sikil kering ana ngarep, karo tangan sing kanan ngepel kenceng, aku tumuli tumandang maju karo ngirimne jurus kapisan, kaya obahing kilat sikilku ngemba badher nyaut mangsa nerjang ngarah weteng. Sanadyan jurus iki nduweni daya sing nggegirisi, parandene ora tak kirimne kanthi lamba, nanging isih tak rangkepi klawan kekuwataning aji Surung Gunung peparing saka rama Tumenggung. Aku wis ngandel yen kanthi jurus lan aji iki bakal ndadekne Ki Jurudah mencelat banjur ora kuwat tangi. Nanging jebul panyanaku kliru, sadurunge sikilku klakon ngorak-arik isen-isening wetenge Ki Jurudah, Abdi Kraton Katentreman kuwi wis ngangkat sikile sing kanan mendhuwur karo maju, sauntara tangan loro-lorone ngepel ngampingi dhengkule. Temah sikilku ora sida nyenggol wetenge, nanging malah nanggor dhengkul sing nyata bakoh adeg-adege. Tempuke kekuwatanku sing ditadhahi panangkise Ki Jurudah, ndadekne Ki Jurudah kontal memburi kira-kira limang jangkah, adage katon sempoyongan, kuda-kudane ambyar. Sauntara aku dhewe, ngrasakne kaya lagi wae nyadhuk watu gedhe nganggo sikilku sak bantere, aku mbendal memburi kira-kira telung jangkah, wetengku krasa lara malah brada munggah menyang dhadha, adegku uga banjur koming. Nanging vaku isih bisa nguwasani kahanan, dadi aku ora nganti tiba utawa ngadeg kanthi sempoyongan.

 

“Jurusmu Badher Nyaut Mangsa sing mbok rangkepi aji Surung Gunung isih adoh saka sampurna Suwanda” karo mapan nata kuda-kudane Ki Jurudah isih kober maido marang aku “malah nek oleh tak arani, kuwi mau mung jurus Wader Pari nungsung banyu sing mbok rangkepi nganggo aji Surung Grobag, karo-karone mung pantes kanggo nggusah jingklong utawa laler sing ngganggu wong turu”.

 

“Setan kowe Ki Jurudah” krungu pamaido sing nglarakne ati kuwi aku misuh, nanging aku pancen ya ngakoni nek satemene Ki Jurudah iki ora kaya sing tak kira sadurunge, nyata yen dheweke  nduweni ngelmu kanuragan sing cukup lan kekuwatan sing ngedabedabi. Nanging aku babar pisan ora wedi, jalaran ngelmu kanuraganku tak nkira isih mapan adoh ing dhuwure Ki Jurudah. Aku tumuli nata sikil kanggo masang kuda-kuda maneh.

 

“Ayo saiki genti tampanana iki Jurus Kodhok Pencolotan saka Kraton Katentreman” dumadakan Ki Jurudah ngobahne tangane, kepelane tangan tengen kaya kodhok pencolotan arep ditibakne menyang praupanku.

 

Aku luwih prayitna, kepelan sing polahe kaya kodhok lagi pencolotan kuwi bisa tak endhani kanthi gampang sarana ngiringake sirahu mangiwa. Nanging jebul sikile Ki Jurudah uga banjur digunakne, aku sing lagi ndhoyongne awak, didugang ngarah wetengku. Kaya sing ditindakne Ki Jurudah mau, aku gage wae aweh panangkis nganggo dhengkul kiwa. Nanging bawane kuda-kudaku ora jejeg, aku kontal memburu watara limang jangkah banjur tiba neng lemah. Ki Jurudah ora kober nguber jalaran panangkisku mau jebul bisa mbalekne kekuwatane, Ki Jurudah uga mbendal memburi watara telung jangkah, banjur adage uga dadi goyah. Kuda-kudane katut ambyar.

