SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (073)

 

73.

 

Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma banjur padha nindakne sujud marang Allah Kang Maha Agung, ngunjukne rasa sukur sarta panuwun awit wis luwar saka panandhange dhewe-dhewe. Wong loro kuwi padha ngrasakne awake sing kepenak, rasa sing salawase iki nyiksa ing perangan-perangan awake wis ilang kabeh. Nanging sing luwih gawe senenging atine wong loro kuwi ya saab wis pulih dadi manungsa maneh kuwi, kanthi mangkono sawayah-wayah Gusti ngersakne nimbali bali ing ngayunaNe, bisa sowan kanthi kahanan wujud sejatining manungsa.

 

"Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma" bareng karo rampunge wong loro kuwi nindakne unjuk panuwun marang Allah, Rangga guneman "wecanipun Ki Tanparupa bilih ndika kekalih badhe karuwat dening siswanipun sampun kaleksanan, samangke kula kekalih nyuwun pamit badhe nglajengaken lampah. Boten langkung andum basuki, mugi-mugi Gusti tansah paring pangayoman dhateng kula kekalih miwah ndika sami".

 

"Mangke rumiyin Ngger" Ki Gedhe Pelanggolan wangsulan, dheweke kaget krungu olehe pamitan Rangga mangkono iku "mugi angger kekalih sampun negakaken kula dalasan para warga ing Pelanggolan mriki, kula saestu nyuwun senjata pitulungan dhateng angger kekalih, mugi angger kekalih kersa paring tuntunan salebeting kula lan para warga ing Pelanggolan nindakaken kuwajiban ingkang wujud perang sabil kados ingkang sampun Anger kekalih dhawuhaken saderengipun kula lan Paman Lasma lepas saking panandhang kala wau".

 

Rangga lan Marga ora enggal aweh wangsulan marang panjaluke Ki Gedhe Pelanggolan, mbok menawa wae isih ana rasa cuwa marang tembung sing diucapne dening Ki Lurah Kuwera sing mau wis ndadekne Ki Gedhe Pelanggolan lali purwa duksina temah kelangan sipat kamanungsane lan meh wae gawe patine Lurah Grumbulan kuwi. Lurah Grumbulan lan Bebau Senggot sarta Bebau Watutanggul sing isih ngathang-athang ana pasuketan satemene wiwit mau wis padha eling, mung wae merga kanthi karucate omah saisine sing mau dienggo jagongan saka alam maya, wis ndadaekne Lurah lan bebau loro kuwi padha bingung. Mula karo ngeling-eling apa sing wis dialami wong telu kuwi isih meneng ora obah saka papane semaput mau. Wong telu kuwi uga wis krungu kabeh sing dirembug Rangga, Marga karo Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma. Mula bareng Ki Gedhe Pelanggolan aweh wangsulan marang Rangga mangkono kuwi mau, ndadekne Lurah Grumbulan kelingan yen mau dheweke wis tumindak degsura wani mbantah pituture Rangga sing ndadekne Rangga cuwa atine malah ora mung kuwi wae, Ki Gedhe Pelanggolan sing nesu merga krungu olehe guneman degsura kuwi dumadakan malih dadi Macan Gembong sing ndadekne dheweke lan Bebau Senggot apa dene Bebau Watutanggul nggeblag semaput saking wedine.

 

Lurah Kuwera temen kepengin ndandani kaluputane mau, mula bareng krungu yen Ki Gedhe Pelanggolan njaluk supaya Rangga lan Marga gelem aweh tuntunan sajrone ngayahi jejibahan Perang Sabil, Lurah Grumbulan kuwi banjur tangi saka anggone ngathang-athang, banjur mbrangkang nyedhaki Rangga. Karo sujud ing sikile Rangga, Lurah Kuwera guneman groyok :

 

"Dhuh Raden sesembahan kula, saestu awit saking bodho kula, kula sampun tumindak degsura dhateng Gusti kula Raden Rangga. Saestu kula sampun tobat Raden, mugi Raden kepareng paring sih pangaksami dhateng kula. Saestu Raden, tanpa ndika tuntun kula miwah para warga ing Grumbulan mokal saged nindakaken kuwajiban perang sabil, upami kapeksaa inggih badhe klentu awit saking bodhonipun kula tartamtu badhe gampil ancasing perang sabil ingkang suci menggok dhateng margi sasar temah badhe perang ingkang namun nuruti hardaning hawa napsu. Inggih awit saking menika Raden, mugi Angger Rangga miwah Angger Marga sampun jengkar nilaraken Padhukuhan Pelanggolan utawi Grumbulan mriki saderengipun kula lan para warga lebda ing karya anggenipun nindakaken pambudiaya sarana ngayati Perang Sabil ingkang suci, kula boten badhe wantun malih nggega bodoning manah kula temah gadhah pamanggih ingkang singlar saking kautaman".

 

Weruh sikepe Lurah Grumbulan sing nangis ngguguk neng sikile sarta ngasih-asih njaluk kawlasan mangkono kuwi ndadekne Rangga lilih atine. Kanthi sabar Lurah Grumbulan dicandhak pundhake banjur dikongkon bali lungguh kaya salumrahe.

 

"Inggih, Inggih Ki Gedhe miwah Ki Lurah" Rangga banjur guneman aweh wangsulan marang Ki Gedhe Pelanggolan lan Lurah Grumbulan "kula rumaos remen kalih lekasipun Ki Gedhe lan Ki Lasma ingkang boten nyupekaken kasagahan sanaosa sampun luwar saking panandhang. Ugi dhateng Ki Lurah ingkang cepet anggenipun enget nunten daya-daya andandosi kalepatanipun".

 

"Inggih Ngger" Ki Gedhe pelanggolan semaur, suwarane nuduhne yen atine wis kecondholkan rasa seneng maneh "samangke mugi Angger Rangga tuwin Angger Marga kepareng nglajengaken dhawuh ingkang kala wau sinelan jalaran langkung rumiyin nindakaken ngruwat kula kalih Paman Lasma".

 

"Inggih Ki Gedhe" wangsulane Rangga karo mesem, banjur kandha marang Marga "kono Dhi, tulung sing luwih cetha yen guneman, ora kaya aku sing groyok lan akeh ora sarehe iki, matura marang Ki Gedhe lan Ki Lurah dimen luwih cetha".

 

"Makaten Ki Gedhe lan Ki Lurah"kandhane Marga nyauti tembunge Rangga "Perang Sabil ingkang badhe kaayatan menika mbnetahaken kasabaran ingkang sakalangkung ageng. Awit tanpa nggadhuh raos sabar mokal Perang Sabil saged dipun lampahi kanthi sae. Kula suwun dhateng Ki Lurah, wiwit benjing-enjing sadaya kekiyatan perang utawi prajurit kalurahan murih dipun gladhi malih lan kasiagakaken. Makaten ugi dhateng Ki Lasma, mugi kadhawuhna dhateng lurahing para siswa ing Paguron Jatigrowong utawi Paguron Pelanggolan murih nyiagakaken sanggyaning para siswa kangge ngayati padamelan menika".

 

"Inggih Ngger, dhawuh ndika badhe kula estokaken" wangsulane Lurah Grumbulan karo Ki Lasma meh bareng.

 

"Salajengipun" Marga nutugne olehe guneman "kula badhe nyuwun tulung dhateng Ki Gedhe Pelanggolan miwah Ki Lasma ingkang sampun kagadhuhan ngelmi Sepiangin supados marak ing ngarsanipun Gusti Patih Mandaraka ing Mataram ngunjukaken nawala ingkang badhe dipun tapak-astani dening Kakang Rangga. Dene anggenipun awake piyambak suka pemut dhateng Panembahan Dewa Karkatha ing Tangen miwah Ki Ageng Julunggeni ing Ngampon, supados dipun tindakaken dening Gusti Patih utawi paraga ingkang dipun piji".

 

"Inggih Ngger boten langkung ngestokaken dhawuh" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan.

 

"Kula kinten menika rumiyin kemawon, prakawis sanesipun badhe kula aturaken manawi sampun dumugi ing wancinipun" Marga mungkasi olehe aweh prentah.

 

Dina iku uga, Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma budhal pangkat menyang Mataram sawuse dening Rangga digawani layang kanggo Ki Jurumartani. Murih Ki Gedhe ora kangelan anggone marak ing ngarsane Ki Juru Martani, Rangga uga aweh gawan wujud ali-ali sing mawa tandha yen iku ali-aline Rangga. Dhasare bocah rada nakal, Rangga uga aweh turur marang ki Gedhe Pelanggolan apa dene Ki Lasma supaya kekarone padha nggunakne aji Mayasamun lan lagi dirucat sawise teka ngarepe Patih Mandaraka dadi lekase Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma ora bakal kadhang-dhangan dening tata kramaning seba ing kraton utawa ing kepatihan. Kanggo sauntara Rangga lan Marga banjur mapan ing omahe Lurah Grumbulan kaya sadurunge nom-noman loro kuwi kepethuk Puthut Jayantaka lan Jayandaga neng gisik bengawan wingenane kae.

 

"Aku iki satemene rada anyel karo awakmu lho Dhi" kandhane Rangga nalika kekarone lagi leren ing gandhok sing dicawisake dening Lurah Grumbulan kanggo nom-noman loro kuwi.

 

"Ya gene ndadak nganggo anyel barang ta Kakang?" Marga takon, ora mudheng karo sing dikandhakne Rangga.

 

"Anyel merga wis nuruti rerigenmu, kongkonan Ki Gedhe karo Ki Lasma ngaturake lelakon iki menyang Kanjeng Eyang. Iki mengko tan wurunga awake dhewe bakal kepethuk karo Paman Pangeran Singasari sing ngasta prajurit sagelar sepapan ing papan kene" swangsulane Rangga .

