SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (016)

 

16.

 

Nalika samana srengengene wis ngglewang mangulon, srengenge mangsa ketiga panase kaya arep ngobong jagad saisine. Jungkung ngrasakne gorokane garing, wetenge krasa luwe, wiwit esuk mau dheweke mung mubeng-mubeng ngideri desa, nawakne tenagane mbok menawa ana sing mbutuhake. Nanging dina iki mau sajake dina sing ora becik tumrape Jungkung, saben-saben menggok menyang omahe warga desa, tawa bau, kabeh padha wangsulan yen ora mbutuhne tenagane. Mungguhe Jungkung sing wetenge wiwit sambat njaluk diiseni kuwi ora patia ndadekne susahe, Jungkung wis kulina ora mangan merga ora ana sing dipangan. Sing dipikirne Jungkung awan kuwi mung siji, piye carane bisa oleh dhuwit kanggo nggolekne tamba biyunge  sing wis sawatara dina lara, tambah dina ora suda nanging sajake sansaya ndadra. Wingenane Jungkung wis ngundang Dhukun supaya aweh tamba marang wong tuwane sing kari siji kuwi. Dening mBah Dhukun Jungkung dikandhani supaya biyunge digawekne selametan tebusan lan njaluk pangapura marang mBah Jenggot sing mbaureksa Belik Umbul papan kanggo ngangsu wong-wong ing desane. Jarene mBah Dhukun, Biyunge Jungkung kuwi wis kesiku karo mBah Jenggot, merga pas golek banyu neng kono nindakne kaluputan sing ora dingerteni. Wujude slametan sarana caos dhahar marang mBah Jenggot rupane Panggang Ayam Putih Mulus karo Sega Buceng sarta kuluban gegodhongan pitung warna. Jungkung nyaguhi bakal nggolekne sarat sing dikandhakne mBah Dhukun kuwi, merga Jungkung ora kepengin lola. Bapake Jungkung wis suwe olehe mati, yaiku nalika Jungkung isih wayah demolan, bapake Jungkung mati kesundhang kebo benthunge Ki Bekel sing lagi berik karo Kebo benthunge Ki Playangan, Bapake Jungkung sing kabeneran dadi buruh angone Ki Playangan diprentah dening bendarane supaya misah kebo benthung sing lagi tarung rebutan kebo babon neng ara-ara pangonan.  

 

Nanging ndelalah wiwit esuk mau Jungkung bocah umur sepuluh tahun sing panggaotane mung bisa adol tenaga, babar pisan durung oleh asil. Durung ana wong sing gelem aweh gaweyan marang dheweke. Merga petenging pikir ditambah rasa kesel, luwe lan ngelak dadi siji, bareng ngliwati kali sing kulina dienggo adus lan langen bocah-bocah sabarakane, Jungkung kepengin nyelup sikile sing krasa panas menyang kali kuwi. Neng kali kono ana bocah papat sing lagi padha bluron adus karo dolanan langen.  mBarengi Jungkung teka, bocah papat kuwi wis arep padha mentas saka kali. Jungkung wis tepung karo bocah-bocah sing umur-umurane pantarane kuwi, sing siji saka bocah papat kuwi anake Ki Lurah desa kono. Ki Lurah sing sugih sawah, sugih kebo, sugih sapi lan sugih apa-apa.

 

Ora karo muni apa-apa Jungkung mapan lungguh neng padhas pinggir kali, sikile dicelupne neng banyu banjur dikum ben krasa adhem lan bisa ilang kesele. Bocah papat sing mau adus karo bluron wis lunga saka kono kabeh. Karo ngekum sikile neng banyu, Jungkung kelingan biyunge sing ngglethak tanpa daya neng omah. Jungkung kelingan yen kudu enggal bisa oleh dhuwit kanggo nambani biyunge. Nanging menyang ngendi?.

 

"Lho iki rak Jungkung ta?" dumadakan tanpa weruh sangkane ana wong teka neng mburine Jungkung karo takon.

 

"Enggih Yung, kula Jungkung enten napa nggih?" Jungkung noleh banjur wangsulan karo takon.

 

"Anu arep tak kongkon ngundhuhne krambil" wangsulane wong wadon setengah tuwa sing lagi teka kuwi "mung rong uwit kok, nanging janjangane akeh gek wis padha tuwa-tuwa wis wayahe diudhunke arep tak gawe lenga. Karo mengko arep tak kon ngusungi kayu bong saka latar ngarep menyang pawon. Bisa ta?".

 

"Nggih saged Yung, kula peneke sak niki mawon kelapane, wite sing pundi ta?" Jungkung sing bingung sakala dadi padhang polatane, ora ketang mbuh sepira cacahe dina iki bakal oleh asil.

 

"Wite krambil neng tegal mburi omah, ayo tak tuduhne" kandhane wong kuwi mau maneh "lambemu ketoke garing, wetengmu nglempet, kowe mau durung madhang ya? Ben ora ndhredheg nek menek glugu, ayo madhang dhisik wae".

 

Jungkung banjur ngetutne wong wadon mau, sing malu mulih arep njupukne mangan kanggo Jungkung luwih dhisik. Tekan omahe wong wadon kuwi, Jungkung dikongkon lungguh neng amben pawon, karo sing duwe omah Jungkung arep ditatakne mangan. Kanthi senenging ati Jungkung ngenteni, atine Jungkung senenge ora karuwan, dina iki mengko wetenge bakal wareg lan mulih mesthi nggawa opah.

 

Ora letsuwe sing duwe omah wis rampung olehe natakne mangan, banjur karo ngulungne layah isi sega sak lawuhane wong wadon setengah tuwa kuwi kandha :

 

"Iki ndang dipangan, saanane wae, wong dina iki mau aku ya ora olah apa-apa, enenge mung jangan menir karo bothok lirih. Wis gek ndang dientekne wae".

 

"Nggih, nedha nrima sanget lho Yung" wangsulane Jungkung karo nampani sega pawewehe sing duwe omah.

 

Nanging durung nganti Jungkung muluk segane, kedhisikan ana wong teka mara nggoleki dheweke. Leya rewange Ki Lurah sing ditutne bocah telu sing mau bareng adus karo anake Ki Lurah neng kali.

 

"Bener kowe ya sing jenenge Jungkung kuwi?" tanpa ngrewes sing duwe omah, Leya nyedhaki Jungkung karo takon kanthi suwara banter kepara kasar.

 

"Enggih Ki?" karo semu wedi Jungkung wangsulan.

 

"Kowe sing nemu ali-aline Gus Kuncung putrane Ki Lurah sing ceblok pas dienggo adus neng kali mau ya? saiki ali-aline mbok selehne ngendi?" Leya takon maneh karo suwara sansaya keprungu kereng.

 

"Ali-ali napa ta Ki? kula boten ngerti niku?" karo ndhredheg semu ngewel Jungkung wangsulan nek ora ngerti karo sing ditakone Leya.

 

"Ora ngerti apa ethok-ethok ora ngerti He?" Leya nggetak karo mripate mencereng. Banjur genti noleh menyang bocah telu sing ngetutne dheweke mau karo takon "Piye? bocahe bener iki apa dudu?".

 

"Leres Ki" salah siji saka bocah telu kuwi semaur "wong mau boten enten lare liyane Jungkung kok".

 

"Piye Kung?" Leya bali nyawang Jungkung karo mmencereng "ndang tuduhna ali-aline saiki neng ngendi? apa isih mbok gawa? ndang wenehna aku kene, kowe mengko ora tak kapak-kapakne, ning nek kowe mbulet ora ngaku, ya tak pala banjur tak seret menyang ngarepe Ki Lurah ben diadili neng kelurahan banjur minangka paukumane dikethok tanganmu wates ugel-ugel, ben gak bisa maling maneh".

 

"Sabar dhisik ta Ki Leya, mbok aja kesusu nesu, perkarane kuwi apa?" wong wadon sing duwe omah kuwi nyelani rembug, kandha marang Leya "karo maneh Jungkung kuwi lagi arep madhang, aja digetak-getak dhisik".

 

"nDika ora ngerti perkarane Nyai" wangsulane Leya marang sing duwe omah "becike ndika meneng, ora sah ngrewangi bocah climut iki".

 

"Aku ki ora arep ngrewangi Jungkung" wangsulane sing duwe omah "nek Jungkung mbok dakwa nemu ali-aline Kuncung anake Ki Lurah, kuwi sing weruh sapa?"

 

"Bocah telu iki lho Nyi seksine!" Leya wangsulan karo rada mbengok "nek ndika nekad arep ngrewangi Jungkung, mengko wae nek olehe ngadili wis diwiwiti, saiki becik ndika meneng dhisik!".

 

"Piye kowe gelem ngaku apa ora he?" Leya genti mencerengi Jungkung.

 

"Saetu Ki, kula boten ngertos kalih ali-aline Kuncung sing ilang niku" wangsulane Jungkung karo prembik-prembik arep nangis.

 

Weruh Jungkung arep nangis, Leya ora thukul welase malah sansaya mundhak nesune. Jungkung dijambak rambute digeret mengarep nganti Jungkung tiba saka amben ndlosor neng jogan. Jungkung mbengok sambat lara, nanging malah digetak Leya karo diincim :

 

"nDang nangisa sing banter!, tak suwek-suwek lambemu pisan mengko, ben sansaya banter olehmu nangis!".

 

Diincim ngono kuwi Jungkung dadi wedi, ora wani nangis maneh. Banjur krengkangan arep tangi. Nanging lagi wae Jungkung tangi sepisan maneh Jungkung tiba, tangane Leya luwih dhisik ngaplog raine. Ora mindhon gaweni, raine Jungkung dadi bengeb, rupane malih dadi biru. Jungkung tiba semaput, ora eling. Ngerti bocah cilik kuwi semaput Leya banjur kongkonan bocah telu kancane Kuncung golek banyu, Jungkung disiram banyu awake. Ora let suwe Jungkung bali eling, banjur digeret ditangekne dening Leya, karo ditakoni :

 

"Piye kowe gelem ngaku apa ora? ali-aline Kuncung mbok dhelikne neng ngendi he?".