 

Sawise antarae aku lan Ki Jurudah wis padha bisa ngira-ira mungguh sepira kekuwataning mungsuh, mangka banjur padha nutigne olehe ngunggar kasudiran adu jaya kawijayan. Nganti oleh seket jurus kepara luwih, antarane aku lan Ki Jurudah padha dene olehe durung bisa ngasorake mungsuh. Nanging aku isih nduweni petung yen ora suwe maneh, Ki Jurudah mesthi bisa tak rubuhake. Jalaran sing tak gunakne iki mau kabeh lagi ngelmu-ngelmu sing tak tampa saka Rama Tumenggung nalika aku isih dadi punggawa ing dalem Katumenggungan biyen. Kamangka kajaba ngelmu-mgelmu kuwi, aku wis ngerti yen jebule pusaka Kyai Bancik lan Slendhang Sipat sing saiki wis nyawiji karo aku iki bisa tak gunakne minangka piranti sing kekuwatane nyata luwih nggegirisi.

 

Alon-alon aku rada ngedohi Ki Jurudah, ora merga aku wis miris, nanging aku nedya nglolos Slendhang Sipat sing tumali ing lempengku, arep tak gunakne kanggo ngadhepi Ki Jurudah, supaya abdi kraton Katentreman kuwi bisa tumuli tak kalahake.

 

 

Ana candhake

SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (080)

 

80.

Sanadyan mung laku ndharat lire ora nunggang apa-apa, nanging awit aku wis ngaweruhi daya lan pangaribawane Keris Kyai Bancik apa dene Slendhang Sipat, kawimbuhan daya kekuwatan peparinge Kanjeng Eyang Resi Dora Druwasa sing ndadekne aku ora kasinungan kesel, ngantuk, luwe lan ngelak, ndadekne  lakuku ora ngrasakne apa-apa. Lakon saka Majapahit tumekan pereng lor sukune Gunung Lawu ora mbutuhake wektu sing suwe. Aku banjur kelingan marang paweling sarta peparinge Kakang mBok Ratu Setyawati kang rupa kalpika mawa sesotya sing wujude watu akik sing aran Kalpika Mustikaning Tirta.

 

Karo mesem tak sebut asmane Kakang mBok Ratu, banjur tak sawang watu putih sing ngrenggani ali-ali kuwi. Sepisanan sing katon wewayangan kang cetha ing jerone akik kuwi, ya iku wewayangane Kakang mBok Ratu mesem banjur ngawe-awe marang aku. Sakala ana rasa geter sajroning dhadhaku, bares wae pasuryan lan dedeg piadege sarta slaga kang ana ing Kakang mBok Ratu iki ora ana bedane karo pasuryan dedeg piadeg sarta slagane sawargi Andalu sing wis mapan ing kuburan kembar ing desa Bulak Pandhe. Nanging durung nganti aku kebanjur-banjur ngumbar rasa sengsem nyawang wewayangan ing akik mau, dumadakan sing katon ganti wujud taman sing asri lan endah banget. Taman sing kebak maneka warna tanduran kembang sing endah nengsemake, sinelingan karo maneka warna tanduran jejanganan lan who-wohan sing lagi wayahe angundhuh, kaya dene maneka warna pelem, jambu, rambutan, duren, klengkeng, manggis lan liya-liyane.

 

“Suwanda, murih enggal tumekan Taman Pangayoman ya Taman sing sira sawang iku, diage remna mripatmu lan sikilmu jumangkaha maju, aja nggagas liyane kajaba nggagas papan sing sira tuju, nganti patang puluh jangkah mengarep” dumadakan ana suwara sing mlebu ing sajroning atiku, suwara sing bisa tak rungokne ora nganggo gegodhonganing kuping.

 

Ora sranta, aku banjur ngeremne mripat, lan wiwit njangkahne sikil mengarep, karo sajroning ati nggambarake wujuding taman sing lagi wae tak weruhi ana sajroning kaplika Mustikaning Tirta. Lan nalika olehku ngetung cacahing jangkahku ganep oleh patang puluh jangkah, aku mandheg, nanging aku durungt wani mbukak mripat, kuwatir yen diarani luput dening sing aweh prentah marang akum au.

“Aja samar rasaning atimu Suwanda” ana suwara sing mlebu ana sajroning atiku maneh “dina iki Kanjeng Ratu wis ngersakne sira manjing ing patamanane, dadi ora bakal ana sesiku apa-apa tumrap sira mlebu ing sajroning taman, aku mung kaparingan nuntun lakumu wae. Saiki sira wis tumeka ing sajroning taman, mara bukaken tlapukaning mripatmu lan nyawanga kiwa lan tengenmu. Wusing kabeh sira rasakne, ing kono sira kadhawuhan nunggu ngenteni dhawuh apa sing bakal sira tampa saka Kanjeng Ratu”.