 

"Ora Kakang" Marga mesem genti wangsulan "Gusti Pangeran Singasari sawadya balane mung tekan Paguron Tangen lan yen wis rampung anggone nindakne kuwajiban mesthi ya banjur kundur maneh menyang Mataram".

 

"Apa rumangsamu Paman Singasari kuwawa nundhukne menungsa sing nganggo jeneng Panembahan Dewa Karkatha kuwi he?" Rangga takon karo ngguyu sepa "lha wong lagi ngadhepi muride sing wingenane gojeg karo awake dhewe kae wae durung karuwan yen Paman Singasari bisa kanthi cepet ngalahake".

 

"Kakang kuwi kok isih dhemen nganggep entheng marang Gusti Pangeran Singasari ta?" Marga wangsulan  "Gusti Pangeran Singasari kuwi suh jejede Mataram lan piyandele Gusti Panembahan Senapati, siswa piniji saka Gusti Patih Mandaraka, dadi Kakang ora pas yen banjur duwe tembung kaya mau kuwi".

 

"Dadi karepe si Adhi, mbesuk nek wis wayahe awake dhewe meneng wae utawa negakne Paman Singasari lan wadya balane nyambut gawe dhewe?" Rangga takon karo ngguyu.

 

"Ya ora mangkono Kakang" wangsulane Marga mesem "ya mengko ditonton wae suwasane nuduhne sing kepiye, muga-muga wae Gusti Pangeran Singasari ora kober methuki pulunane sing bagus dhewe iki".

 

Rangga meneng ora semaur maneh, putrane Panembahan Senapati kuwi ajeg akeh nggugu sing dadi rerigene Marga sing wis didhaku minangka sedulur lanange.

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (072)

 

72.

Ki Gedhe Pelanggolan, Ki Lasma lan Lurah Kuwera wis tanggap karo sing dikarepne Marga, ya iku wong-wong kuwi diajak nyawijekne kekuwatan kanggo ngluwari Desa grumbulan saka cengkeremane Paguron Tangen lan Paguron Ngampon sing wis suwe olehe aweh kuwajiban marang warga Desa supaya mbayar pajek sing cacahe ora sethithik. Tumrap Ki Lurah Grumbulan sing pangajak sing mangkono mau wis jumbuh karo angen-angene, Lurah Grumbulan percaya yen Ki Gedhe Pelanggolan aweh idin marang para siswane nyawiji karo kekuwatan prajurit Grumbulan, mangka ora bakal kabotan yen mung mungsuh karo para murid saka Paguron Tangen utawa Ngampon. Lha yen Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma gelem muduhun ing glangganging payudan sarta klawan dibantu Rangga lan Marga, mangka bakal bisa ngalahne para gegedhuge paguron loro kuwi.  Mula Ki Lurah Kuwera rumangsa seneng krungu apa sing dikandhakne Marga kuwi, ya kanthi dalan perang sabil mungsuh paguron sing gawe rekasaning kawula ing Grumbulan iki mangka mengko Desa Grumbulan bakal bisa luwar saka panandhang.

 

Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma, uga rumangsa cocok sarta mathuk karo sing dikandhakne Marga kuwi. Biyen Desa Pelanggolan utawa Desa Grumbulan kuwi dibabad dening Ki Pelanggolan lan Ki Lasma lan kanca-kancane jalaran duwe gegayuhan supaya bisa aweh kemakmurane para sing padha babad mudhune marang para anak putu, kanthi tumindake Paguron Tangen lan Paguron Ngampon sing wis gawe kasangsarane warga kaya saiki iki, mula wajib paguron loro kuwi diendheg, supaya ora mbacutake nggone ngrampog bandhane para warga kanthi dhasar pajek sing ora tinemu ing nalar kuwi.

 

"Mila leres ingkang dados dhawuh ndika menika Ngger" kandhane Ki Pelanggolan sabanjure "kula miwah Paman Lasma tuwin Ki Lurah Pelanggolan utawi Lurah Grumbulan, saestu badhe kanthi suka gembiraning manah menawi kadhawuhan nindakaken Perang Sabil menika. Samangke kaparenga kula nengga dhawuh saking angger kekalih, benjing menapa Perang Sabil menika badhe kaayatan?".

 

"Sabar Ki Gedhe" genti Rangga sing genti guneman "ing ngajeng sampun kaaturaken, perang kanthi ngunggar kasudiran adu tosing balung wuleting kulit ing palagan menika mapan ing pamilih kantun piyambak. Dados kula dalasan andika sami langkung rumiyin kedah nyobi suka pemut dhateng Paguron kalih kasebat, mliginipun Paguron Tangen langkung rumiyin".

 

"Suka pemut kados pundi Ngger?" genti Ki Lurah Kuwera sing takon ditutugne karo aweh panemu sing metu saka nalare dhewe "awit kula kinten Paguron kalih menika tartamtu boten badhe nggega menawi dipun sukani pitutur murih ngendheg anggenipun naris paos dhateng warga Grumbulan".

 

"Ki Lurah" Rangga semaur kanthi suwara sing rada sereng "dados ndika kagungan pamanggih boten sisah suka pemut dhateng Paguron Tangen? Menawi makaten kersa ndika, inggih mangga. Jalaran kanthi pamanggih ingkang makaten kalawau, sami kemawon ndika ngersakaken nyenyahak wewenanging Gusti ingkang tuhu wenang ngobahaken osiking manahipun para titah kalebet Panembahan Dewa Karkatha ing Tangen lan para Pandherekipun. Kaping kalih, anggen badhe dika ngayahi jejibahan perang menika mangke boten jalaran nindakaken dhawuh perang sabil, nanging perang ingkang namung mburu mimpang nuruti hardhaning hawa napsu. Manawi menika ingkang kakersakaken, kula trimah boten tumut-tumut kemawon Ki Lurah lan rembagan menika kapunggela dumugi mriki kemawon, kula kalih adhi kula badhe nglajengaken lampah".

 

Kaya disamber gelap luput rasaning atine Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma krungu wangsulane Rangga sing alon nanging keprungu rada sereng kuwi. Wong loro kuwi ngerti yen Lurah Kuwera wis tumindak degsura maneh, babar pisan ora ngrungokne apa sing wis dikandhakne Marga apa dene Rangga sing wis cetha. Malah Lurah Grumbulan kuwi nuduhne yen dheweke duwe panemu sing singlar saka bebener nerjang adeg-adege paugeran kamanungsan. Ketang ora kuwat ngempet rasa sing dumadakan ngrangsang pulung atine, Ki Gedhe Pelanggolan banjur nggereng kaya panggerenging macan lan kaya sing wis-wis, saben-saben Ki Pelanggolan nesu mangka bakal ilang sipat kamanungsane, banjur mak jleg salin wujud dadi macan gembong sing sak kebo benthung gedhene. Macan gembong kuwi ngisis siyunge arep nubruk Ki Lurah Kuwera sing dianggep wis tumindak luput jalaran kumawani mbantah apa sing dadi kandhane Rangga muride Ki Tanparupa.

 

Lurah Grumbulan lan Bebau Senggot apa dene Bebau Watutanggul ndhrodhog keweden weruh wujude Ki Gedhe Pelanggolan sing wis rupa macan gembong sing nggereng-nggereng nuduhne kanepsone. Saking mirise wong telu kuwi banjur nggeblag neng lemah, semaput ora eling apa-apa. Ki Lasma sing uga ngerti yen Ki Pelanggolan wis ilang sipat kamunungsane lan bakal tumindak kaya lumrahe macan yen lagi nesu, Ki Lasma wis ora bisa tumindak apa-apa, jalaran yen wis wujud macan mangkono kuwi Ki Pelanggolan ora bakal bisa diendheg apa sing dadi kekarepane. Ki Lasma dhewe uga ngrumangsani yen ing tata kanuragan, ngelmune Ki Pelanggolan adoh mapan ing sadhuwure ngelmune.

 

Rangga lan Marga sing mau lungguh rada adoh ing ngarepe Ki Gedhe Pelanggolan dadi rada nratab weruh kedadean sing nggisa nggegirisi kuwi. Nanging ya tumuli bisa nata atine lan nguwasani kahanan sing diadhepi. Kanthi cukat Marga nglolos cemethi sing disabukne neng bangkekane, tangane tengen wis kenceng nggpoceki gagange pecut wasiyat peparinge sawargi Pangeran Benawa kuwi. Sauntara Rangga tanpa ana sing weruh, dumadakan uga wis siaga karo teken bongkotan pring kuning sing sadriji jempolan gedhene.

 

Macan gembong malihane Ki Gedhe Pelanggolan nggero banjur mlumba mendhuwur arep nubruk Ki Lurah Kuwera sing isih gumlethak semaput. Nanging Marga ora kalah cukate, tanpa ngowahi carane lungguh uga wis ngobahne cemethine. mBarengi kurang sakecu cakar-cakare Macan gembong saka sirahe Lurah Grumbulan pucuk pecute Marga, mbledhos nuwuhake suwara kaya bledheg ing mangsa sanga oleh mangsan. Upat-upat pecute Marga wis tumiba ing awake Macan Gembong, ndadekne Macan gembong kontal mencelat. Awake Macan sing gedhene sakebo benthung kuwi natap gebyog gedhege gandhok temah jebol padha sakala, ragane Ki Pelanggolan sing wujud Macan gumebrug tiba ing jabane omah.

 

Ki Lasma sing weruh yen Ki Pelanggolan mencelat merga kena sabetan pecute Marga dadi kaget. Ngira yen Ki Pelanggolan wis tumekeng pati merga pokale Marga, sakala nesu ora sranta karo ngetog kekuwataning ngelmu prayangane banjur nubruk arep ngrangsang marang Marga sing isih lungguh ora owah saka papane. Nanging Rangga luwih prayitna, sadurunge tangane Ki Lasma sing wis dikebaki kekuwatan wutuh, kekuwatan saka alam prayangan kuwi tumiba ing ragane Marga, teken bongkotan pring kuning sing digegem pucuke luwih dhisik ngadhang ing ngarepe Ki Lasma. Sakala Ki Lasma uga mencelat nututi Ki Gedhe Pelanggolan, gumebrug tiba ing sisihe .