Jungkung wis ora bisa semaur, bisane mung gedheg minangka tandha yen dheweke ora ngerti. Diwangsuli karo gedhegan sirah, Leya entek rasa sabare, Jungkung dijambak banjur dilarak, karo guneman :

 

"Ya wis, ayo saiki melu aku nyang kalurahan ben diadili Ki Lurah dhewe!".

 

Jungkung wis ora bisa suwala, bisane mung kari manut dilarak dijak menyang Kalurahan. Sing duwe omah weruh Jungkung digawa menyang kalurahan ora bisa apa-apa, kajaba mung petrek-petrek karo jelih-jelih dhewe.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (015)

 

15.

Mung sedhela Lasma metu banjur bali mlebu maneh karo wong lanang sing nadyan sajake wis akeh umure nanging isih katon pengkuh lan keker. Rambute sing dawa putih diore nganti nutupi baune, jenggot lan brengose uga wis putih kabeh. Rangga lan Marga manthuk aweh kurmat marang wong sing lagi teka kuwi, karo mesem. Wong kuwi uga banjur rada mbungkuk mbales kurmate Nom-noman loro sing diparani kuwi. Kanthi sasmita tangan, Rangga ngacarani lungguh dhayohe neng amben sing dilungguhi karo Marga.

 

"Ngaturaken kasugengan sarawuhipun Ki" Rangga grapyak mbagekne, sawise wong tuwa rambut dawa kuwi mapan lungguh.

 

"Inggih matur nuwun Ngger" wangsulane wong tuwa kuwi sing banjur diterusne karo pitakonan sing sajak kurmat banget "menapa ingkang kula sowani menika leres Angger Raden Rangga lan Angger Marga?".

 

"Boten lepat Ki, Kula Rangga dede Raden Rangga lan menika adhi kula Marga" wangsulane Rangga karo mesem, sauntara Marga iya mesem karo manthuk kurmat "mbok bilih dipun keparengaken tepang, Kaki menika ngagem asma sinten lan pundi ingkang dipun lenggahi?".

 

"Inggih Ngger" wong tuwa kuwi wangsulan "lahir cenger tinengeran mawi jenang abrit, dening tiyang sepuh kula katengeran mawi nami Jungkung, sareng radi agal dening guru kula dipun juluki Simaloreng, lajeng sasampunipun sepuh tiyang-tiyang sami mastani kula Ki Gedhe Pelanggolan, dene ingkang kula panggeni samangke wonten ing Pelanggolan mriki".

 

"Oo, dados samangke kula kalih adhi kula menika nembe aben ajeng kaliyan Ki Gedhe Pelanggolan ingkang kasusra ing bawana titah setengah jawata punika? Bekti kula katur Ki Gedhe" Rangga nangkupake epek-epeke ditumpangne ngarep dhadhane, sing banjur diterokne Marga.

 

"Oh, Angger Rangga lan Angger Marga menika kok nggega pocapanipun tiyang-tiyang ingkang sami boten ngertos lho?" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan karo praupan sing owah dadi katon sedhih "kula menika titah asor ingkang kinemulan dosa Ngger, kula menika tiyang ingkang nembe nandhang bingung tan sumerep kiblat ingkang leres, temah kula kecalan margi kangge wangsul lan estunipun sowan kula ing ngarsa andika kekalih menika badhe ngalap sih kawlasan saking angger Rangga tuwin angger Marga, mugi angger kekalih kepareng anuntun lampah kula kangge wangsul dhateng sejatining Jungkung".

 

Krungu tembunge Ki Gedhe Pelanggolan sing keri dhewe kuwi Rangga lan Marga pandeng-pandengan dhewe-dhewe, nganggo obahing janggute Rangga nyoba takon marang Marga, nanging sing ditakoni mung bisa wangsulan karo ngangkat baune lan nggedhegne sirahe. Sauntara Ki Gedhe Pelanggolan katon isih ndhingkluk tumungkul mengisor ngenteni wangsulan saka Rangga utawa Marga, samono uga Lasma sing wiwit mau lungguh ora alihan ing sandhinge Ki Gedhe Pelanggolan, isih katon ngapurancang amarikelu kaya arep ngambung galaring amben sing linapisan klasa.

 

"Inggih nyuwun pangapunten saderengipun Ki Gedhe" sawise rada suwe meneng lan mikir nata ukara Rangga wiwit kandha marang Ki Gedhe Pelanggolan "estunipun kula kalih adhi kula menika ugi nembe nandhang bingung kalih wontenipun lelampahan ingkang dereng saged kula udhari kalih nalar kula, nedheng-nedhengipun kula mbudidaya murih enggal tumuli manggih pepajar, dumadakan Ki Gedhe rawuh mrepegi kula kekalih lajeng paring dhawuh ingkang kula lan adhi kula babar pisan boten ngertos mawi basa menapa murih kula saged caos wangsulan dhateng dhawuh pangandika saki andika Ki Gedhe. Samangke menapa ingkang kedah kula kalih adhi kula lampahi Ki Gedhe?".

 

"Kula sampun nginten bilih angger Rangga utawi angger Marga badhe paring wangsulan makaten menika ngger" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan karo mesem pait "awit kula sampun kaparingan dhawuh saking Gurunipun angger kekalih, nenggih Ki Tanparupa, bilih wangsulan kapisan ingkang badhe kula tampi saking angger Rangga utawi angger Marga inggih sami persis kaliyan ingkang nembe Angger Rangga dhawuhaken. Jalaran angger kekalih kraos namung kirang mangertos menawi angger kekalih dumugi mriki menika sampun mlipir ngliwati margi ingkang wonten ing alam ingkang mapan ing iringanipun alam ingkang kulina dipun agem ngumbara angger kekalih, inggih sasampunipun angger kekalih badhe mapaki aji Lahar Bening ingkang dipun wedalaken dening Puthut Jayantaka miwah Puthut Jayandaga ing gisiking Benawi".

 

Rangga lan Marga dadi sansaya pating plenggong krungu wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan sing mangkono kuwi.  Kekarone tumuli ngerti yen satemene wis dituntun dening Ki Tanparupa nyabrangi dalan ing  alam sing ora kasatmata. Wingi nom-noman loro kuwi krungu ana jeneng Ki Pelanggolan diucapne dening Lurah Grumbulan, lan Lurah Grumbulan ngarani nek Ki Gedhe Pelanggolan kuwi manungsa setengah dewa, nanging babar pisan Lurah Grumbulan ora ngucapne yen Ki Gedhe Pelanggolan kuwi manggon ing alam sing beda. Dadi iki cetha dudu alam sing beda, mung wae tekane kene wis ngliwati dalan ing alam sing beda. Nanging iki mau, Ki Gedhe Pelanggolan ngarani nek saiki sing dipanggoni ing walike alam kang kasat mata. Apa Ki Gedhe Pelanggolan kuwi wis dadi bangsa Prayangan sing bisa mapan ing alam kasat mata lan ing alam kang tan kasat mata ?.

 

"Nyuwun pangapunten Ki Gedhe" genti Marga sing alon-alon guneman marang Ki Gedhe Pelanggolan.

 

"Inggih kadospundi Ngger?" Ki Gedhe Pelanggolan semaur nganggo pitakonan.

 

"Kala wau Ki Gedhe ngendika bilih Bapa Tanparupa sampun paring dhawuh bilih Ki Gedhe badhe manggih wangsulan saking kula utawi Kakang Rangga, ingkang kados makaten kala wau. Nuwun sewu Ki Gedhe, kajawi dhawuh makaten kala wau Bapa Tanparupa boten paring dhawuh sanesipun ingkang magepokan kaliyan kula lan Kakang Rangga?" Rangga banjur nakoni Ki Gedhe Pelanggolan sing magepokan karo dhawuh-dhawuh saka Ki Tanparupa.

 

"Mila leres Ngger" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan karo praupan wiwit ana tandha-tandha arep bingar "Gurun ndika Ki Tanparupa mila dhawuh dhateng kula, murih langkung gampil anggen ndika angger kekalih nuntun kula wangsul, kula kadhawuhan matur dhateng angger kekalih nyariyosaken sedaya lelampahan kula, wiwit kula taksih nami Jungkung ngantos sinebat Ki Gedhe Pelanggolan. Ugi kula boten kaparengaken nyingidaken sedaya wewadi miwah tumindak nistha lan dosa ingkang sampun kula lampahi sadanguning gesang kula. Dene menawi sampun kula cariyosaken lan Angger kekalih pirsa sedaya tumindak kula ingkang njejemberi jagad, lajeng ndadosaken dukanipun angger kekalih, tumunten kula kapatrapan pidana, mangka kula inggih kedah nampi kanthi rila legawaning manah, awit ambok bilih mriku marginipun kula saged wangsul dhateg jati kamulan kula".

 

"Mugi kaemutana inggih Ki Ageng" Rangga sing genti mangsuli wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan, karo mesem "kula punapa dene adhi kula punika namung titah lumrah, ingkang boten kasampiran wewenang amurba lan amisesa titah sanes, boten kaparingan panguwaos ndhawahaken pidana dhumateng sok sintena ingkang nandhang dosa. Dados menawi estu Bapa Ki Tanparupa sampun dhawuh dhateng Ki Ageng, kados ingkang sampun ndika dhawuhaken kala wau, mangka wajib kula lan adhi kula inggih kedah mirengaken kanthi sae murih mangertos kanthi saestu dhateng ingkang dipun cariyosaken Ki Gedhe, pitaken menawi wonten ingkang kula lan adhi kula dereng cetha nampi isining cariyos. Menawi sampun, nembe kanthi wewaton utawi lelandhesan cariyosipun Ki Ageng Pelanggolan menika, mbok bilih kula lan adhi kula saged minangkani pamundhut saking Ki Gedhe ing ngajeng kala wau".