 

Alon-alon aku mbukak mripat, wiwitane krasa sulap lan mbalereng. Nanging ora suwe, banjur pulih bisa nyawang kanthi cetha marang apa wae sing ana sakiwa tengenku. Aku sansaya kasengsem marang endahing taman sing aran Taman Pangayoman iki, ora katon nadyan mung salembar gegodhongan alum utawa garing sing gogrog neng lemah sing ketutupan suket ijo sing thukul warata nganti saklebatan kaya wujude permadani sing digelar. Sumiliring angin sing rasane seger nyebarake gandaning kekembangan sing arum wor lan wangi sansaya mimbuhi agunging taman kuwi. Lamat-lamat keprungu suwara kumriciking banyu kang tumiba marang watu, tumibane kaya tinata nganggo wirama, kaya-kaya ngiringi tembanging manuk-manuk sing padha ngoceh sesautan saka dhuwuring kekayon, kanthi suwara endah sing ngemu rasa gambira ngrasakne urip ing jagad kang mardika.

 

Gandheng manut suwara sing tak tampa ing jeroning ati mau, aku kudu nunggu ing kene kanggo ngenteni timbalan saka Kang mBok Ratu, aku banjur tolah-toleh golek papan sing sakirane kepenak kanggo lungguh. Ora suwe aku wis nemu watu sing wangune kepenak dilungguhi, aku nyedhak banjur mapan lungguh ing watu kuwi, ngiras ngresepi kaendahaning taman. Endah wujude, seger lan arum gandane, sarta ngresepake suwara-suwara sing dituwuhake.

 

Jebul watu gedhe sing tak lungguhi kuwi ngongkang blumbang, sing bening lan nyarong banyune. Jroning blumbang katon slira-sliri kewan banyu, rupa maneka warna iwak-iwakan, wiwit Kutuk, Lele, Badher, Wader, Urang padha pating sliwer langen kanthi mardika, nambahi asrining blumbang. Ing pinggiring  blumbang ana wit waringin putih lan ing ngisore katon ana kucur sing banyune muncrat mendhuwur ora ana pedhote, banyu sing muncrat mendhuwur tumibane ditampani watu padhas, sing ya merga kuwi tumuli keprungu suwara kumricik sing kaya tinata mawa irama mau. Banyu sing muncrat tanpa kendhat kuwi, mili sing wusanane nuwuhake dadi kalen sing sansaya suwe sansaya gedhe temah dadi kali sing mili mengalor nurut wanguning bumi, saka dhuwur mengisor, embuh tekan ngendi aku durung ngerti.

 

Sanadyan satemene aku wis ora kasinungan rasa kesel lan ngantuk, dadi ya ora mbutuhake wektu kanggo leren utawa turu. Nanging, kegawa saka segering hawa lan endhaing suwara, ndadekne aku kepengin meneng, karo ngeremne mripat ana palungguhanku kono. Nanging durung nganti suwe olehku merem sinambi nglaras endahing kahanan, dumadakan ana suwara alok sapa aruh marang aku.

 

“Wis suwe nggonmu teka ing taman kene Suwanda?”.

 

Karo semu rada kaget merga suwara sapa aruh iki cetha mlebu ing kupingku, ora kaya suwara-suwara sing mau tak tampa, aku noleh kepngin weruh marang wong sing nakoni aku kanthi nora basal an njangkar jenengku kuwi mau. Aku dadi sansaya gumun jebul sing ana mburiku lan nakoni aku mau, Ki Jurudah abdine Kang mBok Ratu, sing tau tepung karo aku nalika aku sepisanan tekan Bumi Keduwang ing pratapane Kanjeng Eyang Resi Doradruwasa. Mung sing ndadekne gumunku ya iku, nalika jaman ketemu nalika samana jenenge Ki Jurudah kuwi banget anggone ngaji-aji marang aku, tembung satembung sarwa ngajeni lan nganggo ukara basa krama, jumbuh karo jejerku sing kajaba putrane Rama Tumenggung Jatikusuma ing Majapahit, uga siswa wuragile Kanjeng Eyang Doradruwasa sing ateges isih sedulur prenah nom saka Kang mBok Ratu Setyawati sing jumeneng ing Kraton Katentreman kene, sing uga pepundhene Ki Jurudah sing ana ngarepku iki. Nanging, iki mau Ki Jurudah anggone nyapa lan nglorihi aku babar pisan ora basal an ora nganggo sebutan Raden nalika nyebut jenengku. Ana rasa ora pati kepenak sing nggremet sajroning dhadhaku.  Nanging kebat wae, rasa kuwi tak ampet, lan aku kepengin aweh wangsulan kanthi ora ngowah-owahi adat marang Ki Jurudah, muri hora nuwuhake perkara anyar sing ora becik kedadeyane.