 

Ora karo kandha apa-apa, Rangga lan Marga banjur ngadeg, mlaku arep nyedhaki sing lagi wae padha tumiba merga ketiban upat-upat lan teken bongkotan pring kuning kuwi ing jabane omah. Dumadakan bumi dipidaki nom-noman loro kuwi horeg sansaya suwe sansaya gedhe, ana lindhu sing ora karuwan bantere, ndadekne omah sing mau dienggo lungguh jejagongan mawut ora karuwan. Sasirepe lindhu kahanan dadi malih, ora ana tilas-tilase reruntuhan omah, ora ana amben, ora ana klasa, ora ana pethi wadhah rontal. Sing ana mung lemah bera sing kethukulan suket lamur sing ketel. Ing dhuwure pasuketan, katon Lurah Kuwera lan Ki Bebau Senggot sarta Ki Bebau Watutanggul ngathang-athang kanthi sikil padha sila.

 

Ora adoh saka papane Lurah Grumbulan lan Bebaune loro kuwi, katon ana wong loro maneh sing lagi ngglethak karo mripat kriyip-kriyip kaya wong sing lagi tangi saka anggone turu. Ki Pelanggolan lan Ki Lasma. Bareng wis sauntara, wong loro kuwi banjur lungguh. Noleh ngiwa nengen, bareng panyawange weruh Rangga lan Marga sing isih ngadeg karo nggawa gegamane dhewe-dhewe, wong loro kuwi banjur alon-alonan padha nyedhak karo nuduhake sikep kurmat.

 

"Ngaturaken genging panuwun ingkang tanpa penindhan dhuh sang siswanipun Ki Tanparupa, titahing Allah ingkang kuwawi ngambah jagad sanga" ature Ki pelanggolan sing banjur ndheprok ing ngarepe Rangga lan Marga,  Ki Lasma uga banjur nerokne melu lungguh ndheprok amarikelu "inggih awit kamurahan ndika kekalih, kula sampun nampi nugrahaning Allah temah sampun karuwat wangsul pulih dados manungsa limrah".

 

"Ki Gedhe lan Ki Lasma saestu sampun pulih kados jaman rumiyin saderengipun nampi walat?" Rangga takon karo mesem.

 

"Inggih Ngger, saestu kula sampun luwar saking panandhang menika" wangsulane Ki Gedhe pelanggolan.

 

"Makaten ugi kula Ngger" Ki Lasma uga aweh wangsulan "sadaya raos sipat-sipating siluman utawi prayangan sampun lepas saking jiwa lan raga kula, kula sampun pulih dados manungsa limrah malih".

 

"Sokur alhamdulillah" Marga genti guneman "menawi makaten mangga sareng-sareng sami ngunjukaken raos sukur lan panuwun dhumateng Allah, awit inggih namung Allah ingkang sampun paring kasarasan tuwin kawaluyan dhateng ndika kekalih Ki" .

 

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (071)

 

 

71.

Rangga lan Marga inget-ingetan karo sunaring mripat nuduhne yen ora mudheng karo karepe Lurah Grumbulan sing mbrebes mili, asok kaluputan sarta siaga nampa pidana ngono kuwi. Malah nek gelem ngakoni ngono nom-noman loro kuwi sing rumangsa luput, jalaran ninggalne gandhok panginepan ing omahe Ki Lurah tanpa pamitan merga nuruti panantange Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga sing wekasane nggeret jiwa ragane ing papane Ki Lasma kono kuwi. Nanging, Lurah Grumbulan babar pisan ora ngrembug perkara kuwi, malah kandha nek jarene wis tumindak degsura marang Rangga sing dikandhakne jare sesembahane. Ana apa maneh iki?.

 

"Sekedhap Ki Lurah" kandhane Marga sawise oleh sasmita saka Rangga supaya aweh wangsulan marang Lurah Grumbulan, mula Marga ya banjur takon "ndika ngendika menawi sampun tumindak lepat jalaran rumaos sampun wantun degsura dhateng sesembahan ndika niku cethane pripun?"

 

"Mugi Gusti kekalih ngagungna ing sih pangaksami dhateng kula" wangsulane Lurah Grumbulan panggah karo marikelu "saestu kula boten sumerep lan boten mangertos menawi ingkang kula suwuni pitulungan lan badhe kula ajak sowan ing ngarsanipun Ki Gedhe Pelanggolan menika putra dalem Kanjeng Panembahan Senapati ing Mataram saha siswa kinasih saking Gusti Pangeran Benawa ing Pajang. Inggih awit degsura kula kala wau mugi Gusti kula kekalih kepareng paring pangaksami nanging yen ta awit kdegsuran kula menika kedah nampi pidana, kula kanthi rilaning manah badhe nampi pidananipun Gusti".

 

"Ha...ha....ha..." dumadakan Rangga ngguyu banter medhot ature Lurah Grumbulan banjur disusul guneman sing ngemu guyu "gek ndika niku wau angsal saking dobril saking pundi ta Ki Lurah? Wiwit sapisanan kepanggih nika kula kalih adhi kula rak sampun matur, bilih namung lare alit ingkang remen dolan radi tebih saking griya? Dados boten wonten sambung rapetipun kalih sinten tiyang sepuh kula kekalih. Sampun sak niki kula wangsuli, kula boten remen menawi ing mriki wonten ingkang ngundang nami kula lan adhi kula mawi sebatan Raden utawi sebutan sanesipun ingkang mambet sebatan kraton, cekap njangkar utawi ngger, adhi, anak lan sapiturutipun. Perkawis ndika ngajak kula kalih adhi kula manggihi Ki Gedhe Pelanggolan menika saestu tebih kalih ingkang winastan degsura, pramila kula kalih adhi kula inggih boten badhe gela, nanging menawi wonten ingkang nyebut kula mawi sebatan Raden, ing mriku kula badhe nesu saestu. Ngertos?".

 

"Inggih Gust..... eh Ngger..." Lurah Grumbulan semaur groyok.

 

"Samangke kula badhe matur dhateng Ki Gedhe lan Ki Lasma rumiyin, Ki Lurah lan Ki Bebau kula suwun mirengaken rumiyin" kandhane Rangga sabanjure.

 

"Inggih Ngger, mangga!" Lurah Kuwera semaur alon.

"Inggih, kados pundi Ngger? Menapa ingkang kedah kula lampahi murih kula kalih Paman Lasma enggal saged luwar saking panandhang ingkang sampun matahun-tahun menika?" Ki Gedhe Pelanggolan nyauti rembue Rangga.

 

"Aturna marang Ki Gedhe lan Ki Lasma Dhi" Rangga ngongkon Marga supaya ngandhakne sing dadi rancangane wingi.

 

"Nuwun sewu Ki Gedhe lan Ki Lasma, kados ingkang sampun kula kalih Kakang Rangga aturaken ing ngarsanipun Ki Gedhe miwah Ki Lasma ingkang ugi wosipun sami kalih ingkang sampun kula aturaken dhateng Ki Lurah Grumbulan" Marga nata lungguhe banjur wiwit guneman "bilih ingkang saged ngentas sadaya panandhang menika namung Gusti Allah, dene kuwajibaning titah menika namung mbudidaya. Sinten ingkang boten purun mbudidaya sami mawon kalih ndaga utawi boten purun nindakaken kuwajiban saking Gusti, dene woh asiling pambudidaya menika gumantung dhateng Maha Wicaksananipun Gusti, sampun ngantos klentu ing pamanggih menawi wohing asil menika gumantung ing pambudidaya, lan sampun ngantos klintu bilih pambudidaya menika saged ngentasi sadayaning karsa. Saged dipun tampi menggah ingkang dados atur kula menika Ki Gedhelan Ki Lasma?".

 

"Inggih saged Ngger" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan "namung titah ingkang kapir ingkang boten purun nindakaken pambudidaya, jer pambudidaya menika cetha dhawuhing Allah, boten purun nglampahi dhawuhing Allah ateges kapir dhateng Allah. Ugi titah kalebet kula laih Paman Lasma wajib nyumerepi bilih pambudidayaning titah menika tan kuwawa nglangkungi Kawicaksananing Allah, saha malih sedaya Kawicaksananing Allah ingkang tumanduk dhateng titah menika namung awit saking Sih-ing Allah ingkang tumurun murih kasaenaning titah. harak inggih makaten ta Ngger?".

 

"Estu leres ingkang ndika dhawuhaken menika Ki Gedhe" wangsulane Marga karo mesem sajak seneng "inggih boten maiben lha wong Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma niku sami-sami anggenipun sampun necep ngelmining kasampurnan ingkang mijil saking tuking Syekh Jumadilkubra nunten tedhak dhateng Kyai  Bantarjati lan Ki Markidin utawi Ki Simarekta".

 

Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma sing oleh pangalembana saka Marga ngono kuwi mung ndhingkluk semu pekewuh. Beda karo Lurah Grumbulan lan Bebau Senggot apa dene Bebau Watutanggul, sing durung pati mudheng karo tembung-tembung sing diucapne Marga apa dene Ki Gedhe Pelanggolan. Wong telu kuwi pancen ya mung meneng, meneng merga durung mudheng.

 

"Nyuwun pangapunten Ngger, kula lan Ki Lasma nengga dhawuh saking angger salajengipun" Ki Gedhe Pelanggolan guneman maneh sawuse rada suwe kahanan sepi merga wong sing ana kono bareng meneng sawuse padha krungu apa sing diucapne dening Marga.