 

Sansaya katon sumilak padhang pasuryane Ki Gedhe Pelanggolan krungu apa sing dikandhakne Rangga ngono kuwi, sesembahane Paguron Pelanggolan kuwi tumuli njejegne nggone lungguh, bathuke dijengkerutne lan wiwit ngeling-eling sarta mikir kanggo nata ukara sing arep dikandhakne ing ngarepe Rangga lan Marga.

 

"Cariyosipun radi panjang ngger" Ki Gedhe Pelanggolan arep miwiti crita "sanaosa makaten mugi-mugi cariyos mangke saged rampung saderengipun seraping surya. Jalaran kula mila taksih ajrih menawi angger kekalih gigu menawi sumerep weeujudan kula ing wanci dalu".

 

"Liripun kados pundi Ki Gedhe?" Marga sumela takon.

 

Ki Gedhe Pelanggolan ora enggal semaur, malah banjur njawil Lasma supaya gelem mangsuli pitakone Marga. Ki Lasma mesem banjur guneman :

 

"Nyuwun pangapunten Ngger, mugi kaparengna kula ingkang nyulihi Ki Gedhe njlentrehaken bab menika".

 

"Inggih Ki Lasma" wangsulane Marga "mangga!".

 

"Estunipun Ki Gedhe menika taksih nandhang sukerta awit kawarisan walat saking Gurunipun ingkang kesasar margi, nanging Gurunipun Ki Gedhe menika samangke sampun luwar, lajeng nglajengaken lampah kados ingkang kadhawuhaken Gurunipun nenggih Syekh Bantarjati.  Saderingipun nglajengaken lampah Gurunipun Ki Gedhe Pelanggolan paring dhawuh, bilih Ki Gedhe Pelanggolan saged luwar saking walat menika menawi sampun saged nindakaken dhawuhipun Ki Tanparupa. Dene wujuding walat inggih menika, Ki Gedhe ical sipat kamanungsanipun lan dados wewujudan sima gembong, nanging wiwit pletheking surya ngantos seraping srengenge Ki Gedhe wewujudanipun inggih limrah kados wekdal samangke menika,  menawi srengenge sampun serap ngantos srengenge mlethek, wujud saha sipatipun Ki Ageng inggih sima gembong ingkang ngajrih-ajrihi, malah sok boten saged wicanten kados dene limrahipun manungsa ugi sok asring supe dhateng titiyang ingkang sampun dipun tepangi, sedaya kaanggep memangsan ingkang saged dipun tedha".

 

"Oo makaten inggih Ki Gedhe?" Rangga ngulati Ki Gedhe Pelanggolan.

 

"Inggih Ngger" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan "samangke kaparengna kula miwiti cariyos menggah lelampahan kula ingkang kebak dosa lan tumindak nistha".

 

"Mangga Ki Gedhe".

 

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (014)

 

14.

Bubar nindakne sembahyang subuh Rangga lan Marga ora enggal ngalih saka papan pasujudane. Nanging malah banjur padha lungguhan neng amben sing dicawisake ing gandhok kuwi. Nom-noman loro kuwi isih rada bingung klawan kedadeyan sing dialami lagi wae iki mau. Rangga lan Marga isih kelingan yen mau lagi ngadhepi Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga sing wis ngecakne aji Lahar Bening sing nduweni daya pangrusak kang nggegirisi, Rangga lan Marga uga wis siaga karo aji Tamengwaja, Rangga nyerepi nganggo aji Panglebur Satru sauntara Marga nganggo serepan aji Bledheg saleksa. Nanging dumadakan Nom-noman loro kuwi weruh Ki Tanparupa sing ngadeg ana cedhake karo tangan sing ngawe-awe. Ora sranta nom-noman loro kuwi banjur ninggal musuhe lan marani papane Gurune. Nom-noman loro kuwi weruh yen Ki Tanparupa wis aweh sasmita supaya Rangga lan Marga ngetutne sing mlaku klawan rikat ninggalne papan kono. Bareng ditutne jebul Ki Tanparupa mlaku tumuju sawijining sendhang sing ana kucure, lan ing kono Ki Tanparupa wis ora katon maneh wewujudane. Rangga lan Marga tolah-toleh, nggoleki ing ngendi dununge Gurune, nanging nganti sauntara ngulati kahanan ing kono meksa Ki Tanparupa ora ngatonake wujude.

"Nuwun sewu Ngger" Rangga lan Marga dikagetne karo suwarane wong sing dumadakan wis ana mburine,nom-noman loro kuwi tumuli noleh memburi ngulati sing lagi alok sapa aruh.

"Ki tanparupa sampun kesah, lan nilar weling kagem angger kekalih lumantar kula" kandhane wong sing lagi wae teka kuwi, wong lanang sing wis tuwa sing nyandhang nganggone sarwa prasaja.

"Inggih Ki?" Rangga aweh wangsulan "nuwun sewu kaki menika sinten? lan Ki Tanparupa meling menapa dhateng kula lan adhi kula menika?".

"Inggih dipun tepangaken kemawon Angger Rangga miwah Angger Marga, kula Lasma abdinipun Ki Tanparupa" wong tuwa sing jebul duwe jeneng Lasma kuwi wangsulan "welingipun Ki Tanparupa murih angger kekalih tumuli sesuci lan nindakaken sembahyang subuh lan menawi sampun nindakaken sembahyang, supados lerem ing gubug kula. Mangke badhe wonten paraga sanakanipun Ki Tanparupa ingkang badhe kepanggih kaliyan Angger kekalih".

Dadi wektu kuwi Rangga lan Marga isih lerem neng omahe Ki Lasma. Wiwit mlebu Gandhok lan nindakne sembahyang mau, Rangga lan Marga durung weruh wong siji-sijia. Malah Ki Lasma dhewe sawuse Rangga lan Marga mlebu Gandhok ya banjur ngalih embuh menyang ngendi parane. Marga mbukak cendhela, hawa adhem mlebu ing jero gandhok krasa seger, hawane mangsa mareng sing wis ngancik mangsa ketiga. Liwat jendhela sing wis menga, Marga nyawang sesawangan ing jaba, jebul omahe Ki Lasma iki ngongkang pategalan sing tandurane wujud ketela pohung sing wis nyedhaki dipanen, godhong-godhong pohung sing isih katon seger ledhung-ledhung ndadekne hawa sing ana dadi sansaya seger.

Dumadakan lawang Gandhok dithothok saka jero omah, ora let suwe Ki Lasma mlebu ngladekne wedang jahe sing isih panas diwadhahi teko sing rada gedhe. Cangkir bathok cacah telu lan gula klapa diwadhahi lepek wis cumawis neng sandhinge. Sawuse wedang saubarampene diselehne Ki Lasma mlebu omah maneh, njupuk uwi bang kulit sing sajake lagi mentas saka dandang, katon pegane isih kumebul mbabar ganda arum sing nggugah cacing neng jero weteng.

"Mangga ngger dipun unjuk lan dipun rahabi sawontenipun" kandhane Ki Lasma ngacarani tamune.

 

"Mantur nuwun Ki" wangsulane Rangga lan Marga meh bareng sing banjur gentenan ngiling wedang jahe neng cangkir bathok sing wis dicawisake

 

"Nuwun sewu inggih Ngger" kandhane Ki Lasma sabanjure "kula wau kesupen, bilih Ki Tanparupa ugi paring weling, Angger Rangga lan Marga, mila boten kaparengaken miyos saking papan punika ngantos sanakanipun Ki Tanparupa dumugi mriki, manggihi angger kekalih".

 

"Lha sanakanipun Ki Tanparupa menika sinten Ki? Dalemipun pundi?" Rangga takon karo ngangkat cangkire arep nyruput wedange.

 

"Nyuwun pangapunten Ngger" wangsulane Ki Lasma alon "kula boten kaparingan sumerep sinten ingkang dipun kersakaken Ki Tanparupa punika, malah kula ugi kadhawuhan ngrantos paraga ingkang badhe dugi mriki niku, ing regol ngajeng griya menika, dados inggih kula nyuwun pangapunten menawi kapeksa kula boten saged ngancani Angger Rangga lan Angger Marga jejagongan".

 

Rangga lan Marga manthuk-manthuk, pancen minangka siswa nom-noman loro kuwi wis apal karo pakulinane Ki Tanparupa sing katone nek paring piwulang sok angel dinalar nganggo pikiran wantah.

 

"Griya saisinipun menika sedaya inggih kagunganipun Ki Tanparupa" Ki Lasama nutugne olehe guneman "kula namung kaparingan dhawuh murih ngreksa lan anjagi griya menika. Lan dhawuhipun Ki Tanparupa malih, angger kekalih kadhawuhan lerem ing gandhok menika lan ing pethi ingkang mapan ing pojok gandhok niku, dipun simpen rontal-rontal kina ingkang mengku piwucal menapa, kula inggih boten mangertos, nanging Ki Tanparupa dhawuh menawi kersa angger kekalih dipun keparengaken mirsani, minangka kangge ngisi wekdal sadangunipun ngrantos paraga ingkang badhe dugi menika" .

 

"Inggih, inggih Ki" Rangga lan Marga bareng mangsuli "kula ngaturaken panuwun".

 

"Inggih, Ngger. Sampun kasekecakna leremipun, kula badhe dhateng regol ngajeng, nindakaken dhawuhipun Ki Tanparupa" Ki Lasma pamitan banjur metu ninggalne Rangga lan Marga.

