SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (083)

 

83.

Wiwit oleh pamrayoga saka Rangga lan Marga Lurah Kuwera lan para Bebau padha sengkut anggone nggladhi para prajurit Kalurahan sing cacahe kabeh ana wong wolung puluh lan sing klebu prajurit serepan ana selawe. Banjur diwuwuhi para nom-noman sing uga wis padha digugah rasa katresnane marang bumi papane manggon lan sing wis dipangan wulu-wetune sarta diombe sumber banyune, cacahe nom-noman kabeh ana satus rongpuluh. Saben dina padha digladhi ulah kanuragan dening para Bebau lan Pata Jagabaya sing wis kulina ngadhepi mungsuh ing tengahing paprangan. Olehe padha gladhen ditibakne wayah wengi, jalaran yen wayah rina wong-wong kuwi padha repot nandangi gaweyan neng tegal lan sawahe.

 

Para siswa saka Paguron Tangen sing duwe jejibahan saka Pagurone njupuk pajek marang kawula ing Grumbulan, ora ana sing padha weruh yen wong-wong Grumbulan utawa wong Padhukuhan kuwi wis wiwit tata-tata arep mbalela marang Panembahan Dewa Karkatha. Jalaran para cantrik utawa murid Paguron Tangen olehe mara njupuk pajek marang para warga Padhukuhan ajeg nek wayah rahina. Lan merga nurut karo sing diwelingne Rangga lan Marga, wong-wong ing Padhukuhan Pelanggolan sisih kulon sing dilurahi dening Ki Lurah Kuwera, sadurunge ana prentah saka Rangga lan Marga yen perang wis diwiwiti, wong-wong padhukuhan klebu Ki Lurah lan Para Sapukawating Padhukuhan , kudu tetep nuduhne sikep yen padha wedi marang cantrik-cantrik saka Paguron Tangen.

 

Kaya awan kuwi, nalika ana cantrik sing teka ing omahe Ki Lurah, Ki Lurah olehe nemoni uga ora ninggal sikep pangaji-ajine, sanadyan olehe ngajeni kuwi satemene mung samudana wae. Lamis, ora tekan jero ati.

 

"Damel nratabing manah kula awit rawuh ndika kekalih Anakmas Pahang miwah Anakmas Tambir" Ki Lurah Kuwera gita-gita olehe nemoni dhayoh saka Paguron Tangen kuwi  "jalaran kala wau enjing para Cantrik Tangen ingkang dipun suhi dening Anakmas Tambong sampun kemput anggenipun mundhut paos dhateng sedaya warga".

 

"Aku njaluk pangapura ndika Ki Lurah, yen tekaku karo Adhi Tambir wis gawe nratabing ati ndika" wangsulane Pahang karo mesem sajak semanak "awit tekaku iki mau ora ana sambung rapete karo perkara pajek sing dadi kuwajibane wong-wong Grumbulan kene marang Paguron Tangen".

 

"Sokur ta menawi makaten Anakmas" wangsulane Ki Lurah sajak lega, nitik esem sing katon ing lambene Pahang sing dibarengi tembung sing sareh kuwi bisa diwaca yen tekane cantrik loro kuwi ora arep gawe dadakan gendra "lajeng menapa kula dipun parengaken menawi nyuwun pirsa dhateng Anakmas, menggah wigatining sedya rawuh ing rompok kula mriki niki?".

 

"Mesthi wae kena Ki Lurah" wangsulane Pahang karo ngguyu alon "tekaku kene iki mau kang sapisan kepengin ngraketake nggone awake dhewe padha kekadangan iki, kaping pindho aku arep takon apa prajurit Kalurahan sing biyen tau ana nalika kanggo ngandhepi Ki Widarba sakancane kae saiki isih ana?. Kaping telu Paguron ing Jatigrowong kae saiki apa isih ana sing padha ngangsu kawruh ing kana? Jalaran nalika aku karo Adhi Tambir liwat kana mau kok katone sepi?. Dene kaping papate aku arep aweh kabar marang Ki Lurah yen dina sesuk, Ki Puthut Jayantaka lan Ki Puthut Jayandaga kepareng arep tindak ing omah ndika iki, mula marang ndika tak prentahne supaya sesuk watara wektune Wisan Gawe, para Bebau lan Para Sapukawating Desa Grumbulan ndika klumpukne neng Pendhapa Kalurahan, arep ana dhawuh saka Ki Puthut Jayantaka lan Ki Puthut Jayandaga sing wajib dingerteni lan ditindakne kanthoi sabecik-becike dening Ki Lurah, Para Bebau lan Sapukawating Desa Grumbulan sarta para kawula kabeh".