 

"Inggih Ki Gedhe, sami kaliyan Ki Gedhe, Ki Lasma miwah Ki Lurah Grumbulan, kula lan Kadang kula sepuh menika ugi nembe nindakaken dhawuhipun Gusti ingkang sinebat pambudidaya kala wau" kandhane Marga aweh wangsulan marang Ki Gedhe Pelanggolan "dene wujuding pambudidaya ingkang badhe kula lampahi sareng-sareng kaliyan Ki Gedhe Pelanggolan , Ki Lasma miwah Ki Lurah Grumbulan sawarganipun, menika kalebet pambudidaya ingkang radi awrat malah mbok bilih kemawon ugi mbetahaken pangorbanan bandha, bau, tumetesing riwe, rah malah mbok bilih ugi mbetahaken kurbaning jiwa lan raga. Menapa sakintenipun Ki Gedhe, Ki Lasma lan Ki Lurah boten kawratan menawi kula ajak sesarengan kalih sedherek kula sepuh nempuh pambudidaya menika?".

 

Rada sauntara sawuse Marga ngucapne tembung sing kaya mangkono kuwi Ki Gedhe Pelanggolan, Ki Lasma, Lurah Kuwera lan Bebau Senggot apa dene Bebau Watutanggul meneng ora enggal semaur. Malah wong-wong kuwi padha inget-ingetan karo kancane dhewe-dhewe. Sauntara Marga lan Rangga uga meneng ngenteni wangsulane wong-wong kuwi kabeh.

 

"Nuwun sewu Ngger, menapa Angger Marga lan Angger Rangga ngersakaken kula lan warga ing Pelanggolan utawi Grumbulan nindakaken Perang Sabil? lajeng mengsahipun sinten Ngger?" bareng wis rada suwe padha meneng Ki Pelanggolan banjur nyoba takon.

 

"Mila leres Ki Gedhe" wangsulane Marga "winastan perang sabil, utawi cara jawinipun perang sing ndalan, menika wujuding pambudidaya kangge nggayuh kanugrahaning Gusti dede kangge nuruti pangajaking hawa napsu, dene mengsahipun ingkang baku dede wujuding titah, namung wujuding sipat awon ingkang nalisir saking piwucaling Allah ingkang wujud angger-anggering kamanungsan. Namung kemawon mugi kauningan, sipat awon kala wau asring nemplek dhateng titahing Allah ingkang wujud manungsa, dados ing salebeting perang sabil menika kula lan andika sami namung nindakaken kuwajiban misahaken sipat awon saking panggenan ingkang boten pas, lha kangge nyekapi prakawis menika sok dipun betahaken pangurbanan ingkang ing ngajeng kula aturaken kala wau".

 

Lurah Grumbulan, Bebau Senggot lan Bebau Watutanggul katon durung mudheng karo sing dadi wangsulane Marga, mula wong telu kuwi banjur tanpa kedhep padha ngulati Ki Gedhe Pelanggolan apa dene Ki Lasma genti-genti.

 

"Inggih Ngger, kula lan Paman Lasma namung jumurung ing karsanipun angger kekalih, kula kinten Lurah Pelanggolan miwah warganipun ugi boten badhe suwala nglampahi pambudidaya menika, sanaosa kedah ngurbanaken bandha, bau, tumetesing kringet lan rah ugi jiwa lan raga ing madyaning rananggana. Kula kalih Ki Lasma estu badhe ngetapaken sadaya siswa ing Paguron Jatigrowong utawi Paguron Pelanggolan kangge nyengkuyung lekas menika" Ki Gedhe Pelanggolan tumuli aweh wangsulan marang Marga "nanging lajeng sinten ingkang kacondhokan sipat awon ingkang angger dhawuhaken menika kala wau, Ngger?".

 

"Ki Gedhe mesthinipun sampun uninga, makaten ugi tumrap Ki Lurah miwah Ki Bebau ingkang wonten mriki menika" Marga wangsulan "sampun sawatawis dangu tiyang ingkang ngagem sebatan Panembahan Dewa Karkatha ing Tangen lan para pandherekipun, inggih jalaran kepengin nuruti pangajaking hawa napsunipun nedya badhe ngrangsang kawibawan ing Mataram. Namung kuciwanipun, margi ingkang dipun liwati margi ingkang cengkah kaliyan angger-anggering kamanungsan temah damel ksangsaranipun tiyang kathah ingkang boten sumerep ing prakawisipun. Makaten ugi ingkang sampun kedadosan ing Ki Gedhe Julunggeni ing Ngampon ingkang ngiler kepengin nglenggahi dhamparing keprabon Kadhipaten ing Madiun. Inggih awit saking sipat awon ingkang cumondhok ing Panembahan Dewa Karkatha miwah Ki Gedhe Julunggeni kasebat, warga ing Padhukuhan Pelanggolan sampun kasempyok temah nandhang kacingkrangan kados ingkang sampun lumampah menika. Gegayutan kaliyan menika, awakipun piyambak kedah mbudidaya murih sipat awon ingkang nemplek ing Tangen lan ing Ngampon menika saged kapisahaken, sokur menawi saged kapisah tanpa gegaman landhep, nanging menawi kedah mawi pangurbanan ingkang sampun kula aturaken ing ngajeng, inggih kedah dipun tampi kanthi rilaning manah".

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (O70)

 

70.

Ki Lurah Grumbulan ndengengek, banjur nyawang marang pernahe Ki Lasma sing lungguh anteng ing sisihe Ki Gedhe Pelanggolan. Lurah Grumbulan kuwi mbatin, yen Ki Pelanggolan lan Ki Lasma mesthi wis tepung becik karo Rangga lan Marga, malah kira-kira uga wis raket karo Ki Tanparupa. Paraga setengah dewa loro kuwi mesthi wis ngerti menyang ngendi parane Rangga lan Marga sing ilang musna tanpa tilas pas perang mungsuh agul-agule Paguron Tangen neng gisik bengawan wingi kae.

 

"Nyuwun pangapunten Ki Lasma" Ki Lurah Kuwera anjur kandha marang Ki Lasma "mugi wonten welasing penggalih dhateng kula ingkang sampun tumindak degsura dhateng Gusti Raden Rangga niki, kula nyuwun tulung dhumateng ndika Ki Lasma mugi katedahna marginipun murih kula saged ngabyantara ing ngarsanipun Raden Rangga miwah Raden Marga".

 

"Yen iku sing dadi kersa ndika Ki Lurah" wangsulane Ki Lasma alon "aku arep mbudidaya murih ndika bisa sowan ngadhep ing ngarsane Angger Rangga, nanging kabeh mau mung bisa kasembadan yen Angger Rangga lan Angger Marga ngeparengake. Nek Angger Rangga lan Angger Marga ora ngeparengake, aku ya ora bisa meksa".

 

"Inggih Ki Lasma, kula namung ndherek menapa ingkang dados dhawuh ndika miwah dhawuhipun Ki Gedhe" Ki Lurah Grumbulan semaur karo ndhingkluk.

 

"Saiki apa wis dikeparengake Ngger?" dumadakan Ki Lasma takon marang Ki Gedhe.

 

"Iya becike mangkono Paman" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan "lan aturna pisan sing dadi lekase Ki Lurah Kuwera kuwi mau marang siswane Ki Tanparupa kae".

 

"Iya Ngger, saiki aku tak budhal apa sing dadi putusane Angger Rangga lan Marga bakal tak aturake sawuse aku oleh dhawuh saka kana" Ki Lasma banjur ngadeg, mlaku ninggalne Ki Gedhe Pelanggolan sing ish lenggah diadhep Ki Lurah Kuwewera lan Bebau Senggot lan Watutanggul.

 

Sauntara iku, ing paleremane Rangga lan Marga bali ketungkul njingglengi rontal-rontal sing ana jero pethi sing wingi kober diwaca sabageyan. Sansaya suwe nom-noman loro kuwi sansaya kepencut karo pitutur-pituture Ki Tanparupa sing ditulis ing lembaran godhong siwalan kuwi. Isine pranyata maneka warna, ora mung jurus-jurus ngelmu kanuran lan ngelmu kasarasan wae, nanging uga ngelmu kawruh agama lan kabatinan. Wiwit ngelmu sarengat kang ngrembug rerukuning agama Islam, ngelmu hakikat sing tundhone ngarah marang kapitayaning urip, nganti ngelmu makripat sing mulangake carane murih bisa mangerteni sangkan paraning titah. Kabeh katulis ing lontar-lontar kuwi kanthi cetha lan trawaca. Ya awit saka njingglengi piwulang kuwi, ndadekne Raden Rangga lan Marga sansaya rumangsa lembut yen katandhing karo jagad kang cinipta dadi dening Allah. Kekarone uga sansaya rumangsa matur nuwun marang Panembahan Senapati sing ndhawuhake nom-noman sakloron kuwi ninggalne Kutha Gedhe Mataram ngumbara ing Brang Wetan. Awit kanthi mangkono, wis ndadekne nom-noman loro kuwi sumurup yen satemene Kraton Mataram, panguwasa lan kawibawan lahir sing maune katon mencorong mbalerengi, jebul babar pisan kena diarani ora mbejaji yen katandhing karo kamulyan kang satemene ya iku sing wujud Rilaning Gusti marang kawulane. Kekarone uga banjur sumurup lamun drajat sing dhuwur dhewe tumrap titah kuwi ora ana liya kajaba drajate kawula sing setya marang Gustine lan sasar-sasaring titah kuwi yaiku kawula sing ora ngrumangsani yen dheweke kuwi kawulane Gusti sing nitahake, temah dhemen nggunakne sampiran panguwasa titipaning Gusti kanggo nguja hawa nepsune. Rangga lan Marga uga banjur sumurup yen sing diarani suwarga ing jaman kalanggengan kuwi dudu papan sing kebak buronane hawa nafsu Amarah, Aluamah, Supiyah apa dene Mutmainah. Nanging kamulyane swarga kuwi yegti tan kena ginambarake nganggo nalar wantah. Sanadyan ing piwulang suci uga disebutake sethithik gambaraning suwarga, nanging manungsa kudu pinter nggone maca sethithik gegambaran kuwi, awit yen kongsi kleru anggone maca, bisa ndadekne dhemen ngremehake kamulyaning alam kaswargan sing mung diajeni karo buroning hawa nafsu patang parkara.