 

Saungkure Ki Lasma, Rangga banjur nyedhaki pethi kayu sing ana ing pojok gandhok kuwi, dibukak banjur wiwit ndeloki isine pethi. Kaya sing dikandhakne Ki Lasma ing jero pethi kuwi ditata tumpukan Rontal sing ana tulisane . (Rontal= Godhong Tal = lontar) . mBaka salembar Rangga wiwit njingglengi tulisan ing godhong tal kuwi, saben oleh salembar banjur genti diwaca dening Marga. Rangga lan Marga sing dhasare duwe apalan sing kuwat, nadyan mung maca sepisan, nanging isine tulisan sing ana rontal kuwi wis kapatri ana sajroning ati lan pangeling-elinge. Ora krasa olehe maca Rangga lan Marga wis oleh rong atus lembar, kabeh rupa piwulang-piwulang jurus kanuragan sing rumit sing arang diwulangake dening Paguron-paguron kanuragan jaman kuwi.  Nom-noman loro kuwi ora leren terus anggone njingglengi isine pethi simpenane Ki Tanparupa sing dititipne marang Ki Lasma kuwi.  Sansaya suwe sansaya kasengsem amerga ing lembaran sing liyane uga ana piwulang kang ngamot tatacarane nenambani lelara, ya lelara lumrah apa dene lelara liyane. Sanajan Rangga ora pati nyinaoni ulah kasarasan, nanging panggah wae isine piwulang kuwi diwaca lan ditandur rapet ing sajroning atine.  Beda karo Marga sing dhasare wiwit biyen seneng ngudi ing ngelmu kasarasan, maca lontar sing mulangake tata carane nenambani lelara ngono kuwi ndadekne Marga sansaya katrem anggone maca lan luwih nemen anggone njingglengi. Nalika olehe maca wis ngancik lembaran kang kaping limangatus siji, olehe maca Rangga dadi alon lan ngati-ati banget, tembung-tembung sing ana wiwit kudu nggunakne nalar sing luwih akeh, kanggo mangerteni mungguh sing dadi isine lontar mau. Jalaran lembaran-lembaran sing iki, kena diarani sari pathining ngelmu. Ya iku ngelmu sangkan paran sing nuduhake dalan anjog marang jatining kamulyan.

 

"Yen nitik isine layang iki jebul sasuwene iki awake dhewe ki wis keblithuk Dhi" kandhane Rangga nalika weruh Marga umak-umik mbolan-mbaleni olehe maca tulisan ing rontal sing lagi wae diulungne.

 

"Iya Kakang" wangsulane Marga "awake dhewe katut bantering suwara temah kayungyun mburu wewayangan semu, sing yen ta klakon singdiburu wis kecandhak jebul mung nguwohake rasa getun lan kedhuwung sing gawe sengsaraning pikir".

 

"Malah ing lembaran sing iki luwih nemen maneh Dhi" kandhane Rangga maneh karo ngulungne lembaran sing lagi wae rampung diwaca. Marga nampani lembaran kuwi banjur wiwit diiling-ilingi.

 

"Bener Kakang" wangsulane Marga sawuse rampung olehe maca "jebul wis adoh awake dhewe nggone kleru laku, mecaki dalan sing jebul dudu dalan kang bener".

 

"Ora kleru laku Dhi" wangsulane Rangga "nanging kleru sing dituju, dudu dalane sing luput nanging salah ing pangarah".

 

Marga meneng karo manthuk-manthuk, jroning atine mbenerne apa sing lagi wae dikandhakne dening sedulur angakate.

 

"Nyuwun pangapunten kula ingkang sowan Ngger" Rangga lan Marga gragapan kaget,ngerti-ngerti Ki Lasma wis mlebu karo guneman ing sandhinge.

 

"Inggih, mangga, mangga Ki Lasma" wangsulane Rangga, sauntara Marga banjur gage-gage nata lembaran-lembaran rontal sing mau diwaca banjur dilebokne maneh menyang jero pethi.

 

"Ingkang dipun rantos sampun dugi Ngger" kandhane Ki Lasma sabanjure "paraga ingkang nembe dugi niki samangke nengga palilah saking Angger kekalih, benjing menapa dipun keparengaken marak ing ngarsanipun Angger Rangga lan Angger Marga".

 

"Inggih Ki" wangsulane Rangga "kula kinten langkung prayogi samenika kemawon, kula kalih Marga ugi sampun kepengin sanget kepanggih kaliyan ingkang cariyosipun taksih sanakanipun Bapa Guru Ki Tanparupa menika".

 

Ki Lasma manthuk kurmat, banjur mundur lon-lonan arep ngandhani supaya tamune tumuli mlebu menyang Gandhok nemoni Rangga lan Marga.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (013)

 

13.

 

Puthut Jayandaga sing wis krungu sasmita saka kakange sapaguron, banjur mencolot memburi ngedohi munsuhe, banjur mapan sila ing lemah, matak aji Lahar Bening kaya sing wis dicakne dening Puthut Jayantaka . Sawuse kasil matak ajine, Puthut Jayandaga tumuli nyedhaki Puthut Jayantaka. Wong loro kuwi tumuli ngadeg ungkur-ungkuran kanggo nyawijekne kekuwatane kanggo nglebur mungsuhe.  Marga sing uga kelingan marang weling sing tau ditampa saka Ki Juru Martani nalika samana, banjur mencolot nyedhaki sedulur angkate. Nom-noman loro kuwi wis padha ngertine nek wektu kuwi lagi ngadhepi mungsuh sing duwe kekuwatan linuwih sing dilandhesi karo aji Lahar Bening. Mula gage wae nom-noman loro kuwi tumuli bebarengan ngangkat aji Tameng Waja ing tataran dhuwur dhewe kanggo ngadhepi aji Lahar Bening sing miturut kabar sing tau ditampa duwe daya pangrusak sing arang tandhinge. Kajaba saka kuwi Rangga uga wis ngilekne kekuwatane aji Panglebur Satru menyang teken bongkotan Pring Kuninge sauntara Marga uga wis ngiling aji Bledheg Saleksa menyang pucuking upat-upat cemethine sing gagange wis digegem kenceng ing tangan tengene. Nom-noman loro kuwi wis ora metung maneh mbuh dadine yen nganti aji jaya kawijayane Puthut loro saka Paguron Tangen kuwi mengko klakon gempuran klawan aji sing lagi dicakne.

 

"Rangga lan Marga, wengi iki wis kinodrat dadi wengi pungkasan kowe padha weruh sunare rembulan" karo njangkahne sikile maju Puthut Jayantaka sesumbar marang Rangga lan Marga "sedhela maneh aja ndadak kowe takon dosamu apa yen kudu nyemplung ing telenging Yamani Loka dadi urup-urupe geni neraka merga tak untapne patimu klawan aji Lahar Bening".

 

"Aku ngerti yen ajimu pancen nggegirisi lan duwe daya pangrusak sing ngedab-edabi Ki Puthut" wangsulane Rangga karo ngalangne teken Bongkotan Pring Kuning ing ngarep dhadhane "nanging aku luwih percaya yen dudu ajimu sing bisa nguntapne nyawa gadhuhanku, jalaran selawase aku ora tau ndhaku yen urip lan patiku kuwi duwekku, kabeh kang bakal dumadi amung awit saka karsaNe sing kagungan".

 

Puthut Jayantaka wis ora semaur maneh, mung pucuk pedhange tumuli di athungne ngener marang dhadhane Rangga, sauntara Pedhange Puthut Jayandaga manther ngarah marang jantunge Marga. Dumadakan ing papan kono dadi krasa panas sing kagila-gila, kanthi anteng katon ana pega bening mili saka pucuk pedhange Puthut Paguron Tangen loro kuwi katon gulung-gulung ngarah marang Rangga lan Marga.

 

Rangga lan Marga praytitna, kekarone nunggu tekane pega bening kuwi luwih cedhak, karo kekarone wis tata-tata ngobahne gegamane sing wis kailen ajine dhewe-dhewe kanggo nempuh ajine mungsuh. Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga sing weruh sikepe Rangga lan Marga, gumuyu sajroning ati. Kekarone wis padha bisa mesthekne yen sedhela maneh bakal krungu pambengoke Rangga lan Marga sing sambat  kelaran, tumuli kekarone bakal kobong dadi awu katrajang panase Aji Lahar Bening. Nanging dumadakan Puthut loro kuwi dadi kaget kepati, ora weruh mula bukane dumadakan saka langit katon ana cahya biru cacah loro sing memper slendhange Tandhak Tayub, nggulung Rangga lan Marga, lan mung  sajroning wektu  sagebyaran Rangga lan Marga wis ilang saka pandengan, bareng karo ilange cahya biru sing kaya slendhang mau. Tanpa ninggalake tilas babar pisan.

 

Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga babar pisan ora ngerti menyang ngendi parane nom-noman loro sing arep diobong nganggo aji piyandele kuwi.

 

"Apa sing wis kedadeyan kakang?" sawuse padha ngrucat ajine, Puthut Jayandaga takon marang sedulure sapaguron "lan menyang ngendi bocah loro, Rangga karo Marga iki mau?".

 

"Aku dhewe uga bingung Adhi" wangsulane Puthut Jayantaka "tanpa tandha apa-apa lan tanpa tilas Rangga lan Marga dumadakan ilang bareng karo ilange cahya biru  kaya slendhang sing tumiba saka langit mau".

 

"Banjur cahya biru sing kaya slendhang kuwi apa Kakang? Apa gegamane wong sing nedya aweh pitulungan marang Rangga lan Marga? sapa wonge kuwi Kakang?" Puthut Jayandaga takon maneh.

 

"Dudu Dhi" Puthut Jayantaka aweh wangsulan "aji Lahar Bening kuwi nduweni sipat luwih dhisik bakal nglebur marang sapa wae sing nedya memalangi lakune sarta sing bakal ngrebut mangsane, ora mung kuwi nanging yen kongsi sing diarah bisa ngendhani utawa dielih dening kekuwatan liya, mangka bakal diburu menyang ngendi wae playune, nanging kanyatane Aji Lahar Bening ora aweh tengara apa-apa malah banjur bali njaluk karucat. Mula aku banjur duwe dudutan liya".

 

"Apa kuwi kakang?"

 

"Bocah loro kae mau dudu bangsane dhewe, nanging bangsa saka alam liya, mbuh kuwi jinising Dewa saka Kahyangan, mbuh bangsane lelembut saka Jagad Sonyaluri, sing lagi nuju ngenggar-enggar ati ing jagad kang kasat mata iki" wangsulane Puthut Jayantaka.

 

"yen dudutane si kakang kuwi mau bener" Puthut Jayandaga genti sing gawe dudutan "mula pantes Rangga karo Marga mau nampik nalika Kakang nawani kalungguhan dadi punggawane Rama Panembahan Dewa Karkatha".