 

“Inggih Ki Jurudah” wangsulanku nganggo basa krama “awit katuntun dening dayaning Kawibawan Kraton Katentreman miwah Taman Pangayoman, sampun radi sawatawis kula dumugi mriki”.

 

“Sokur yen lakumu ora kesasar temah bisa tekan kene merga dayane Akik Mustika Tirta sing diampilake dening Gusti Ratu marang kowe” Ki Jurudah guneman maneh, ora basa lan ora ngajeni babar pisan marang aku, malah kepara sajak ngremehake, ing semu nuduhne rasa ora senenge marang aku. Ing baytin aku nggagas, apa Ki Jurudah kuwi lagi lali yen sing diajak rembugan iki isih kadang timur saka pepundhene dhewe?.

 

“Suwanda, saiki rungokna apa sing arep tak kandhakne marang kowe” Ki Jurudah banjur nutugne olehe guneman marang aku “Magepokan karo tekaku mrepegi kowe iki mau, ya iku awit ngemban timbalan lan dhawuhe Gusti Ratu, aku kaparingan jejibahan nampani Akik Mustia Warih saka tanganmu lan bakal tak unjukne ing ngarsane Gusti Ratu jumbuh karo dhawuh sing tak tampa. Mula saiki diage kalpika kuwi enggal lolosen saka drijimu lan tumuli ulungna marang aku!”.

 

Tak empet-empet rasa sing ora kepenak sing nggremeti dhadhaku sansaya ora kuwat, weruh slaga lan gunemane Ki Jurudah sing drajate mung saabdi iki. Luwih-luwih bareng kanthi suwarne sing keprungu degsura mrentah marang aku, Raden Bagus Suwanda, supaya masrahake ali-ali Mustikaning Tirta sing tak enggo ing drijiku iki, babar pisan kanepsonku wiwit muntab, ora bisa nampa karo sikep lan slagane Ki Jurudah sing wis tak anggep murang tata iki.

 

 

Ana candhake.

 

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH VI (079)

 79.

Saking kaget lan rasa gumune wong sawarung ora ana sing bisa kumecap, mung panyawange wae sing padha ora kedhep migatekne praupanku, kaya-kaya padha ora percaya karo mripate dhewe. Kanggo mbuktekne nek aku pancen “Genter” sing lagi wae padha dirembug lan dirasani, aku banjur njupuk juadah bakar neng layah sing tumumpang ing meja sangarepku sing isih anget, banjur tak pangan. Wong-wong isih durung ana sing guneman, nanging isih panggah olehe nguwasi karo nuduhne rasa gumune. Malah Minthul sing lagi wae metu saka Pawon, arep nyelehne panganan kanggo nambah isi mejane, dadi mandheg, ngadeg njegreg karo namatne aku.

 

“Aja padha gumun lan aja padha kaget Kang Togog karo Yu Minthul sarta Kang Tomblok apa dene Kang Codhot” aku banjur guneman murih wong-wong sing ana kono ora nduweni pangira sing neka-neka marang aku, tak sengaja aku ya ngrakit crita sing tenane ya mung ngayawara wae “aku pancen wis rada suwe lungguh neng kene, nanging aku gumun dene ora ana siji-sijia saka sedulurku sing padha nglorohi aku, malah pas Yu Minthul nyelehne layah sing isi juadah bakar iki mau meh wae layahe nyenggol sirahku, nanging Yu Minthul ya mung meneng wae. Wiwit esuk mulih saka kalen mau, aku rumangsa ana kedadeyan sing aneh, Kang Togog karo Yu Minthul tak takoni ora ana sing gelem mangsuli, tak jak omong ya ora ana sing migatekne. Aku banjur metu saka warung kene, mlaku-mlaku mlebu padesan wetan kono, nanging ya padha wae, wong sing kapinujon mlaku simpangan karo aku, nalika tak takoni ya ora ana sing gelem semaur, malah nyawang aku wae ya ora”.