 

Amerga durung ngerti apa sing arep dikarepne para Cantrik Paguron Tangen marang kawula Desa Grumbulan, Ki Lurah Grumbulan ya rada suwe olehe aweh wangsulan. Nganti Tambir kancane Pahang kuwi kapeksa takon maneh marang Ki Lurah.

 

"Piye Ki Lurah? wis ngerti sing dikandhakne Kakang Pahang mau apa durung? kok ndika malah meneng wae karo manthuk-manthuk kuwi?" pitakone Tambir karo suwara sareh nanging rada seru.

 

"Inggih, inggih nyuwun pangapunten Anakmas" Ki Lurah gupuh olehe wangsulan "sedaya ingkang kadhawuhaken Anakmas Pahang sampun kula mangertosi, namung kula radi kaget kaworan remen lan kraos mbedhodhok manah kula, jalaran nDara Puthut Jayantaka miwah nDara Puthut Jayandaga, kepareng badhe tedhak ing rompok kula mriki, raosing manah kula kados kajugrungan wukir sari kemawon mireng menawi Ndara Puthut kekalih badhe rawuh mriki menika kala wau".

 

"Aja kaduk ati bela penampa anggon ndika nampa kabar iki Ki Lurah" kandhane Pahang karo mesem seneng "aran wis lumrah, ya merga ketang tresnane Ki Puthut Jayantaka lan Ki Puthut Jayandaga marang ndika lan kawula ing Grumbulan kene wae, panjenengane kepareng rawuh mrene sesuk kuwi. Saiki piye karo pitakonku mau?".

 

"Inggih Anakmas, keparenga kula matur" Ki Lurah nuli mangsuli pitakone Pahang "ingkang sapisan prakawis prajurit  Kalurahan Grumbulan Kilen, menawi tiyang-tiyangipun ugi taksih Anakmas, nanging inggih sampun boten jangkep malih jalaran sampun wonten ingkang sami sepuh malah ugi wonten ingkang sampun pejah menapa".

 

"Kira-kira sing isih kari wong pira?" Pahang nyelani takon.

 

"Inggih mbok menawi kemawon taksih kinten-kinten sewidak tiyang ngaten" wangsulane Ki Lurah ketok nek tenanan, kamangka satemene Ki Lurah ngerti nek prajurite isih ana wolung puluh lan sing klebu serep ana wong selawe ditambah nom-noman ana nek satus rong puluhan  "nggih cobi benjing kula langaken ngetang lan niti malih, taksih wonten pinten jangkepipun. Nanging, inggih niku wau, wiwit Para Siswa Paguron Tangen paring pangayoman dhateng Dhusun Grumbulan Kilen rumiyin, prajurit-prajurit kasebat boten nate ngawontenaken gladhen ulah kanuragan babar pisan".

 

"Iya Ki Lurah, sesuk utawa kapan enggal wae Ki Lurah nliti lan milang prajurit-prajurit Kalurahan kuwi kabeh ana pira, jalaran kanggo kaslametane Desa Grumbulan Kulon kene, prajurit Kalurahan kuwi nduweni kalunguhan kang wigati" Pahang aweh pitutur marang Lurah Kuwera.

 

"Inggih Anakmas" wangsulane Ki Lurah.

 

"Banjur pitakonku perkara Paguron sing tau ana ing Jatigrowong mau kepriye?" Pahang mbaleni pitakone sing durung oleh wangsulan.