 

"Mangkono iya kena Dhi" kandhane Puthut Jayantaka mbenerne dudutane Puthut Jayandaga "murih luwih cetha lan luwih becike, ayo awake dhewe enggal bali wae, kabeh kang wis kedadeyan iki kudu dadi atur ing ngarsane Rama Panembahan".

 

Sawuse padha rembugan ngono kuwi, Puthut loro saka Paguron Tangen kuwi tumuli kanthi kebat kaya kilat, ninggalne papan kono arep bali menyang Paguron Tangen.

 

Sauntara kuwi, ing papan ora pati adoh saka papan kanggo kerengan Rangga lan Marga mungsuh Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga mau, ing waliking grumbul sing rada rungkud, Lurah Grumbulan uga lagi padha omong-omongan karo Bebau Senggot lan Jagabaya Watutanggul. Sing dirembug ora ana liya kajaba kedadeyan aneh sing lagi wae padha disumurupi.

 

"Sak jane nalika Puthut loro padha ngetokne pangabaran hawa panas sing panase nganti tekan kene mau, aku weruh Angger Rangga lan Angger Marga katon yen ora gigrig babar pisan. Lan aku duwe pangira yen Puthut Jayantaka karo Puthut Jayandaga bakal digawe lumpuh dening Angger Rangga lan Marga sing wis tata-tata arep nggunakne pusakane" kandhane Lurah Grumbulan marang kancane loro kuwi.

 

"Kula nggih nginten ngoten niku Ki Lurah" Jagabaya Watutanggul semaur "nanging sareng Angger Rangga kalih Angger Marga, ical sareng kaliyan selendhang biru ingkang kumleyang saking langit wau, kula lajeng bingung dhateng pundi purugipun nem-neman kalih kala wau?".

 

"Aku ora ngerti Ki Jagabaya" wangsulane Lurah Grumbulan "nanging aku bisa mesthekne yen murcane Angger Rangga lan Angger Marga kae mau, ora jalaran kena daya pangaribawane hawa panas sing ditokne dening Puthut loro kae".

 

"Punapa kinten-kinten sing dikandhakne Puthut Jayantaka wau leres nggih Ki Lurah?" Bebau Senggot takon.

 

"Sing ngandhakne nek Angger Rangga lan Marga kuwi dudu bangsane manungsa mau?" Lurah Grumbulan nyethakne sing dadi pitakone Bebau Senggot.

 

"Inggih Ki Lurah"

 

"Aku ya ora bisa mbenerne utawa ngluputne pangirane Puthut Jayantaka mau" wangsulane Lurah Grumbulan "nanging isih ngugemi karo isining sasmita sing tak tampa saka pasupenan sawuse nindakne laku Mahas ingasepi kae, ya iku nom-noman loro siswane Ki Tanparupa sing ora suwe maneh bakal ngluwari Padhukuhan Grumbulan iki saka cengkeremane Paguron Tangen apa dene Paguron Ngampon".

 

"Lajeng sareng kaliyan wontenipun kedadosan ingkang makaten kala wau, punapa ingkang kedah awakipun piyambak lampahi Ki Lurah?" Jagabaya Watutanggul takon njaluk rerigen.

 

"Mengko ndika wong loro padha melua aku" wangsulane Lurah Grumbulan.

 

"Dhateng pundi Ki Lurah?" Bebau Senggot takon.

 

"Mengko aku arep menyang Pelanggolan, muga-muga sawise aku ngaturake lelakon iki mau kabeh, Ki Ageng Pelanggolan tumuli paring pituduh marang awake dhewe murih enggal kasembadaning sedya ngentas Padhukuhan saka juranging kasangsaran".

 

"Inggih Ki Lurah, kula sadermi ndherek" wangsulane bebau Senggot sawuse ngerti arep diajak menyang ngendi.

 

"Saiki ayo bali dhisik" kandhane Lurah Grumbulan sabanjure "isih ana wektu nadyan mung kari sethithik, kanggo leren. Mengko mbarengi pletheking srengenge awake dhewe wong telu budhal menyang Pelanggolan, lan murih cepete padha siagakna jaran ndika dhewe-dhewe, aku ya tak ngetokne jaranku".

 

Wong telu kuwi tumuli mlaku bali menyang omahe dhewe-dhewe. Kahanan isih sepi, angin  saka kidul wetan ngidhit nyebarne adheme hawa bedhidhing, sing adhakane nambahi anglere wong sing lagi padha turu kemulan ing ambene. Rembulan wis gumlewang neng kulone gunung, mratandhani yen ora suwe maneh wengine bakal gumanti klawan rahina, bang-bang wetan wis katon sansaya cetha.  Kang bareng karo wektu kuwi, Rangga lan Marga lagi wae rampung olehe sesuci lan siaga arep nindakne wajib manembah ing ngrasaNe Allah ing wanci subuh, ing sawijining gandhok omah sing mapane ora adoh karo Padhukuhan Grumbulan.

 

ana candhake.

 

 

 

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (012)

 

12.

 

Rangga sing isih lungguh neng watu gedhe banjur mudhun saka palungguhane ngadeg, ngulatne Marga sing wis siaga ngadhepi Puthut Jayandaga sing wis nggegem garan pedhange kanthi kenceng. Nanging Marga sajak ora ngrewes marang mungsuhe sing wis wiwit mamerne jurus pedhange sing muter-muter katon endah kena soroting rembulan. Oleh telung jurus olehe muter pedhange, Puthut Jayandaga banjur mencolot nyedhaki wit Popohan sing thukul neng gampenging jurang, gedhene watara lagi sapupune wong . Kanthi sigap Puthut Jayandaga nyabetne pedhange marang wit Popohan kuwi, kaya debog gedhang dibabat, sakala wit popohan kuwi pedhot lan sadurunge rubuh kanthi cepet Puthut Jayandaga nyolahne pedhange temah wit Popohan kuwi mung sakedhepan wis dadi tengkelan sapirang-pirang.  Puthut Jayantaka sing nonton paragan sing lagi wae dipamerne adhine sapaguron banjur keplok-keplok gembira.

 

"Piye Rangga?" Puthut Jayantaka guneman marang Rangga "apa ora luwih becik adhimu kae mbok kandhani supaya njaluk pangapura? Tak kira adhiku Puthut Jayandaga ora bakal mentala nengkel-nengkel ragane Marga, yen bocahe gelem asok kaluputan lan njaluk pangapura".

 

"Siswa Paguron Tangen pancen wasis nyolahne pedhange Ki Puthut" wangsulane Rangga ayem "wasis yen ngadhepi barang sing ora bisa obah lan ora bisa males. Padatan wong sing pinter ngadhepi barang sing ora bisa obah ngono kuwi, nek ngadhepi wong mung kanthi diendhani sethithik wae bakal luput olehe nibakne gamane lan banjur tiba golung koming yen wong sing diarah arep dibacok genti males kanthi disadhuk utawa dijotos. Sawangen wae mengko omonganku iki bakal kabukten klawan nonton olehe gegojegan Puthut Jayandaga kuwi karo adhiku si Marga".

 

Sauntara kuwi, Marga sing uga wis weruh yen Puthut Jayandaga arep wiwit aweh serangan nganggo jurus pedhange, uga banjur tata-tata klawan kuda-kuda sing bakoh. Merga Marga ngerti yen sing diadhepi duwe kaluwihan sing luwih dhuwur tinimbang wong-wong Paguron Tangen sing diadhepi dhek mau awan, Marga wis mapanake ngelmu kanuragane ing tataran tengah, aji Tameng Waja peparinge Ki tanparupa uga wis dicakne kanggo mageri ragane. Aji Tameng Waja sing temene wujud, nyawijekne kekuwataning hawa murni sing menep ing dhasaring jantung banjur diilekne ing sarandhuning awak sing bisa nuwuhake balung, daging lan kulite dadi atos sing bisa madal yen nganti ketiban gegaman utawa oleh gempuran saka njaba.

 

Puthut Jayandaga maju sajangkah banjur miwiti nggunakne jurus pedhang piyandele, Pedhange Jayandaga sing mung salembar kuwi katon malih dadi maewu-ewu pedhang sing ngupengi ragane Marga kairing suwara sing nggegirisi, kaya suwarane tawon gung sewu mbrengengeng bareng arep ngentupi Marga. Marga luwih prayitna, Marga dudu wit Popohan sing mung bisa manut nalika ditengkel-tengkel, kanthi ngecakne jurus Kleyangan Podhang peparinge Pangeran Benawa sing nyata nggegirisi, solahe pedhang sing prasasat arep nyacah ragane kuwi, babar pisan ora bisa nyenggol kulite Marga. Mangka ora suwe sabanjure, perang tandhing antarane Murid Paguron Tangen sing kasasra ing bawana kanthi jurus pedhange lumawan Nom-noman sing jenenge babar pisan ora tau kocap ing jagading kanuragan kuwi dadi sansaya rame.

 

Rangga sing isih ngadeg karo mbanda tangane ora adoh saka papan perang tandhing kuwi, rumangsa ayem jalaran Rangga weruh yen tenane Marga durung ngetog kekuwatane, kawruh kanuragan sing dicakne kanggo ngadhepi mungsuhe kuwi, Marga lagi ngancik ing tataran tengah, sauntara aji Tameng Waja mung dadi rangkepan wae, jalaran mung nganggo Jurus Podhang Kleyangan wae, kabeh serangane Puthut Jayandaga wis bisa diendhani.  Beda karo Puthut Jayantaka sing uga nyawang lakuning perang tandhing kuwi, sajroning atine ana rasa mongkog ndulu kaprigelane adhine sapaguron nggone ngecakne Jurus Pedhang  Ngrajang Kobis, piyandel Paguron Tangen. Nanging Puthut Jayandaga uga rumangsa eram weruh solahe Marga sing tanpa gegaman, tanpa nangkis serangan, nanging tansah bisa ngendhani kanthi becik lan nggemesake, kaya solahe manuk Podhang sing mencok ing pang, katone wae cumbu, nanging tansah luput nalika sabetan lan sudukan pedhange Puthut Jayandaga sing kaya sindhung riwut ngarah marang dheweke.