 

"Thok...thok.....thok!!!" dumadakan lawange gandhok dithothok saka njero omah.

 

"Mangga mlebet kemawon Ki Lasma" Rangga sing ngerti yen sing nothok lawang kuwi Ki Lasma, gage wangsulan ngongkon Ki Lasma mlebu.

 

Ki Lasma mlebu karo nyangga dhulang kayu kanggo wadhah uwi sing lagi wae mentas saka dandang karo Teko sing isi wedang jahe panas.

 

"Kangge ampet-ampet rumiyin Ngger...." kandhane Ki Lasma karo nata cangkir bathok lan lepek cilik isi gula klapa kanggo lalapan wedang jahe sing isih kumebul ing teko.

 

"Matur nuwun sanget lho Ki Lasma" kandhane Marga karo ngiling wedang jahe ing cangkire "mangga ndika lenggah mriki, sareng-sareng ngrahabi sarapane".

 

"Inggih Ngger" wangsulane Ki Lasma alus "kula wau sampun ngrumiyini ngombe lan nedha wi dhateng pawon. Anu, kalih badhe matur sakedhik.....".

 

"Badhe paring dhawuh menapa Ki?" Rangga genti sing mangsuli, rontal-rontal sing mau diwaca wis bali dilebokne neng jero pethi maneh "mangga dingenmdikakne kemawon, sampun mawi ewuh pakewuh".

 

"Inggih Ngger" Ki Lasma guneman maneh "Ki Gedhe nyuwun pirsa, sampun kaparengaken marak menapa dereng?".

 

"Oh, inggih-inggih Ki Lasma" wangsulane Rangga karo mesem "kula sampun angsal dudutan, dinten menika Ki Gedhe lan Ki Lasma sampun saged ngrembag babagan kala wingi ingkang taksih dipun sumenekaken".

 

"Kalih niki wau, wonten titipan rembag kangge ndika Ngger" Ki Lasma guneman maneh.

 

"Titipan rembag? saking sinten Ki? menapa ingkang dados suraosipun?" Rangga takon.

 

"Inggih Ngger, saking Lurah Kuwera kalih Bebau Senggot lan Bebau Watutanggul" wangsulane Ki Lasma "tiyang tetiga kasebat sampun ngrumaosi ing dosa lan lepatipun dhateng Angger kekalih, menawi kaparengaken tiyang tiga kala wau badhe marak ing ngarsanipun Angger kekalih sareng kalih kula lan Ki Gedhe".

 

Rangga lan Marga rada kaget, jalaran ora ngerti sing dikarepake karo olehe Lurah Grumbulan wis ngrumangsani luput, luput ing babagan apa?. Nanging Rangga lan Marga ora kepengin ndedawa rembug, mula Rangga ya banjur wangsulan :

 

"Inggih Ki, menawi Ki Lurah saha Ki Bebau ngersakaken kepanggih kalih kula kekalih sareng kalih ndika lan Ki Gedhe, menika langkung prayogi".

 

Sawise ngaturake panuwun, Ki Lasma pamitan banjur mlaku metu ninggalne Rangga lan Marga sing banjur padha nrahabi suguhane Ki Lasma. Wi Bangkulit dang-dangan, ngombene wedang jahe sing dilalapi karo gula klapa. Nom-noman loro kuwi bisa ngrasakne nikmate urip, sanadyan mung wujud sarapan wi bangkulit karo ngombe wedang jahe sing cangkire bathok, nanging rasane krasa luwih nikmat tinimbang panganan sing tau dirasakne nalika isih manggon neng kutha. Pancen kanikmatan kuwi manggone ora mapan apa sing dipangan, nanging manggone ana rasa sing diduweni sing mangan. Luwih-luwih yen gelem ngecakne piwulang, makanana raga murih ora ditinggal sukma, aja makani hawa nafsu aluamah sing nek kebacut olehe nguja bisa gawe bubrah.

 

Nalika nengah-nengahi nom-noman loro kuwi ngrasakne kamulyaning urip, Ki Gedhe Pelanggolan mlebu ing jero gandhok, ditutne Ki Lasma, Lurah Kuwera , Bebau Senggot lan Bebau Watutanggul.

 

"Kula sowan malih Ngger" kandhane Ki Pelanggolan karo mapan lungguh neng jogan sing dilemeki klasa.

 

"Inggih Ki Gedhe, mangga sarapan rumiyin, uwi kalih wedang jahe yasane Ki Lasma menika estu kraos eca" wangsulane Rangga karo mudhun saka amben mapan lungguh neng klasa karo ngangkat dhulang sing ana teko lan layah isi uwi. Marga nusul karo nggawa cangkir bathok sing durung kanggo diselehne cedhak teko.

 

"Inggih Ngger, sampun-sampun, kula wau saderenge mlebet sampun disuguhi Ki Lasma wonten pengkeran" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan sing jroning atine sansaya eram ndulu slagane Rangga sing ora mantra-mantra nek kuwi putrane Panembahan Senapati .

 

"Kula ngaturaken pangabekti Gusti" Lurah Kuwera maju karo ngesot nyembah sujud ing sikile Rangga.

 

"nDika niku kenging napa Ki Lurah?" Rangga takon semu kaget "sampun kula aturi ta? menawi nimbali kula niku cekap Ngger napa njangkar nggih saged, kok niki malah nyebut Gusti barang? sampun ngowah-owahi adat ngoten niku!, boten sae".

 

Muni ngono kuwi Rangga karo nyurung pundhae Lurah Kuwera munggah, ndadekne sing diurung gelem ora gelem banjur katut bali lungguh lumrah.

 

"Kula nyadhong duka Gusti" nadyan wis bali lungguh Lurah Kuwera tetep nyebut Gusti marang Rangga "awit baliluning manah kula temah kula sampun kumawantun tumindak degsura ing ngarsa paduka sesembahan kula".

 

Karo muni ngono kuwi, katon yen Lurah Grumbulan kuwi olehe omong karo nangis, luhe dleweran nelesi pipine. Rangga karo Marga dadi gumun karo lekase Lurah Grumbulan sing olehe tepung lagi wingenane kuwi.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (069)

 

69.

Barenng srengenge ing sisih wetan wiwit katon,  Ki Lurah Kuwera lan Bebau Senggot sarta Bebau Watutanggul pamitan marang Sabekti, arep sowan menyang Jatigrowong. Kena diarani kepasang yogya, tekane Ki Lurah lan Bebau loro kuwi neng ngarep Jatigrowong mbarengi karo jumedhule Ki Gedhe Pelanggolan sing ditutne Ki Lasma, saka wit jati sing growong kuwi. Dadi wong telu kuwi ora ndadak ngobong kemenyan luwih dhisik kanggo atur pirsa marang Ki Gedhe yen arep marak sowan kaya padatan. Satemene Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma ora tau aweh warah supaya yen ana sing arep ketemu kudu ngobong dupa ngono kuwi, nanging embuh wiwit Lurah sapa biyen sing miwiti banjur adat lan tatacara ngono kuwi dilestarekne dening wong-wong sabubare. Ya mbok menawa tatacara ngono kuwi sing banjur tuwuh kapitayan yen Ki Gedhe pelanggolan kuwi manungsa setengah dewa sing kalis ing pati. Ki Pelanggolan dhewe satemene olehe mulang muruk marang murid-murid Paguron Pelanggolan utawa Jatgrowong panggah ngandhakne yen dheweke kuwi titahe Allah sing lumrah, sing ndelalah durung nampa timbalan kanggo bali ing jaman kalanggengan. Nanging dening murid-muride, piwulang ngono kuwi malah dimaknani sing beda, lire dianggep minangka piwulang supaya para murid ing Paguron Jatigrowong kono ora duwe watak gumedhe, jalaran arepa kaya apa drajate padha mung kawulane Gusti lan mbuh wancine bakal nemoni pati.

 

"Pangabekti kula mugi kunjuk ing ngarsa paduka Ki Gedhe" Ki Lurah Grumbulan karo ndheprok neng lemah ngaturake pangabekti. Bebau Senggot lan Bebau Watutanggul kanthi sikep kang padha manggon ing mburine Ki Lurah.

 

"Ya, ya Ki Lurah pangabektimu wis tak tampa" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan sing banjur mapan lungguh ing ngarepe wong telu kuwi, Ki Lasma njejeri, lungguh ana sisihe "njanur gunung, kadhingaren ndika isih esuk wis tekan kene Ki Lurah? malah ngajak Ki Bau loro pisan, apa ana kabar sing nyenengake saka Padhukiuhan Pelanggolan sing ndika lurahi?".

 

"Cadhong duka Ki Gedhe" Ki Lurah karo nyembah banjur matur "mila leres ingkang dipun dhawuhaken Ki Gedhe menika. Sasampunipun radi sawatawis dangu Padhukuhan Pelanggolan ingkang samangke sinebat Dhusun Grumbulan nandhang pepeteng labet lepat kula duk rumiyin memengsahan kalih adhi Widarba, temah dados jag-jaganipun titiyang saking Paguron Tangen lan Paguron Ngampon, ketingalipun sampun badhe pikantuk pitulungan saking Hyang Agung".

 

 "Banjur sambunge karo teka ndika ing kene apa?" Ki Gedhe Pelanggolan banjur takon.

 

Ki Lurah Kuwera banjur nyritakne, wiwit dheweke kadukan dening Ki Gedhe Pelanggolan jalaran anane rebut panguwasa ing Padhulkuhan Pelanggolan jaman semana, banjur diususul critane nggone nindakne laku tirakat sing banjur nampa sasmita saka Ki Tanparupa, banjur dipungkasi olehe nekseni pderang tandhinge Rangga lan Marga mungsuh Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga, sing wekasan Rangga lan Marga murca saka pandulu, malah mungsuhe uga banjur kaweden lan duwe pangira yen Rangga lan Marga kuwi Bangsane Dewa saka Kahyangan utawa bangsane Titah sekti saka jagad sonyaluri.