 

"Menawi prakawis menika" Ki Lurah wangsulan karo nata ukara murih kepenak dirungokne dening sing takon "cethanipun kados pundi kula piyambak inggih boten ngertos, jalaran nadyan Paguron alit menika mapanipun ing Bumi Grumbulan, nanging wiwit jaman rumiyin Paguron menika boten kebawah dening Kalurahan. Nanging kula ugi sumerep menawi Paguron menika ketingalipun inggih taksih sanaosa sampun boten kathah ingkang ngangsu kawruh ing mriku, jalaran kula mireng kabar ingkang kabekta ing angin ingkang nyariyoswaken menawi Ki Gedhe Pelanggolan tuwin Ki Lasma ingkang sampun boten wonten mriku malih, duka pejah duka kesah kula ugi boten ngertos".

 

"Ooo Yen mangkono" Pahang nanggapi wangsulane Ki Lurah "ngiras karo nliti kahanane prajurit Kalurahan sesuk ndika selakne niliki Paguron kuwi, murid-murid sing meguru ana kono isih ana pira lan sapa sing aweh piwulang yen suhing Paguron ya kuwi Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma jarene wis ora ana maneh?".

 

"Inggih Anakmas" wangsulane Ki Lurah "angkah kula prekawis nliti kawontenaning prajurit Kalurahan lan kawontenanipun Paguron Jatigrowong menika wau, saged kula tindakne mangke kemawon. Dados benjing menawi nDara Puthut Jayantaka lan nDara Puthut Jayandaga rawuh mriki, menawi ngantos mundhut pirsa babagan menika, kula saged matur kanthi lancar, dene menawi boten mundhut pirsa bab menika, paling boten jejibahan menika sampun botenh dados tanggelan malih".

 

"Bener Ki Lurah" Pahang guneman sajak seneng atine "lekas ndika sing keri dhewe iki mau, aku sarujuk banget. Yen ngono, murih ndika ora kentekan wektu saiki aku tak pamit bali dhisik, dadi ndika enggal bisa nindakne jejibahan sing ndika kandhakne mau".

 

"Makaten Anakmas?" Ki Lurah takon "inggih mangga menawi makaten, kula namung saged ndherekaken Sugeng Tindak lan nyuwun pangapunten, rawuhipun Anakmas kekalih namung kasegahan ing Anggur kemawon".

 

Pahang karo Tambir ngguyu alon krungu wangsulane Ki Lurah sing mangkono kuwi. Kekarone banjur ngadeg mlaku nyedhaki jarane sing dicancang ing latar, arep bablas bali menyang Pagurone. Awit pancen tekane ing kono mau satemene mung awit saka ngemban prentah saka dhuwurane murih ngabari Lurah Grumbulan yen Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga arep teka mrono.

 

Ki Lurah uga banjur mlebu omah pamitan marang Nyai Lurah, kandha yen arep nemoni Bebau Senggot lan Bebau Watutanggul. Pancen Ki Lurah arep ngajak Bebau loro kuwi nemoni Ki Gedhe Pelanggolan, Ki Lasma sarta Rangga lan Marga, saperlu ngabarake yen lagi wae ditekani Cantrik Paguron Tangen sing nakokne kahanane prajurit Kalurahan lan Paguron Jatigrowong.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (082)

 

82.

Wong sak pendhapa banjur padha meneng, nyoba golek wangsulan saka gagasane dhewe-dhewe gegayutan karo kabar sing digawa dening Kasirata, yen Wadyabala sagelar sepapan saka Mataram dibudhalne mangetan, sing miturut panemune Kasirata arep nhglurugi menyang Paguron Tangen. Luwih-luwih Kasirata dhewe uga nrungu kabar slenthingan yen merga Patih Mandaraka nampa jujulan warta saka putrane Panembahan Senapati sing ngabarake mungguh kekuwatan sing diduweni Paguron Tangen kang sanyatane. Sanadyan warta sing keri kuwi wis dibantah dening Wasi Nagasekti kanthi pawadan mokal yen Panembahan Senapati kagungan putra sing wis diwasa sing wis wani lelana menyang Brang Wetan, nanging ngelingi nek Panembahan Senapati kuwi kajaba bagus rupane, wiwit bocah wis kulina diaji-aji wong sak negara merga putra angkate Sultan Pajang, dadi bisa wae nalikane Sutawijaya isih jejaka tanggung biyen wis duwe open-open wanita sing dilebokne ing slambu peteng, minangka klangenane, lan sing njujuli warta kuwi anak lambu petenge Sutawijaya sing saiki madeg dadi Panembahan Senapati ing Mataram.