 

“O, dadi kira-kira bener sing tak kandhakne mau” Codhot nyauti kandhaku “ndika wis ditutupi dening bangsa alus saka panyawange wong liyane ndika”.

 

“Apa kira-kira merga sabrebetan Adhi Genter iki memper karo Raden Bagus Suwanda kuwi ya Kang?” Tomblok mbumboni rembug “banjur sing mbaureksa desa kene utawa sing momong jiwa ragane Adhi Genter aweh pangayoman murih ora ana sing banjur nyekel Adhi Genter digawa menyang Kabayanan diakokne minangka Raden Bagus Suwanda?”.

 

“Tak kira bisa uga mangkono kedadeyane” Codhot aweh wangsulan “merga wong sing padha mbathara marang dhuwit, bisa wae merga ngiler ganjaran banjur meksa supaya Adhi Genter ngaku yen dheweke kuwi Den Bagus Wanda, nanging sing momong jiwa ragane Adhi Genter lan sing mbaureksa Bulak Pandhe isih ngayomi marang Adhi Genter”.

 

“Lha banjur sedina iki mau ndika menyang ngendi wae Dhi?” Togog sing uga wis ilang kagete banjur nakoni aku.

 

“Ora adoh kok Kang” wangsulanku sawise juadah sing tak pamah tak ulu “nalika lakuku tekan pasar ya neng prapatan tengah desal an wong-wong ya ora ana sing migatekne aku, dumadakan aku kepethuk wong loro sing gelem ngajak omong aku”.

 

“Wong loro kuwi sapa Dhi?” Minthul karo nyelehne layah sing dicekeli, menyang dhuwur meja genti takon.

 

“Aku lali ora takon sapa jenenge Yu” aku wangsulan “wong loro mau mung ngandhani aku karo mesam-mesem, supaya ngomongi Kang Togog, Yu Minthul, Kang Codhot, Kang Tomblok karo Dhe Karta Cikrak”.

 

“Dikongkon ngomongi perkara apa Dhi?” Tomblok takon “wong sing ndika sebutne wis mlumpuk neng kene, mung Lik Karta Cikrak sing durung ana, mengko nek prelu tak paranane, lha ndika kepethuk Lik Karta Cikrak kuwi dhek kapan?”.

 

“Mau bengi ngepasi Lik Karta Cikrak Rondha neng gredhu cedhak regol dalan mlebu desa, dikongkon marani warung iki” Togog sing aweh wangsulan “merga beneh karo padatan, dimare warung mau bengi urip, adate rak ora? Dhe Karta banjur kepethuk Adhi Genter lan kober jagongan lan omong-omongan, dhek bengi kuwi ndelalah aku karo Minthul rak ya mrene?”.

 

“nDang ditutugne olehe kandha Dhi” Minthul numpangi rembuge sing lanang, ditujokne menyang aku supaya nutuge crita “karo wong loro kuwi ndika dikongkon ngomongi apa marang aku karo Kakangmu lan uga wong-wong kabeh mau?”.

 

“Dikon ngabari yen mengko sore kabeh sing tak kandhakne mau bakal oleh rejeki sing tanpa dinyana-nyana sadurunge” wangsulanku “nanging ana sarate”.

 

“Sarate apa Dhi? Ndang dikandhakne tak rungokne” Minthul ketara gupuh olehe guneman, wong liyane padha mesem weruh slagane Minthul sing keprungu rada lucu kuwi.

 

“Mengko dhisik, tak tutugne critaku” wangsulanku karo mesem “bubar ngandhani ngono kuwi, wong loro sing tak kandhakne mau banjur ngajak aku mlaku mengalor lan aku dituduhi wong loro maneh sing lagi nandangi gaweyan sing marakne aku girap-girap kamiweden”.

 

“Apa sing ditandangi Dhi?” Togog nyela takon.

 

“Nyunduki sirah sing wis tanpa gembung nganggo pathok saka bongkotan pring ori, banjur dipanjer neng pinggir rattan” wangsulanku.

 

“Oo. Genah nek kuwi sirahe Ki Suwela karo Ki Makara sing rame dadi tontonane wong-wong mau” Codhot gunemen lirih nugel critaku.