 

Bareng wis mlaku kira-kira luwih saka patang puluh jurus nggone ngecakne Jurus Podhang Kleyangan, Marga banjur nambahi kanthi ngecakne jurus Platuk Nucuk sing dilararasne karo Juru Podhang Kleyangan. Ing sawijining kalodhangan sing mung sagebyaring that-thit, drijine tangane Marga sing kiwa bisa nyodhog dhadhane mungsuhe.  Puthut Jayandaga sing ora ngira bakal oleh serangan saka mungsuhe kuwi ora kober nangkis utawa endha, temah Puthut Jayandaga kontal memburi nganti limang jangkah banjur tiba nggulung neng lemah. Sauntara Marga ora nututi mburu maju, nanging mung banjur ngadeg karo kuda-kuda sing nuduhne kaprayitnane. Sawuse nggulung ngadoh, Puthut jayandaga nuli mencolot bali ngadeg karo tangane ngebat-ngebatne pasir malela sing nemplek ing sandhangane.

 

"Bener ta sing tak kandhakne mau Ki Puthut?" weruh kedadeyan ngono kuwi Rangga ngguyu karo nakoni Puthut Jayantaka sing ngadeg ora adoh saka papane "jumbuh karo sebutane Jurus Pedhang Ngrajang Kobis kuwi mung bisa digunakne kanggo ngadhepi barang sing ora bisa obah yen ora diobahne, nek dicakne marang wong ora suwe sing ngecakne bakal glempangan merga kena diwales sing mung sak titahe wae".

 

"Setan Kowe Rangga" Puthut Jayantaka misuh banter "aja girang gumuyu dhisik kowe. Sedhela maneh adhimu bakal modar kanthi tatu kaya dicacah dening pedhange adhiku".

 

"Nek adhimu kuwi bisa kaya sing mbok ucapne kuwi, wis mau-mau dileksanakne Ki Puthut" wangsulane Rangga karo ngguyu sansaya banter "ora ndadak ngenteni tiba golung koming ngambungi pasir gisik ngono kuwi, wong golung koming ngono kuwi cetha nek ora kepenake".

 

"Iblis, pancen cangkemu sing rusak kuwi njaluk tak kekrek nganggo pucuk pedhangku, Rangga" Puthut Jayantaka nggetak banter, lan kanthi cepet prasasat ora kena sinawang dening mripat tangane tengen wis nggegem garan pedhang sing banjur disabetne ngarah sirahe Rangga sing isih ngadeg mbanda tangan karo gumuyu ngece.

 

Yen sing disabet pedhang kuwi wong lumrah, kira-kira ya banjur rubuh adus getih koncatan nyawane. Nanging gandheng sing disabet kuwi Rangga, siswa Korine Pangeran Surawiyata sing ngelmu pedhange satanah jawa durung ana sing madhani. mBuh kepiye olehe obah, ora bisa dicritakne nganggo ukara, tangan sing maune mbanda memburi kuwi, ngerti-ngerti wis nggoceki pucuking bongkotan pring kuning sing gedhene sajempolan sikil lan dawane limang kilan. Pedhange Puthut Jayantaka sing teka kaya alun segara kuwi disabet saka arah ngisor disambet mendhuwur.  Saking bantere olehe nyabet, kekuwatane Puthut Jayantaka katempuh karo kekuwatane Rangga, nuwuhake suwra gumleger kaya suwarane jurang sing jugrug. Epek-epeke Puthut Jayantaka sing nggegem garan pedhange, krasa kaya lagi nggegem mawa sambi ing padhiyangan, tanpa krasa pedhange Puthut Jayantaka ucul saka gegeman, tumiba ing lemah ora adoh saka papane ngadeg.

 

"Pancen sajake si Dewa Karkatha kuwi ora tau aweh wulang tata krama marang muride, apa malah Ki Gedhe Tangen kuwi ya ora weruh ing tata krama?" kaya omong marang awake dhewe Rangga grenengan, nanging suwarane keprungu cetha ing kupinge Puthut Jayantaka "lha wong ngajak perang tandhing kok ora omong luwih dhisik? Butuhe mung ngabruk kaya pitik tukung rayahan beras sing kocar-kacir neng lemah".

 

"Iblis tenan kowe Rangga, titenana klakon tak suwek lambemu mengko" karo ngempet rasa panas ing epek-epeke sing isih krasa, Puthut Jayantaka misuh-misuh ngincim Rangga.

 

"Ora sah ndadak kakehan gunem sing tanpa guna Ki Puthut" wangsulane Rangga karo mesem ngece "lha wong mbok ngge nggegem garan pedhang wae tanganmu nggregeli ngono kok? apa pancen pedhang sing abot dadi tenagamu ora kuwat ngangkat?. Wis ora sah nganggo rikuh pekewuh, sing mbok adhepi dudu Pendhekar sing ngugemi paugeraning jagad kanuragan, pedhang ucul saka tangan kuwi padha karo wis ilang, nek isih gelem njupuk padha karo wong sing mangan utah-utahane dhewe. Sing mbok adhepi kuwi aku, bocah ndesa sing ora duwe sipat mentalan kaya sipate murid paguron sing ora diwulang tata krama. Ayo enggal jupuken pedhangmu, lan ayo ditutugne olehe gegojegan".

 

Diuneni kaya mangkono kuwi, sakala Puthut Jayantaka sakala sansaya muntab kanepsone. Karo ngget untu, pedhange dijupuk. Banjur mapan lungguh sila neng lemah. Ora suwe saka ragane Puthut Jayantaka kumelun pega putih kaya geni bedhiyang sing kurugan gegodhongan teles. Praupane Puthut Jayantaka malih rupa dadi kaya tembaga, saka mripate kumelun kaya pega bening sing panase kagila-gila.  Puthut Jayantaka banjur nyawang watu gedhe sing mau dilungguhi Rangga, kanthi panyawang sing dikantheni kiriman pega bening sing metu saka mripate, sakala watu sing meh sakebo gedhene kuwi banjur pecah-pecah ambyar dadi sasirah-sirah kaya ketiba palu godam sing abot. Banjur genti pedhange Puthut Jayantaka sing saka pucuke, uga ngetokne pega sing padha karo pega sing metu saka mripate, dithungne menyang kayu-kayu Popohan sing mau ditengkel-tengkel dening Puthut Jayandaga, padha sakala kayu-kayu kuwi banjur kobong dadi geni. Puthut Jayantaka banjur mbengok sora aweh sasmita marang Puthut Jayandaga supaya nindakne kaya sing wis ditindakne yaiku ngecakne aji Lahar Bening, kanggo nglebur mungsuhe.

 

Weruh owah-owahan sing dicakne Puthut Jayantaka Rangga dadi kaget. Banjur eling karo piwelinge Patih Mandaraka nalika samana, yen kongsi methuki wong sing ngecakne aji kaya sing diweruhi Rangga kudu luwih ngati-ati, merga aji kuwi temen-temen aji sing arang menungsa kuwat nadhahi.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (011)

 

11.

Rangga lan Marga dadi sansaya ngerti mungguh sapa sejatine wong-wong Paguron Tangen, ya iku kaya sing dicritakne Ki Lurah mau wis duwe ancas lan tujuwan arep mbalela lan kepengin ngrebut paprentahan negara Mataram. Sing kanggo pawadan supaya oleh panyengkuyung saka wong-wong liyane, wong-wong Paguron Tangen iki isih nggunakne cara-cara lawas, kanthi dodolan crita ngayawara kanthi wewaton sing jarene wahyu kraton lan sapiturute.  Nanging Rangga lan Marga isih kepengin ngerti luwih akeh maneh klawan Paguron Tangen iki, mula nom-noman loro kuwi banjur meneng kepengin ngrungokne luwih akeh apa sing arep dikojahne dening Puthut Jayantaka sing ngaku wis nggadhuh Aji Netra Bathara kuwi.

 

"Sawuse suwe nggone lelana mider ngideri jagad Tanah Jawa, wasana Wahyu Kraton kuwi sumurup sapa sejatine sing kuwat dipanggoni" kandhane Puthut Jayantaka sawuse ngerti nek Rangga lan Marga sajak kepencut karo sing dicritakne "lan Wahyu Kraton kuwi uga wis weruh sapa wae sing kuwawa dadi sapukawating Tanah Jawa minangka punggawane Ratu sing bakal diencoki kuwi".

 

"Dadi wektu iki bebakalane Ratu Adil sing sasuwene iki kena diarani Satriya Piningit sarta para punggawane kuwi wis ana? apa ngono Ki Puthut?" Rangga mancing pitakonan marang Puthut Jayantaka.

 

"Bener" wangsulane Jayantaka "dina iki Wahyu Kraton Tanah Jawa wis manunggal dadi sajiwa karo Satriya Piningit bebakalne Ratu Adil kuwi, uga soroting cahyane Wahyu Kraton wis anglimputi sapa-sapa sing wenang dadi punggawane Sang Ratu Adil. Salah siji saka kang antuk nugrahaning Bethara lan kapiji dadi punggawaning Ratu Adil kuwi, miturut panyawanging Netra Bathara-ku klebu ndika sakloron".

 

"Aku karo sedulurku Ki Puthut?" Rangga takon karo suwara sing digawe rada kaget.

 

"Pancen kepara nyata mangkono Kisanak" wangsulane Puthut Jayantaka karo mesem.

 

"Mengko dhisik, Ki Puthut" Marga genti sing sumela gunem "yen bener aku karo kakang Rangga klebu kang kapiji bakal dadi punggawane Ratu Adil kuwi, banjur sing dadi Ratu Adil kuwi sapa? Apa Ki Puthut Jayantaka dhewe?".

 

Puthut Jayantaka gumuyu rada banter krungu pitakone Marga ngono kuwi.