 

"Lha menawi prajurit saking Mataram menika estu badhe ngrabasa Paguron Tangen mriki, menapa ingkang kedah dipun lampahi Kakang Panembahan?" sawuse padha meneng suwe, Panembahan Alit Dewa Danu sing miwiti ngajak nutugne olehe padha rembugan.

 

"Menapa prayoginipun nyuwun bebantu dhateng Patalan Kakang Panembahan?" genti Wasi Nagasekti numpangi rembug "menawi kedah nyuwun bebantu dhateng Rama Panembahan Nagajiwa, dinten niki ugi, Adhi Nagatingkir kersanipun wangsul dhateng Patalan ngaturaken prakawis menika dhateng Rama Panembahan Nagajiwa".

 

"Mengko dhisik Dhimas, coba tak takere dhisik kekuwatan ing kene, mengko perkara kapeksa nyuwunbebantu menyang Patalan kuwi gampang, sokur yen ora ndadak nganggo gawe repote Rama Panembahan Nagajiwa, Si Singasari sawadya balane bisa dipendhem ana Tangen kene" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha karo njengkerutne bathuke.

 

Pancen Panembahan Dewa Karkatha kepengin nuduhne menyang Nagasekti yen kekuwatan sing disimpen dening Paguron Tangen kuwi cukup gedhe, malah kira-kira bisa uga luwih gedhe tinimbang kekuwatane Paguron Patalan, kanthi mangkono Wasi Nagasekti sakancane ora nganggep remeh marang Panembahan Dewa Karkatha apa dene murid-muride.

 

"Nek sing dibudhalne mrene kira-kira limang atus Prajurit" kandhane Panembahan Dewa Karkatha sabanjure "kuwi isih sangisore kekuwatan Paguron Tangen, jalaran para cantrik sing isih mapan ing Paguron cacahe ora kurang saka telung atus, banjur para siswa sing wis ora manggon neng Padhepokan kene cacahe bisa luwih akeh maneh, nek digawe gampang ana telung atus, cacahe kekuwatan Paguron Tangen isih luwih gedhe tinimbang cacahe prajurit Mataram".

 

Wasi Nagasekti mung manthuk-manthuk krungu petungane Panembahan Dewa Karkatha ngono kuwi.

 

"Cacah nem atus kuwi tak etung mung kanggo njagani yen ora netes wae" kandhane Panembahan Dewa Karkatatha sabanjure "jalaran siswa-siswa sing saiki wis manggon ing desane dhewe-dhewe akeh sing uga banjur padha ngedegne paguron kanuragan, lan padha duwe cantrik sanadyan rata-rata cacah seket nganti tekan satus, nek para siswa kuwi mengko budhale padha ngajak cantrike, ora mokal yen Singasari karo prajurit bakal karoban lawan".

 

"Kula ngertos lan pitados kaliyan menapa ingkang ndika dhawuhaken Kakang Panembahan" Wasi Nagasekti aweh panemu "nanging menika wekdalipun sampun mepet, miturut petangan kula, boten ngantos tigang peken malih wadya Mataram sampun badhe dumugi mriki. Lajeng wekdal kangge nimbali para siswa Paguron Tangen ingkang sampun mapan ing dhusunipun piyambak-piyambak menika, wekdalipun anyekapi menapa boten?".