 

"Inggih gandheng kalihan kadadosn ingkang makaten kala wau, sowan kula kalih Ki Bekel Senggot tuwin Ki Bekel Watutanggul ing ngarsa paduka menika, namung badhe nyuwun kalidamar dhateng paduka Ki Gedhe, menapa ingkang kedah kula lampahi murih saenipun Padhukuhan pelanggolan utawi Desa Grumbulan menika?" Ki Lurah mungkasi critane karo atur nyuwun rerigen marang Ki Gedhe Pelanggolan.

 

"Aku matur nuwun banget marang ndika Ki Lurah" wangsulane Ki Pelanggolan "dene ndika lan para Bebau andhahan ndika, isih ora nyingkur utawa nglalekne aku lan isih gelem mikir murih becike Padhukuhan Pelanggolan utawa sing saiki mbok arani Desa Grumbulan kuwi.Kang mangkono kuwi, tuhu beda banget karo sikep lan lekase Ki Lurah Widarba sing selawase durung tau midak papan kene lan durung tau kepethuk karo aku".

 

"Nyuwun pangapunten Ki Gedhe" Ki Lurah Kuwera matur karo nyembah "inggih mbok menawi kemawon, adhi Widarba dereng mangertos tata cara kangge sowan dhateng Ki Gedhe, awit boten wonten ingkang paring tuntunan bab menika, benten kalih kula ingkang wiwit alit dipun wucal dening tiyang sepuh kula bilih kula menika nggadhahi pepundhen inggih menika Paduka Ki Gedhe ingkang satuhunipun ingkang kagungan bumi ing Pelanggolan menika sadaya".

 

"mBok menawa pancen bener apa sing dadi tembung ndika kuwi mau Ki Lurah Kuwera" Ki Gedhe Pelanggolan guneman maneh "perkara kuwi ora perlu dirembug luwih dawa maneh, yegti ora ana gunane. Saiki aku malah arep takon, apa sing didhawuhne Raden Rangga lan Angger Marga marang ndika sadurunge nom-noman loro kuwi perang karo muride Dewa Karkatha ing gisiking Bengawan sing wekasane siswane Ki Tanparupa kuwi musna saka pandulu?".

 

"Inggih Ki Gedhe" Ki Lurah Grumbulan banjur matur "satriya kekalih mila waleh bilih kangge ngadhepi paguron Tangen tuwin Ngampon ingkang nggadhahi kekiyatan atusan tiyang, angger Rangga miwah Angger Marga ngendikaken mokal saged mimpang jalaran kekiyatan kula namung watawis wolung dasa tiyang. Lajeng kula ngatruraken dhawuhipun Ki Gedhe dhateng kula rikala samanten, sasampunipun kula nglampahi semedi lan sampun wonten tandha-tandha bilih pitunganing Hyang Agung sampun meh dugi, kula kadhawuhan sowan malih dhateng Ki Gedhe. Kajawi menika kula ugi matur dhateng Angger Rangga lan Angger Marga menawi Ki Gedhe kagungan siswa ingkang mapan ing pondhokan langkung saking kalih atus tiyang, ingkang sedaya sami baud ing reh ulah kanuragan. Lan dhateng Angger Rangga lan Angger Marga kula ugi matur bilih murih langkung prayogining lampah kekalihipun kula ajak sowan sareng kula manggihi Ki Gedhe wonten mriki, nanging pranyata Angger Rangga lan Angger Marga malah musna saking pandulu menika. Kula ugi lajeng gumun saestunipun Angger Rangga lan Angger Marga menika menapa bangsaning Dewa menapa bangsanipun titah saking jagad Sonyaluri?".

 

"Lancang ndika Ki Lurah!" Ki Gedhe Pelanggolan wangsulan karo suwara santak, ndadekne Ki Lurah Kuwera lan Bebau loro kancane kuwi dadi pucet merga kaweden.

 

"Nyuwun pangapunten Ki Gedhe" karo suwara ndhredheg Lurah Grumbulan kuwi guneman "saestu kula boten ngertos menawi sampun nindakaken lampah lancang lan botenh leres".

 

"Wong kaya ndika kuwi kena diarani wong sing degsura, murang tata sing pantes nampa pidana sing abot, ngerti dununge luput ndika?" Ki Gedhe Pelanggolan nutugne olehe aweh srengen marang Lurah Kuwera.

 

"Nyuwu pangapunten Ki Gedhe" Lurah Kuwera sansaya ndhredheg awake dadi ngewel "saestu kula boten ngertos".

 

"Ngertiya Angger Rangga kuwi tenane ngono putrane kanjeng Panembahan Senapati Ing Ngalaga Ngabdulrahman Sayidin Panatagama kang jumeneng ing Mataram, Kalifahing Allah ing Tanah Jawa kene dene Angger Marga kae, siswa kinasihe Gusti Pangeran Benawa putrane Kanjeng Sultan Adiwijaya ing Pajang sing awit kepencut marang laku ngibadah marang Allah banjur ngrilakne dhampar keprabon marang Raden Suitawijaya ya Kanjeng Panembahan Senapati ramane Raden Rangga kuwi. Kaping pindho, kekarone kae siswa kinasihe ki Tanparupa, ndika kudu ngerti, Ki Tanparupa kuwi tutahing Allah sing antuk kanugrahan saka Allah temah bisa ngambah Jagad Sanga kanthi gampang kaya ngambah ing jagad sing kasat mata iki" srengene Ki Gedhe Pelanggolan sabanjure.

 

"Saestu kula babar pisan boten mangertos bab menika Ki Gedhe" Ki Lurah Kuwera wiwit prembik-prembik arep nangis saking wedi wor lan getun dene wis wani tumindak degsura marang Raden Rangga lan Marga.

 

"Merga saka degsura ndika sing wani ngajak Raden Rangga lan Angger Marga nggoleki aku, ndika kudu nyuwun pangapura marang siswane Ki Tanparupa loro kuwi" kandhane Ki Gedhe Pelanggolan sabanjure "merga kudune ndika ngajak aku marak ing ngarsane Angger Rangga lan Angger Marga, ora kok malah ngajak kekarone nemoni aku ngono kuwi".

 

"Inggih Ki Gedhe" wangsulane Lurah Kuwera "malah kula kinten boten mandheg ing panyuwunan pangapunten kemawon, nanging kula inggih sagah kanthi rilaning manah menawi pari kedah kula nampi pidana awit lampah degsura kula ingkang makaten kala wau".

 

"Bagus" Ki Gedhe Pelanggolan aweh pangalembana marang Ki Lurah Grumbulan.

 

"Nanging, kula boten sumerep ing pundi samangke dunungipun Angger Rangga miwah Angger Marga lenggah? jalaran ingkang kula sumerepi kekalihipun menika musna saking pandulu babar pisan boten nilaraken tilas ingkang saged dipun titik" Ki Lurah Grumbulan guneman kanthi suwara sing nuduhne yen atine lagi sajroning kabingungan.

 

"Yen temen ndika kepengin asok kaluputan marang Angger Rangga lan Angger Marga, coba ndika nyuwun tulung marang Paman Lasma, mbok menawa Paman Lasma weruh dalan kanggo bisa sowan siswane Ki Tanparupa loro kuwi".

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (068)

 68.

Ki Gedhe Pelanggolan sing isih wujud macan lan Ki Lasma padha ndheprok karo ngraup sukune Ki Tanparupa. Sawuse mangsuli tembung salam sing diucapake Ki Tanparupa, Kekarone padha atur bekti kaya lumrahe wong sing kepethuk karo wong sing pantes dibekteni. Kahanan ing jerone Jati Growong sing maune peteng dhet-dhet tanpa ana cahya babar pisan, saiki dadi padhang njingglang ngungkuli padhange wayah rahina. Katon Ki Tanparupa lenggah sila, karo nyawang marang Ki Gedhe Pelanggolan klawan sunaring soca kang kebak rasa welas asih.

 

"mBok menawa ndika sakoron padha ora ngira yen wengi iki aku bakal teka ing papan kene" Ki tanparupa wiwit ngendika "sanadyan satemene wis rada sauntara anggon ndika padha ngenteni tekane muridku sing arep ngliwati papan kene".

 

"Mila leres ingkang ndika dhawuhaken menika Ki" wangsulane Ki Pelanggolan alon "jalaran weca ingkang kula tampi saking Ki Markidin, ingkang badhe ngliwati papan mriki menika siswa ndika cacah kalih, dados inggih nyuwun pangapunten menawi kula kalih Paman Lasma mboten wantun ngangen-angen badhe karawuhan ndika Ki Tanparupa".

 

"Iya - iya aku wis ngerti apa sing ndika kersakne Ki Pelanggolan apa dene Ki Lasma, jalaran pancen sing bisa dadi saranane ndika bali marang kahanan sakawit kuwi mung muridku sing aran Rangga lan Marga" Ki Tanparupa paring dhawuh maneh "lan ndika tak wenehi weruh, sajroning wektu sepasar, Rangga lan Marga sing nggelak prau gethek tumpakane bakal teka ing bengawan ora adoh saka kene kuwi. Mula ndika sakloron tak aturi padha tata-tata kanggo mapag tekane putra raja Mataram sing lagi nindakne laku pangumbaran kuwi".

 

"Menapa ingkang kedah kula tindakaken Ki?" Ki Lasma genti sing nyuwun pirsa.