 

"Dudu aku Kisanak" kandhane Puthut Jayantaka sawuse meneng olehe ngguyu "kanugrahan sing bakal tak tampa ora pati adoh bedane karo kanugrahan sing bakal ndika tampa, dadi ya mung saderma dadi pandherek utawa punggawane Sang Ratu Adil, dene wujud pangkatku kuwi apa, durung bisa tak kandhakne neng kene. Malah sing luwih baku, wengi iki aku kepengin ngajak ndika sakloron sowan ngadhep ing ngarsane Bebakale Ratu Adil kuwi, dimen enggal kaparingan kanugrahan dadi punggawane negara, embuh mengko ndika bakal dipercaya dadi Penatus utawa Panewu, mung Sang Ratu Adil pribadi kang wenang mutusake".

 

"Sing wis kapencokan lan nunggal sajiwa karo Wahyu Kraton Tanah Jawa kuwi sapa Ki Puthut?" Marga mbaleni pitakone.

 

"O, kuwi ta Kisanak?" Puthut Jayantaka mesem "sing perlu ndika sumurupi sayegtine sing ndika takokne kuwi ora ana liya kajaba pepundhenku dhewe Panembahan Dewa Karkatha sing wektu iki lenggah ing Paguron Tangen. Dadi ndika sakloron bakal tak ajak sowan marak menyang Paguron Tangen, murih enggal nampa nugrahaning ratu".

 

"Ngene ya Ki Puthut" Rangga sing satemene wis gila krungu omongane Puthut Jayantaka kuwi guneman kanthi suwara sing disareh-sarehne "perkara aku karo sedulurku ya si Marga iki arep ndika sowanake ing ngarsane pepundhen ndika kuwi kena diarani gampang, lire kapan wae dudu perkara sing baku tumrap aku lan adhiku. Nanging, sadurunge aku ndika larapake ing ngarsane Panembahan Dewa Karkatha, luwih dhisik aku kepengin weruh apa sing bakal tak tampa mengko sawuse aku teka ing Paguron Tangen?".

 

"Mau wis tak kandhakne Kisanak Rangga" wangsulane Puthut Jayantaka sabar "ndika sakloron bakal nampa kanugrahan embuh dadi Penatus utawa dadi Panewu kuwi gumantung karo kersa dalem Rama Panembahan Dewa Karkatha, sing cetha ndika bakal nampa nugraha kuwi".

 

"Yen mangkono tak wangsuli saiki wae Ki Puthut" wangsulane Rangga "aku karo adhiku ora mbutuhake kanugrahan sing wujude kaya ndika kandhakne mau, aja maneh wujude pangkat Penatus utawa Panewu, munggahe didadekne Tumenggung malah kepara didadekne Pepatihe Ki Gedhe Tangen pisan, aku ora bakal gelem. Nanging, yen Panembahan Dewa Karkatha lan kabeh siswane gelem nungkul dadi reh-rehanku, kira-kira aku lagi arep mikir, gelem lan orane aku ndika ajak menyang Paguron Tangen kuwi".

 

"Rangga........." dumadakan Puthut Jayantaka mencolot saka watu sing dilungguhi, ngadeg kurang luwih telung jangkah ana ngarepe Rangga sing isih lungguh neng papane, diterokne Puthut Jayandaga sing uga banjur mapan ngadeg ing sandhinge kakange, karo takon kanthi suwara sereng "apa sing wis mbok kandhakne mau he?".

 

"Ora perlu tak baleni, apa sing tak ucapake wis cetha banget Ki Puthut" wangsulane Rangga karo mesam-mesem nuduhne yen atine ayem wae.

 

"Keparat, jebul bener apa sing dikandhakne Branjang lan Brunjung mau" Puthut Jayantaka nggeget untu nahan nesu "kowe pancen menungsa  murang tata, keladuk degsura, nganti wani ngina marang sesembahanku Rama Panembahan Dewa Karkatha lan kabeh pendhereke".

 

"Aja salah tampa Ki Puthut" Rangga wangsulan karo ngguyu "sing degsura lan murang tata kuwi dudu aku, aku mung saderma mangsuli pangajak ndika, ya iku ndika arep ngajak aku menyang Paguron Tangen, tak wangsuli mbok menawa wae aku bisa minangkani pangajak ndika kuwi mau, nanging yen Ki Gedhe Tangen lan kabeh muride gelem dadi reh-rehanku. Nek ora gelem ya ora apa-apa, aku ya ora arep meksa. Dadi aku babar pisan ora murang tata. Malah, tumrape sing gelem nggunakne nalare, ora aku sing degsura nanging malah ndika dhewe sing kudune kena diarani sing wis murang tata".

 

"He... munyuk elek" Puthut Jayandaga sing wiwit mau mung meneng, nggetak banter karo misuhi Rangga "aja mung dumeh bisa dlangap-dlangap waton ngucap kowe, wis cetha rembugmu wis ngremehne lan ngina Rama Panembahan Dewa Karkatha, malah saiki kowe ngarani nek Kakang Jayantaka sing murang tata, setan kowe Rangga".

 

"He Puthut Jayandaga?" Marga luwih dhisik sing mudhun saka palungguhane karo nyedhaki Puthut Jayandaga karo semaur "sadurunge kowe mangap ngunek-unekne Kakang Rangga, coba takonana sedulurmu kuwi. Tekane ana kene karo kowe iki mau karepe dhewe apa dikongkon Ki Gedhe Tangen? Nek karepe dhewe, genah nek Kowe karo sedulurmu kuwi andhahan sing lancang, ora diprentah karo bendarane wis wani clalakan nemoni aku karo kakangku. Nek weruh tata kramane kawula marang bendarane, ora bakal wani kawula ndhisiki obah tanpa nampa prentah ngono kuwi, ngerti?. Lha nek merga nindakne pakone Si Dewa Karkatha, oleh wangsulan saka sedulurku ngono kuwi mau, kudune kowe karo Puthut Jayantaka kuwi ya banjur bali, matur marang bendarane ngaturake kabeh wangsulane Kakangku kuwi mau. Ora banjur misuh-misuh kaya wong goblog ngono kuwi. Ngerti?"

 

"Iblis kowe Marga" Puthut Jayandaga nggetak "sansaya nrucak tembung sing metu saka cangkemmu, yen kowe isih ngeman cangkemu, gage kowe njaluk ngapura marang aku lan Kakang Jayantaka!".

 

"Yen aku ora gelem?" Marga wangsulan karo ngguyu ngece.

 

"Kowe nantang? Wani kowe karo Puthut Jayandaga He?"

 

"Kari sakarep olehmu arep ngarani Puthut gak duwe utek" Marga wangsulan karo ngguyu.

 

"Nyoh.....rasakna kepelanku!" karo mbengok Puthut Jayandaga ngirimne kepelan diarahne menyang lambene Marga.  

 

Pancen sadurunge budhal mau Puthut Jayandaga karo Puthut Jayantaka wis ngerti yen Rangga lan Marga sing arep diparani bengi kuwi, duwe ngelmu kanuragan sing wis rada dhuwur tatarane, malah Ki Branjang lan Ki Brunjung sing ing Paguron Tangen wis klebu murid sing mapan ing tataran dhuwur wae ora bisa ngatasi bocah nom-noman loro kuwi. Mula Puthut Jayandaga olehe ngirim kepelan marang Marga kuwi ya dudu kepelan wantah, nanging kepelan sing disurung dening kekuwatan hawa murni. Saupama sing ketiban kepelan kuwi wong lumrah, ws mesthi bakal remuk ak sirah-sirahe, lan Puthut Jayandaga uga wis duwe pangira, gendheng Marga kuwi nom-noman sing duwe kadigdayan, yen nganti lambene ditibani kepelane, mesthi bakal rontog kabeh untune. Nanging Puthut Jayandaga, babar pisan ora ngerti nek Marga kuwi siswane Ki Tanparupa, sing wis kuwarisan aji Sasra Panggraita, sing bisa maca samobah-mosiking mungsuh sing arep gawe cilakane.  Marga mundur sajangkah karo nisih mangiwa sethithik, kepelane Puthit Jayandaga mung ngenani angin. Ragane Puthut Jayandaga katut kesurung tenagane sing mlumpuk ana kepelan tangane. Temah ora ngerti nalika karo mundur Marga uga ngobahne sikile sing banju nyenggol lambunge Puthut Jayandaga. Sanajan sadhukane Marga kuwi ora banter, nanging pener. Puthut Jayandaga ora kuwawa endha, temah kebanting miring, krengkangan neng lemah. Pisuhane Puthut Jayandaga ora bisa diempet.

 

"Iblis keparat kowe Marga" kandhane Puthut Jayandaga karo tangi saka anggone krengkangan "ora kena digawe becik, klakon tak tugel gulumu neng gisik bengawan iki kowe mengko".

 

Muni ngono kuwi, Puthut Jayandaga karo ngunus Pedhang pusakane saka wrangka sing gumantung ana lempenge.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (010)

 

10.

Puthut Jayantaka nyawang Rangga lan Marga genti-genti, kanthi pitulungane sunar rembulan ing wayah purnama, Puthut Jayantaka bisa nyawang praupane nom-noman loro sing sajake ora pati nuduhne anane owah-owahan merga krungu karo sing ditawakne kuwi mau. Rangga lan Marga sing ditawani bab kasaguhane Puthut saka Paguron Tangen, kanggo nyepetne tumibaning nugraha saka Gusti Sing Maha Agung, ing bain padha mesem. Merga Rangga lan Marga wis wiwit ngerti kanggo nyebut apa sing diarani kanugrahan wae, antarane nom-noman loro karo Puthut Jayantaka kuwi beda.  Nanging Rangga lan Marga ora kepengin merga bedaning panemu bab kanugrahan iki ndadekne pasulayan karo Puthut Jayantaka, kaya pasulayan sing kedadean mau awan.