 

"Kuwi uga wis mlebu ing petunganku Dhimas" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha "pancen ya kudu rebut banter karo lakune Prajurit Mataram, bengi iki uga marang Janggan Suratanta, Janggan Wisakala, Janggan Palupuh tak prentahake supaya nekakne dhawuhku marang Ki Sudara ing Mlale, Ki Baskara ing Japoh, Ki Suduk ing Gesi lan Ki Senggung ing Gesi. Padha dhawuhna marang wong-wong kuwi supaya ngabari sedulur-sedulure padha-padha siswa Paguron Tangen, kandhakna yen wektu iki Paguron Tangen lagi sajroning bebaya, critakna apa sing kudu sira critakne gegayutan karo warta sing digawa dening Kasirata iku mau. Tak jaluk sajroning wektu sepasar supaya kabeh wis padha siaga ana ing Tangen kene".

 

"Inggih Rama Panembahan" Janggan Suratanta makili Janggan Wisakala lan Janggan Palupuh wangsulan karo nyembah "sampun cetha ingkang dados dhawuhipun Rama Panembahan samangke kaparenga kula tetiga bidhal nindakaken dhawuhipun Rama Panembahan menika. Boten langkung pangestunipun Rama Panembahan mugi mayungana lampah kula tetiga".

 

"Iya, budhala saiki uga, pangestuku sing ngeterne lakumu bocah telu" wangsulane "aja kaya bocah cilik, borong olehmu padha arep andum gawe lan budhalmu mengko padha miliha jaran-jaran sing banter playune ing gedhogan kae".

 

"Inggih sendika, ngestokaken dhawuh Rama Panembahan" wong telu kuwi wangsulan bareng banjur alon-alonan padha mundur ninggalne pendhapa arep nindakne prentahe gurune.

 

"Kula sampun nicil ayem Kakang Panembahan" saungkure Janggan telu kuwi, Wasi Nagasekti banjur guneman "nyata kekiyataning Kakang Panembahan Dewa Karkatha saestu ngedab-edabi. Sanaosa makaten, sanadyan namung saklusu kaparenga kula badhe ndherek udhu, nadyan namung samerang kaprengna kula badhe atur pasumbang".

 

"Banget panuwunku marang ndika Dhimas Wasi Nagasekti" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha karo mesem lega "Dhimas arep paring pisumbang apa marang Paguron Tangen?".

 

"Sampun klentu Kakang Panembahan" Wasi Nagasekti genti aweh wangsulan "kula ngertos, menawi Paguron Tangen ingkang dipun suhi dening Kakang Panembahan Dewa Karkatha menika estu sampun opor bebek, liripun saged ngentas awakipun piyambak, nanging ngemuti bilih Paguron Tangen menika boten saged kapisahaken kaliyan Barisan Trah Majapahit ingkang samangke kapunjeraken ing Padhepokan Wana Patalan, pramila kula inggih boten kepengin ngekep dhengkul sumerep Kakang Panembahan Dewa Karkatha lan kulawarga ing Paguron Tangen menika badhe yasa luwangan kangge mendhem bangkenipun Singasari lan wadya bala Mataram, kaparengna kula lan kadang-kadang kula menika boten wangsul rumiyin dhateng Patalan, nanging badhe ndherek manggihi Singasari sawadya balanipun menika, Kakang".

 

"Iya, iya  Dhimas" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha sabanjure "yen kuwi wis dadi kersane  Dhimas Nagasekti lan para kadang saka Patalan, ora liwat aku mung bisa ngaturake panuwun. Ngelingi palenggahane Dhimas Nagasekti lan para kadang saka Patalan, aku ora lila yen Dhimas arep ngadhepi prajurit rucah. Dhimas Nagasekti lan para kadang iki, mengko bisa kumpul karo aku saora-orane sing arep nempuhne para Tumenggung lan senapati pinilih saka Mataram, dene sing ngadhepi Singasari ora ana liya ya mung aku dhewe murih ora mbuwang wektu sing akeh".