 

"Ora adoh saka papan kene aku wis yasa omah cilik kang dumadi saka maya, pakonku marang Ki Lasma tungganana tekane Rangga lan Marga ing omah maya kuwi, yen wis teka kekarone ladenana kaya lumrahe dhayoh adoh sing mampir ing omahmu. Lan marang nDika Ki Pelanggolan, yen Rangga lan Marga wis dumunung ana omah maya sing ditunggu Ki Lasma kuwi, ndika enggal-enggal nemono bocah sakarone, kandhakna apa sing dadi pepenginan ndika apa dene Ki Lasma. Yen wis titiwancine, tak tuntune bocah loro kuwi supaya manjing ing alam maya lan mampir ing omah sing ditunggu dening Ki Lasma kuwi. Sabanjure aku wis ora melu cawe-cawe maneh ing babagan iki, jalaran aku kudu nindakne kuwajiban liyane" Ki Tanparupa mungkasi dhawuhe lan durung nganti Ki Pelanggolan lan Ki Lasma atur wangsulan Ki Tanparupa wis ilang saka pandulu. Kahanan bali peteng dhet-dhet kaya maune.

 

"Makaten menika kala wau Ngger menggah lelampahan kula kalih Ki Lasma sadaya sampun kula aturaken nadyan samendhang datan wonten ingkang karempit, samangke pejah saha gesang kula kekalih kula pasrahaken dhateng Angger Rangga miwah Angger Marga, kados pundi murih kula kekalih enggal saged luwar saking panandhang menika" Ki Gedhe Pelanggolan mungkasi critane.

 

Rangga lan Marga padha pandeng-pandengan, sanadyan wis makaping-kaping sasuwene nindakne laku lelana ing brang wetan nom-noman loro kuwi kerep kesandhung lelakon isining jagad sing aneh-aneh, nanging krungu critane Ki Pelanggolan banjur digandhengne karo critane Ki Lurah Grumbulan Kulon ya Ki Kuwera disambung karo lelakon anggone wis kepethuk wong-wong Paguron Tangen, ndadekne Rangga lan Marga dadi rada suwe olehe bisa aweh wangsulan marang panjaluke Ki Pelanggolan apa dene Ki Lasma kuwi.

 

"Inggih Ki Gedhe lan Ki Lasma" wasana Rangga banjur aweh wangsulan sawuse sauntara meneng "menawi lekasipun Ki Gedhe miwah Ki Lasma ingkang makaten kala wau awit nuhoni rerigen saking Bapa Ki Tanparupa, kula estu pitados bilih pitedahipun Bapa Tanparupa menika leres. Nanging gandheng Bapa Tanparupa dereng paring dhawuh dhateng kula menapa ingkang kedah kula lampahi, kula nyuwun wekdal kangge pados wangsulan menapa ingkang kedah kula tuwin adhi kula lan Ki Gedhe Pelanggolan saha Ki Lasma lampahi murih sedya ndika kekalih menika saged kasembadan".

 

"Inggih Ngger, kula kekalih namung ndherek menapa ingkang dados dhawuhipun Angger Rangga lan Marga" wangsulane Ki Pelanggolan alon, sanadyan ing ati semu rada cuwa dene durung oleh wangsulan kapan dheweke bisa luwar lan pulih dadi manungsa maneh.

 

"Dados dinten niki, prayogi Ki Gedhe kundur rumiyin dhateng Jatigrowong" kandhane Rangga sabanjure "benjing kenging siang kenging dalu, Ki Gedhe kula aturi rawuh malih dhateng mriki, mugi-mugi kula lan adhi kula sampun pikantuk pitedah margi pundi ingkang kedah karempuh murih Ki Gedhe lan Ki Lasma saged pulih kados wau-waunipun".

 

"Inggih Ngger" Ki Pelanggolan wangsulan banjur pamitan "menawi makaten, kaparengna kula wangsul dhateng Jatigrowong malih benjing utawi benjingipun kula badhe sowan malih, nuhoni dhawuh ndika Angger Rangga".

 

Ki Pelanggolan banjur mlaku metu ninggalne gandhok papan kanggo lerene Rangga lan Marga kuwi ditutne dening Ki Lasma.

 

"Gegayutan karo lelakon sing diadhepi iki miturut panemumu piye Dhi?" sawise ki Pelanggolan lan Ki Lasma padha lunga, Rangga njaluk panemu marang Marga.

 

"Iki lelakon sing ngodhengake pikir tenan Kakang" wangsulane Marga "mung wae, aku duwe panemu mbuh kepiye asile, aku kepengin nyoba cara sing sakira ana guna lan paedahe tumrap desa Grumbulan, sokur yen cara iki ndelalah uga bisa dadi sarana Ki Gedhe lan Ki Lasma oleh pitulungane Allah, dene yen durung ya awake dhewe maneges marang Allah luwih dhisik cara apa sing kudu ditindakne murih Ki Gedhe lan Ki Lasma bisa pulih".

 

"Iya Dhi aku mathuk karo panemumu kuwi, nanging cak-cakane kepiye?" Rangga bali takon maneh.

 

"Ngene kakang" wangsulane Marga "yen nitik saka crita sing tau ditampa saka Ki Lurah Kuwera apa dene Ki Gedhe Pelanggolan, cetha yen warga ing Grumbulan utawa ing Pelanggolan kuwi wis jinajah dening Paguron Tangen lan Paguron Ngampon kanthi degsiya. Dadi ora ana alane yen awake dhewe aweh pambiyantu marang Ki Kuwera, ngluwari Desa Grumbulan utawa Pelanggolan saka cengkeremane Paguron loro kuwi, lha minangka kekuwatan awake dhewe bisa ngajak Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma sarta para siswane kanggo ngadhepi paguron loro kuwi mau. Piye Kakang?".

 

"Iya Dhi sajake sing dadi panemune si Adhi iki mathuk banget, luwih-luwih kaya sing dicritakne Ki Lurah Kuwera lan dikandhakne Puthut Jayantaka lan Puthuit Jayandaga wingi, cetha banget yen Paguron Tangen sing dipandhegani Gurube sing nganggo sebutan Panembahan Dewa Karkatha kuwi nek arep njongkeng kawibawane Rama Panembahan ing Mataram. Mula prayoga banget yen Paguron Tangen sing luwih dhisik di telukne. Sokur yen Dewa Karkatha lan kabeh andahane gelem mertobat lan murungne impene nguwasani Tanah Jawa, dene ora gelem tobat ya pancen kudu disirnakne murih ora gawe bubrahing tatanan ing Mataram" kandhane Rangga nggenepi panemune Marga.

 

"Dadi ngene Kakang" Marga wangsulan karo mesem lega "sesuk yen Ki Gedhe Pelanggolan teka kene, prayogane diajak nemoni Ki Lurah Grumbulan kanggo nindakne apa sing Kakang Rangga dhawuhake iku mau".

 

"Iya Dhi, prayogane pancen mangkono"

 

Sauntara kuwi, Ki Kuwera lan Bebau Watutanggul sarta Bebau Senggot wis tekan ing Jatigrowong. Gandheng tekane wis nyedhaki surupe surya, Ki Lurah lan bebau loro kuwi banjur karep olehe arep ngadhep Ki Gedhe Pelanggolan kapeksa disumenekake. Wong telu kuwi banjur mlipir menyang pondhoke para siswa Jatigrowong sing mapane kaeletan kali cilik karo Jatigrowong papan paleremane Ki Gedhe Pelanggolan Ki Lasma sarta kaling-kalingan gegrumbulan sing kandel lan peteng.

 

"Bapa rawuh mriki kalih Paman Senggot tuwin Paman Watutanggul, wonten wigatos menapa bapa?" lagi wae Ki Kuwera teka ngarep lawang salah sijine pandhok wis dipapag dening Sabekti, anake lanang sing uga meguru ing pagurone Ki Pelanggolan, nanggo pitakonan "badhe nimbali kula menapa wonten kersa sanes?".

 

"Iya ngger" wangsulane Ki Lurah karo ati sing seneng weruh anak lanange sing saiki katon yen luwih kiyeng awake, mratandhani wekel ing reh pasinaone "kajaba Bapa kepengin ngendhangi awakmu ing pondhok kene, Bapa uga duwe lekas arep sowan Ki Gedhe, nanging gandheng wektune wis nyedhaki suruping surya , nggonku duwe niyat sowan Ki Gedhe tak sumenekne dhisik, merga kowe ya ngerti dhewe yen Ki Gedhe wiwit jaman biyen ora marengake sok sapa wae midak bumi sakupengane Jatigrowong kae".

 

"Inggih Bapa" wangsulane Sabekti karo mesem seneng "pancen prayoginipun Bapa kalih Paman Senggot tuwin Paman Watutanggul, dalu niki sare ing pondhok. Benjing enjing kemawon anggenipun sowan ing ngarsanipun Ki Gedhe".

 

wekasane wengi kuwi Ki Lurah lan Bebau loro kancane kuwi, padha nginep ing pondhok. Ngiras pantes nambani rasa kangene bapa marang anake lanang.

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (067)

 

67.

Ngaweruhi kahanan padhukuhan sing sansaya reja lan panguripane warga padhukuhan sing sansya makmur sarta ngaweruhi kahanane Paguron sing siswa-siswane sansaya ngrembaka kuwi, ndadekne Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma duwe rasa marem. Nanging ing sela-selane rasa marem kuwi uga ana rasa susah, Ki Pelanggolan nyusahne kahanane sing panggah olehe bisa nemoni siswa-siswane sarta wong-wong ing Padhukuhan mung yen ing wanci awan. Sauntara Ki Lasma uga ngrasakne olehe kudu nandhang lara ing ragane jalaran saking kerepe kudu manggon ing alam sing yegtine dudu alaming bangsa prayangan. Kamangka Ki Pelanggolan apa dene Ki Lasma ya ngrumangsani nek olehe urip neng donya kuwi kena diarani wis ngliwati wates, lire kanca-kanca barakane wis padha suwe olehe ningal donya, mati. Malah anak putune mitra karuhe sing biyen bareng-bareng mbabad alas yasa padhukuhan iki ya wis padha suwe olehe ora ana. Ewa samono durung ana tandha-tandha sing ditampa, wong loro kuwi bakal oleh pitulungan. Ki Gedhe Pelanggolan bisa bali dadi wujud manungsa lan Ki Lasma bisa lepas saka kungkungane alam prayangan. Nanging susah lan sedhihe wong loro sing umure wis kliwat adoh tinimbang wong-wong liyane kuwi babar pisan ora dikatonake marang wong liyane. Mung yen ing kalane wong loro kuwi lungguh bareng ing wayah bengi, kekarone sok padha jejagongan ngrembug nasib sing padha disandhang.