 

"Matur nuwun banget Ki Puthut" bareng wis rada suwe meneng Rangga nuli aweh wangsulan "jenenge wong arep diwenehi pituduh, mesthi wae aku karo adhiku mesthi kanthi seneng bakal ngrungokne. Dene perkara bisa lan orane nindakne pituduh sing arep tak tampa kuwi mengko, gumantung marang kekuwataning raga, jiwa, nalar lan budi sing ana ing awakku lan adhiku, nek kuwat ya bisa wae pituduh kuwi dilakoni dene yen sajake ora kuwat ya olehe arep nglakoni wae kepiye? wong ora kuwat?. Kajaba saka iku, tenane mungguhku apa dene adhiku, sing arane kanugrahan kuwi muhung ana astaNe Gusti, kapan tumibane marang titah ya kari manut karo kersaNe, sing luwih ngudaneni pantes lan orane titah nampa nugraha".

 

Puthut Jayantaka ora pati nggagas karo tembunge Rangga sing dawa kuwi, bakune Puthut Jayantaka wis nganggep yen Rangga lan Marga gelem nampa apa sing arep dikandhakne marang nom-noman loro kuwi. Sanajan ta mangkono, Puthut Jayantaka ora kesusu ngandhakne sing dadi karepe, kanggo mantepake atine Rangga lan Marga, Puthut Paguron Tangen kuwi kanthi ngati-ati njlentrehne sing karepe marang nom-noman loro kuwi :

 

"Ngene ya Kisanakan Rangga lan Marga, satemene minangka siswa pinilih saka Paguron Tangen, dening Rama Panembahan Karkatha aku lan siswa-siswa sapantaranku wis kaparengake nggadhuh sing diarani netra bathara, tegese bisa ngerteni wewujudan sing kasat mata lan sing ora kasat mata, sing wujud  barang lan sing wujud mung gegambaran, dadi satemene aku uga wis weruh sapa sejatine Kisanak Rangga lan Marga sanajan mau Kisanak wis ngandhakne nek ora ngerti sapa sing dadi leluhure".

 

"Ya sokur ta Ki Puthut" Marga sing mangsuli kandhane Puthut Jayantaka sing kaya ngerti-ngertia karo sing dikandhakne "aku ya sethithik-sethithik ya ngerti, sing sapa wonge wis kagadhuhan aji netra bathara mangka padatan bakal dhemen mbabar kabecikan marang sok sapa wae sing ditemoni. Harak ya ngono ta Ki Puthut?".

 

"Kuwi bener Kisanak" tumanggape Puthut Jayantaka klawan sing nuduhake mongkoging atine "mula saka kuwi, aku wis mangerteni yen satemene ndika kuwi dudu nom-noman sing sembarangan, nanging isih trahing kusuma rembesing madu sing nduwe wewenang kanggo melu ngecakne pranatan ing Tanah Jawa iki. Lan anggon ndika nindakne laku lelana brata kanthi nurut lakune Bengawan iki wis wancine nampa nugrahaning Jawata sing wujude ndika sakloron bakal oleh kalenggahan sing luhur sajroning paprentahan ing Tanah Jawa iki. Dene supaya kalenggahan luhur kuwi enggal bisa ndika wujudne, aku saguh nuntun laku ndika sakloron mung wae ndika sakloron kudu wani rekasa luwih dhisik".

 

"Bares wae Ki Puthut" Rangga nyauti kandhane Puthut Jayantaka, Rangga wiwit ora sabar krungu rembuge wong sing seneng adol umuk kaya Puthut saka Paguron Tangen kuwi "aku malah sansaya ora mudheng karo sing ndika kandhakne kuwi. mBok menawa wae, merga aku karo adhiku iki mung wong lumrah, dadi ya angel bisa nampa tembung sing kawetu saka tutuke priyagung sing wis kagadhuhan aji netra bathara kaya ndika kuwi. Dadi tak kira ora ana gunane maneh ndika bacutne ngrembug barang sing aku karo adhiku ora mudheng, merga rembugan karo wong mudheng kuwi mesthi tiwas omong akeh nanging sing dijak omong panggah ora ngerti karepe".

 

"Aja kesusu ngarani ora mudheng Kisanak" wangsulane Puthut Jayantaka karo ngguyu "coba ndika rungokne dhisik sing arep tak kandhakne, mengko suwe-suwe ndika bakal ngerti".

 

"Ya coba ndika tutugne oleh arep ndika crita Ki Puthut" Marga njawil Rangga aweh sasmita supaya bisa sabar sethithik , karo nyauri kandhane Puthut Jayantaka "nanging yen mengko aku karo Kakangku panggah ora mudheng, tak jaluk ndika aja banjur ngluputne wong sing pancen ora mudheng".

 

"Iya, Kisanak Marga" wangsulane Puthut Jayantaka karo mbacutne olehe guneman "satemene sasurute Kanjeng Sultan Adi Wijaya ing Pajang, Tanah Jawa iki oleh bebenduning Bathara. Jalaran saka kaluputane para Trah Pajang sing ora enggal tumandang nalikane padha weruh yen Tanah Jawa arep diratoni wong sing satemene ora wenang nyekel panguwasa. Ya iku kanthi madege bocah sing kudune mung pantes dadi Lurah Pasar, dadi Ratu kanthi sebutan Panembahan, ya kuwi si Sutawijaya alias Mas Ngabehi Loring Pasar, sing banjur jumeneng dadi Panembahan Senapati ing Ngalaga Ngabdul Rahman Sayidin Panatagama Kalipatullah Tanah Jawa ing Mataram".

 

"Lho gajege jumenenge Gusti Panembahan Senapati kuwi ra ya wis diwiwiti jaman Kanjeng Sultan Pajang isih sugeng ta Ki Puthut?" Marga nigas critane Puthut Jayantaka "ya iku nalika Kanjeng Sultan wis kepareng paring ganjaran asma Senapati ing Ngalaga marang Raden Sutawijaya sawuse kaleksanan mbabad Alas Mentaok dadi Kutha Gedhe Mataram kae. Kuwi miturut dedongengan sing tau tak rungu lho?".

 

"Bener Kisanak" Puthut Jayantaka gageyan aweh wangsulan karo mesem "keparenge Kanjeng Sultan paring nugraha asma marang Sutawijaya nalika samana, merga ketang tresnane Kanjeng Sultan marang putra angkate kuwi. Lan kanugrahan saka Kanjeng Sultan kuwi mung winates ing pangkat Senapati Ing Ngalaga, dudu Pangeran Prang Wadana, dudu Prabu Anom. Nanging bareng Kanjeng Sultan surud ing kasedan jati, malah Sutawijaya kanthi degsura kumawani madeg neng Mataram sarta nggawa isen-isening kraton Pajang sing wujud piranti lan ubarampening upacara kraton menyang Mataram. Iki sing cetha yen ora bener".

 

"Kuwi panemu ndika Ki Puthut?" Rangga genti sing nigas rembuge Puthut Jayantaka "yen ndika duwe panemu kaya mangkono kuwi, ya mangga. Nanging aku duwe panemu sing seje karo panemu ndika, lan aku karo adhiku ora arep ngukuhi endi panemu sing bener, panemu ndika apa panemuku. Merga kuwi ora dibutuhne dening kawula ing Mataram iki. Sing dibutuhne kawula Tanah Jawa kuwi dudu sapa sing kudu dadi Ratu, nanging kawula kaya aku iki mung butuh Ratu sing bisa anetepi kautamaning gesang, welas asih mring sesami, ambeg adil para marta,  bisa aweh rasa tentrem ing atine kawula lan ngundhakne kamakmuraning uripe kawula".

 

"Panemu ndika sing keri dhewe kuwi pancen bener Kisanak" Puthut Jayantaka semaur aweh wangsulan "nanging bisane maujud Ratu sing kaya ndika kandhakne kuwi, lamun sing jumeneng Ratu katunggon dening Wahyu Kraton, lan Sutawijaya kuwi ora kanggonan wahyuning Kraton Tanah Jawa jalaran dudu trah lajer saka Ratu sadurunge, drajate mung putra angkat, asline mung anake Pemanahan Bocah saka Desa Sela, Tukang angon kebo lan nggarap sawah.........".

 

"Mengko dhisik Ki Puthut" Marga gageyan semaur, kuwatir Rangga nesu krungu omongane Puthut Jayantaka sing wiwit maido lan ngremehake leluhure Panembahan Senapati sing ateges uga leluhure Raden Rangga "kudune oleh ndika nyawang lakuning keprabon ing Tanah Jawa iki ora mung mandheg karo sing ana wektu iki wae, nanging murih adile kudu ditlusur wiwit mendhuwur. Sandhuwure Gusti Panembahan Senapati sing saiki iki, Kanjeng Sultan Adiwijaya sing olehe jumeneng dadi Sultan uga ora merga trah sing lajer, jeneh Sultan Adiwijaya kuwi putrane Ki Ageng ing Pengging, sadurunge Kanjeng Sultan Adiwijaya sing jumeneng Kanjeng Sultan Trenggana, pancen bener Sultan Trenggana kuwi putra lajer saka Kanjeng Sultan Demak kapisan, nanging Kanjeng Sultan Demak kapisan kuwi mung putra saka garwa selir saka Sinuwun Brawijaya. Malah nek ditlusur luwih dhuwur maneh, sawuse Kanjeng Sinuwun Brawijaya ya Prabu Hayam Wuruk seda sing jumeneng nata malh mung putra mantune sing wekasan banjur nuwuhake Perang Paregreg sing ora ana enteke nganti wekasan Majapahit sing Agung kuwi runtuh. Dadi nek ndika duwe panemu ratu sing bisa gawe raharjaning kawula kuwi kudu ratu sing kasinungan wahyu kraton lan wahyu kraton kuwi mung bisa cumondhok marang sing temen-temen trah lajer . Banjur sing diarani trah lajer kuwi sapa?".

 

"Ngene ya Kisanak Marga" Puthut Jayantaka ambegan landhung rumangsa kasoran rembug karo nom-noman sing jeneng Marga kuwi "pancen wis suwe banget Wahyu Kraton kuwi murca lan banjur mabur kekalangan ing jagad Tanah Jawa, jalaran pancen lagi ngulat-ulati sapa sejatine sing wenang dipanggoni sing ateges wenang jumeneng dadi Ratu Adil ing Tanah Jawa kanggo mbabar karaharjane sagung kawula dasih ing Tanah Jawa iki".

 

 

ana candhake.