 

"Inggih matur nuwun Kakang Panembahan" wangsulane Wasi Nagasekti. Murid kinasihe Panembahan Nagawisa ing Patalan kuwi pancen uga kepengin nuduhne marang Panembahan Dewa Karkatha lan wong-wong ing Paguron Tangen, yen kasektene ora kalah yen ditandhing karo murid-muride Panembahan Dewa Karkatha, malah mbok menawa wae isih luwih sekti dheweke lan sedulur-sedulure yen dijejerne karo Panembahan Dewa Karkatha lan murid-muride. Yen klakon mengkone Panembahan Dewa Karkatha lan wong Paguron Tangen wis weruh sepira kadigdayan lan kasantikane, gelem ora gelem Panembahan Dewa Karkatha ora banjur kebacut olehe gumedhe jalaran rumangsa ering marang kasekten lan kadibyane ing reh kanuragan lan ulah kaprajuritan.

 

"Sabanjure marang sira Ngger Jayantaka lan Jayandaga" Panembahan Dewa Karkatha banjur salin guneman marang murid agul-agule kuwi.

 

"Inggih wonten dhawuh Rama Panembahan" wangsulane Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga meh bareng.

 

"Sesuk budhala menyang Desa Grumbulan, temonana Lurah Kuwera ing Grumbulan Kulon lan Lurah Widarba ing Grumbulan Wetan. Lurah loro kae prentahen supaya nyiagakne prajurit-prajurit desane dhewe-dhewe kanggo melu maju mapag tekane Prajurit Mataram. Sarta maneh, Luraj Kuwera ajaken nemoni gurune Paguron Cilik sing jarene jeneng Paguron Pelanggolan utawa Paguron Jatrigrowong kae, prentahna marang sing mandhegani Paguron kuwi kaya dene nggonmu aweh prentah marang Lurah Kuwera apa dene Lurah Widarba" kandhanane Panembahan Dewa Karkatha sabanjure.

 

"Inggih Rama Panembahan, ngestokaken dhawuh" wangsulane Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga bebarengan.

 

"Aja nangung olehmu aweh prentah" Panembahan Dewa Karkatha nambahi kandha "yen salah siji utawa katelune pisan ana sing semanta lire ora gelem nindakne apa sing dadi prentahmu, kandhanana pisan, yen sing wani ndaga bakal ditumpes kelor sacindhil abange".

 

"Inggih Rama Panembahan" wangsulane Puthut loro kuwi maneh.

 

Gandheng wektune wis sansaya wengi, mula Panembahan Dewa Karkatha banjur mbubarake rerembugan kuwi. Wasi Nagasekti lan pandhereke padha dikongkon lerem ing omah pondhokan sing manggon awor karo paleremane Panembahan Dewa Karkatha.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (081)

 81.

Panembahan Dewa Karkatha rada mlengak krungu wangsulane Panembahan Alit Dewa Danu mangkono iku. Pancen Kasirata kuwi salah sijine siswa utawa cantrik Paguron Tangen sing klebu wis suwe olehe nyantrik lan awit saka lantiping pikire banjur dening Panembahan Dewa Karkatha diwenehi gaweyan supaya dadi telik sandi, sing jejibahane ngulat-ulati kahanan sarta ngrungokne kabar sing sumebar ing Kutha Gedhe Mataram. Mligine sing ana sambung rapete karo lakuning paprentahan ing Mataram sarta gawe kabar kang ngayawara sing disebarne marang kawula ing Mataram murih Mataram bisa kisruh sing tundhone bisa gawe ringkihing paprentahan.

 

Wis watara setengah tahun Kasirata ora bali menyang Tangen, nanging nindakne laku dagang neng Kutha Gedhe Mataram lan sakiwa tengene sinambi nyebar warta sing kosok balen karo kahanan sing sanyatane. Lha kok wengi kuwi Kasirata dumadakan bali neng Paguron Tangen sing jarene arep aweh kabar sing gawat. Banjur kabar apa iki?.

 

"Kasirata dhawuhana maju mrene Adhi" kandhane Panembahan Dewa Karkatha sabanjure marang Panembahan Alit  "tak takonane kabar apa sing digawa".