 

“Iya Kang” aku mbenerne kandhane Codhot “wong-wong loro sing ngajak aku mau kandha padha karo sing ndika kandhakne yen kuwi ndhase Suwela karo ndhase Makara, jarene wong loro sing wis tanpa gembung kuwi wis tumindak dosa sing ngliwati wates  marang kulawargane Ki Kebayan Bulak Pandhe lan kulawargane Gusti Tumenggung Jatikusuma, mula banjur diwenehi pidana sing satimbang karo kaluputane dening abdine Gusti Tumenggung lan abdine Ki Kebayan sing ora kasat mata, ya iku bangsane lelembut sing uga mbaureksa desa kene”.

 

Wong sing krungu critaku padha manthuk-manthuk, eram.

 

“Bener kuwi, pancen priyayi loro kae wis ngliwati wates nggone nyidrani kasetyane marang Gusti Tumenggung lan gendhak sikara marang kulawargane Ki Kebayan” Togog grenengan lirih banget, banjur disambung karo pitakonan kanthi suwara sing lumrah, ora lirih kaya olehe grenengan “lha ndika banjur dikandhani bab sarat mau apa wujude Dhi?”.

 

“Sarate ndika kabeh klebu Dhe Karta Cikrak, ora oleh ngrembug bab olehku wis teka ing papan kene karo sapa wae, merga dina iki mengko aku kudu lunga saka kene” aku aweh wangsulan.

 

“Adhi Genter arep lunga? Banjur lunga menyang ngendi maneh Dhi?” pitakone Togog sawuse krungu yen dina kuwi aku arep lunga.

“nDika arep bali menyang Pandhansari maneh apa piye Dhi?” Yu Minthul ngimbuhi, melu takon. Sauntara Codhot karo Tomblok mung nyawang praupanku sajak ngenteni nggonku arep mangsuli pitakone Togog.

 

“Aku durung ngerti arep lunga menyang ngendi Kang, lan aku uga ora arep bali menyang Pandhansari Yu” wangsulanku karo ngetokne kanthong cilik loro sing isi dhuwit mas lan dhuwit perak, sangu peparinge Kanjeng Ibu Nyai Menggung nalika aku arep budhal menyang Kedhuwang biyen kae.

 

“Nek ndika arep lunga apa ora mbebayani tumrap kaslametan ndika Dhi?” Tomblok nyela takon. Sauntara Codhot ngilik kanthongan loro sing lagi wae tak wetokne saka njerone buntelan salinku.

 

“Lungaku iki dudu karepku dhewe Kang” wangsulanku “nanging saka karepe wong loro sing ngandhani aku mau. Lan aku bakal diayomi saka gendhak sikarane wong-wong Kedhiri lan Keling sarta wong-wong Bulak Pandhe sing dadi  gedibale, dadi Kakang-kakang kabeh lan mBakyu Minthul aja padha nyumelangake marang keslametanku”.

 

Aku meneng sedhela ngenteni tumanggape wong-wong mau, nanging wong-wong kuwi mung meneng karo ora kedhep nguwasi aku. Mula banjur tak tutugne olehku guneman :

 

“Dene rejeki sing tak nkandhakne neng ngarep mau, saiki wis ana ngarepku iki” kandha ngono kuwi aku karo nudingi kanthong loro sing wis tak selehne dhuwur meja ngarepku. Tak sawang kabeh padha nyawang marang kanthong loro kuwi.

 

“Sing ana jerone Kanthong sing rupane kuning iki, supaya diedum dadi patang pantha” kandhaku sabanjure “patang pantha iku kanggo Kang Togog, mBakyu Minthul, Kang Codhot lan Kang Tomblok dene Kanthong  sing rupane putih, supaya dipantha dadi lima. Kajaba kanggo ndika wong papat, sing sapantha kanggo Dhe Karta Cikrak. Wis saiki padha ndika tindakne kanthi becik, aku bakal melu nekseni ana kene”

 

Bunar muni ngono kuwi, kanthong loro banjur tak srogne menyang ngarepe Togog. Nalika wong papat kuwi padha nindkane pakonku, karo ora ana sing nguwasi, aku ndudut Kyai Bancik saka lempengku lan taka tag supaya aku ilang saka pandulune wong-wong kuwi, aku banjur nutugne laku arep menyang Kraton Pangayoman nemoni Kang mBok Ratu Setyawati.

 

Ana candhake.