 

"Paman Lasma, awake dhewe iki wis suwe banget nglakoni panandhang sing saiki, apa ndika uga ngrasakne bab iki?" Ki Pelanggolan takon marang Ki Lasma sing lungguh ing sandhinge. Nalika kuwi wayahe wis nyedhaki parak esuk, lire wektu tengah wengi wis diliwati. Lan wis dadi padatan wiwit Paguron kuwi madeg, wong loro kuwi saben nyedhaki wayah surup srengenge mesthi wis umpetan ing papane dhewe, ya iku ing jerone wit Jati sing Growong, sing peteng dhedhet tanpa damar babar pisan, para cantrik lan sapa wae wis diwanti-wanti ora kena nyedhaki papan kuwi.

 

"Sanajan ora tak aturake, mesthine Ki Gedhe ya wis ngrasakne dhewe" wangsulane Ki Lasma nelangsa "nglakoni urip sing ora lumrah ngene iki sansaya suwe dadi sansaya mundhak rekasa rasane, luwih-luwih yen ngerteni sanak kadang sing umur-umurane pantaran karo awake dhewe wis entek kabeh, malah anak-anake lan uga putu-putune uga wis padha entek, rasa nelangsa kuwi sansaya angranuhi sajroning ati".

 

"Lha iya?" Ki Pelanggolan nanggapi wangsulane Ki Lasma karo mesem sing dipeksa "apa kira-kira awake dhewe iki wis pinesthi urip terus matine bareng karo tangkebe bumi lan langit kanthi kahanan sing kaya mangke iki ya Paman?".

 

"Aku ora bisa matur Ki Gedhe" wangsulane Ki Lasma "jalaran sepisan sing diarani pepesthen kuwi mung Allah pribadi sing Maha Nguningani, kaping pindho minangka pandherek e Ki Gedhe, aku isih percaya karo sing dadi wecane Kakang Markidin nalilka semana, ya iku awake dhewe bakal oleh pitulungan saka Allah yen wis ana siswane Ki Tanparupa sing liwat papan kene. Dadi aku babar pisan ora kelangan pangarep-arep bakal bisa bali dadi manungsa lumrah maneh".

 

"Bener Paman" Ki Pelanggolan mbenerne kandhane Ki Lasma "aku uga isih eling dhawuhe Bapa Guru Markidin, yen siswane Ki Tanparupa cacah loro kuwi sing siji satemene isih putra pambayune Raja Ing Tanah Jawa kene lan sing siji isih siswane putra Sultan sing tan kersa jumeneng nata. Weca liyane nyebutake, kajaba bakal paring pitulungan ngruwat aku lan ndika, siswane Ki Tanparupa kuwi uga bakal paring pitulungan marang anak putune wong-wong sing yasa Padhukuhan Pelanggolan, jalaran anak putune wong sing yasa padhukuhan kuwi oleh walat saka Allah kang diwiwiti saka ati srei, bumi tinggalane leluhure digawe rebutan temah nekakne bilahi gedhe wekasan Padhukuhan sing wis pecah dadi loro kuwi kabeh dikuwasani dening wong manca sing neneka, lan wong manca sing neneka kuwi temene isih ana gandheng rapete karo Resi Wresaya sing biyen tau arep tak guroni, nanging banjur wurung jalaran aku kepethuk Juragan Widaru siswane Ki Cupuwatu".

 

"Bener, bener kuwi ngger" Ki Lasma semaur kanthi mripat sing sumunar nuduhne yen sansaya mundhak pangarep-arepe "aku dadi kelingan jaman kawitan aku tepung karo Ki Sima Loreng sing lagi nggoleki Gurune".

 

"Iya Paman, sabanjure kepiye?" Ki Pelanggolan banjur takon marang Ki Lasma .

 

"Kanthi nyemak lakuning kahanan ing Pelanggolan, sajake pitulungane Allah marang awake dhewe iki wis sansaya cedhak Ngger" wangsulane Ki Lasma manteb "ketitik saka anane perang antarane Lurah Kuwera karo Lurah Widarba sing ndadekne Pelanggolan pecah dadi loro, malah jeneng Padhukuhan Pelanggolan uga melu ilang diganti nganggo sebutan lawas ya iku Desa Grumbulan, aku dhewe ya ora eling sapa sing ngelih jeneng Pelanggolan dadi Grumbulan kuwi biyen. Kahanan Pelanggolan utawa Desa Grumbulan saiki wis dadi loro, ya iku Grumbulan wetan lan Grumbulan kulon.......".

 

"Bener Paman" Ki Gedhe Pelanggolan nyaut critane Ki Lasma "sing ngelih jeneng Padhukuhan Pelanggolan dadi Desa  Grumbulan kuwi miturut critane Ki Kuwera sing watara sewulan kepungkur nemoni aku ing Jatigrowong kene, jarene awit prentahe Ki Julunggeni. Kang mangkono kuwi jalaran jarene wong-wonge Ki Julunggeni yen Jeneng pelanggolan kuwi tetep dienggo jenenge Padhukuhan utawa Desa, mangka bakal ana mungsuh sing ngrebut panguwasane Lurah Kuwera lan Lurah Widarba, Pelanggolan bakal madeg maneh nanging sing nguwasani wong sing ora ana sambung rapete karo Cikal Bakal sing mbakali Desa kono. Gandheng Kuwera apa dene Widarba kuwatir kelangan palungguhan, wekasan manut Pelanggolan dibalekne nganggo jeneng lawas ya iku Grumbulan".

 

"Bener kuwi Ngger" Ki Lasma aweh wangsulan "aku dadi kelingan bab kuwi, malah yen ora kleru Ki Gedhe akeh-akeh ndukani marang Kuwera nalika Kuwera nyuwun pambiyantu kanggo nundhung wong-wong Paguron Ngampon sing tekane ing desa kono merga didadekne sraya dening Widarba kanggo ngadhepi Kuwera lan wong-wong Paguron Tangen sing tekane kono merga disraya dening Kuwera kanggo ngadhepi Widarba. Sing wekasane malah Kuwera lan Widarba dadi telukane Paguron loro kuwi".

 

"Iya Paman" Ki Gedhe Pelanggolan banjur nggenahne critane "sanajanta nalika kuwi aku rada nemen olehku aweh srengen marang Kuwera, nanging aku uga isih duwe rasa asih marang dheweke, jalaran arepa dikaya ngapa dheweke isih nindakne piwelingku marang leluhure ya iku Ki Sandak Purwa Taruna, ya iku yen ana apa-apa isih kelingan karo aku. Beda karo Si Widarba sing babar pisan ora kelingan marang sing yasa padhukuhan iki biyen. Lan marang Kuwera nalika kuwi tak kandhakne aku arep mahas ing asepi nyuwun pituduh marang Allah mbuh sepira suwene lan aku meling supaya ora ana wong Pelanggolan utawa Grumbulan sing nyoba nyedhaki papan kene sadurunge aku aweh tandha yen anggonku semedi wis rampung".

 

mBarengi wong loro kuwi padha jagongan, dumadakan ing papan kono ana sumiliring angin sing nggawa perbawa. Ana ganda arum kaya gandane kembang melathi, kamangka ing cedhake papan kono ora ana tanduran melathi. Sansaya suwe ganda arum kuwi sansaya krasa, Ki Pelanggolan banjur namakne aji Mayasamun peparinge Ki Markidin sing bisa ngaweruhi alam gaib lan Ki Lasma nuli nggunakne kekuwatane minangka prayangan. Kekarone mbudidaya ngawruhi apa sejatine sing nekani papan kuwi kanthi pralambang nyebar gandane melathi.

 

Nanging kekarone ora ana sing bisa ngaweruhi apa-apa. Sing ana amung sepi lan samun, Ora ana apa-apa sing teka. Ki Gedhe lan Ki Lasma nggragap, ana rasa kuwatir kaworan samar awit wong loro kuwi padha ngerti yen ana titahing Allah sing nduweni kaluwihan sing ora baen-baen, ketitik ora bisa didulu klawan aji Maya Samun apa dene ora kena disawang dening mripat prayangan. Wong loro kuwi banjur eling welinge Ki Markidin, yen ana apa-apa sing angel dingerteni becik dipasrahne marang Sing Maha Ngudaeneni, ya iku Allah Kang Maha Wikan.

 

Ki Gedhe lan Ki Lasma tumuli ndandani carane lungguh, kekarone banjur ngeningke ciptane nyawijekne rasane. Ngilangi kabeh isen-isening nalar lan ati, banjur nenuwun marang Allah masrahake pati urip sing satemene mung gadhuhan saka Allah.

 

Ora suwe ing petenging wengi kuwi dumadakan Ki Gedhe lan Ki Lasma weruh ana cahya putih sing mbalerengi, sansaya suwe cahya sing mbalerengi kuwi sansaya cetha disawang nganggo mripat lumrah, jebul wujude paraga sing busanane sarwa putih. Jumeneng wibawa ing ngarepe Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma.

 

"Assalamu'alaikum, aja kaget Ki Gedhe lan Ki Lasma, aku Ki Tanparupa sing teka" paraga sing lagi wae teka kuwi jebul Ki Tanparupa. Ora sranta, Ki Gedhe lan Ki Lasma banjur ndheprok ngraup sukune tuitahe Allah sing wis pirang-pirang puluh tahun dienteni tekane kuwi.

 

 

ana candhake.