 

"Inggih Kakang Panembahan" wangsulane Panembahan Alit, sing banjur aweh prentah marang Kasirata supaya nyaket Panembahan Dewa Karkatha "Kasirata, nyedhaka Kakang Panembahan Dewa Karkatha lan matura sing cetha apa warta sing mbok arani gawat kuwi".

 

"Ngestokaken dhawuh Panembahan" Wasirata wangsulan banjur karo ndhodhok mlaku nyedhak ngadhep ing ngarepe Panembahan Dewa Karkatha.

 

"Keparareng matur Panembahan" Kasirata nguneman karo nyembah.

 

"Iya, kandhakna apa warta sing mbok gawa? gajege wis rada sauntara kowe ora ngaton bali ing Paguron kene?!" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha.

 

Kabeh wong sing ana pendhapa kono padha meneng, ora ana sing wani cemuwit, kabeh uga kepengin ngrungokne warta sing arep diaturne Kasirata marang Panembahan Dewa Karkatha.

 

"Saderengipun nyuwun pangapunten Panembahan awit pawartos menika kula tampi inggih dereng dangu awit ketingalipun inggih awit wonten kabar ingkang njujuli" Kasirata miwiti ngandhakne kabar sing diweruhi.

 

"Iya, kabar apa kok dumadakan kowe kandha yen ana kabar sing njujuli? Sing njujuli sapa? lan kabar apa kuwi?" Panembahan Dewa Karkatha nyelani kandhane Kasirata.

 

"Inggih kabar prakawis anggenipun Mataram badhe nglurug perang dhateng Paguronipun piyambak menika" wangsulane Kasirata nutugne olehe kandha.

 

"Mataram arep nglurug perang marang Paguron Tangen?" Panembahan Dewa Karkatha nyelani takon sajak gumun.

 

"Leres" wangsulane Kasirata "suwaunipun kabar wau sampun sumebar lan kula ugi sampun nyebar wartos ingkang saged kapireng dening Prajurit Sandi Mataram, temah wartos ingkang kula sebar kala wau kathah ingkang sami pitados kalebet Pangeran Singasari Senapati Agung Nagari Mataram".

 

"Mengko dhisik, aku durung pati mudheng karo critamu iki" Panembahan Dewa Karkatha sajak ora sabar karo kabar sing dikandhakne Kasirata "coba balenana sing luwih cetha!".

 

"Estunipun makaten" Kasirata wangsulan lan mbaleni katrangane "watawis kalih wulan kapengker kula mireng kabar bilih Prajurit Sandi Mataram ngabaraken dhateng Pangeran Singasari menawi Paguron Tangen sampun bibrik-bibrik badhe mirong kampuh jingga, mbalela saking pangwasanipun Panembahan Senapati. Kula ngertos menawi palauranipun Prajurit sandi Mataram menika mila leres, awit saking menika kula lajeng nyebar wartos bilih Paguron Tangen ingkang dipun suhi dening Panembahan Dewa Karkatha mila leres badhe mbalela, nanging kula wewahi cariyos ingkang boten leres inggih menika lekasipun Panembahan Dewa Karkatha menika kenging kawastanan namung kados gegujenganipun lare angen, jalaran kula criyos minangka tiyang ingkang griyanipun Tangen, kula ngertos menawi Panembahan Dewa Karkatha menika namung Dhukun nDesa ingkang muridipun kenging kawilang mawi driji, dados menawi mangke saestu Pangeran Singasari ngerigaken prajuritipun cacah satus ingkang dipun tindhihi prajurit ingkang apangkat Tumenggung, boten ngantos sapanginang Paguron tangen tartamtu sampun rata kaliyan siti".

 

"Bagus, kowe pinter Kasirata" Panembahan Dewa Karkatha nyela rembug karo ngguyu "aku ngerti karo sing mbok karepne, kowe duwe pangarah supaya Mataram mung mbudhalake prajurit sing ora akeh cacahe menyang Tangen kene, perlune murih gampang anggone awake dhewe numpes, harak ya ngono ta? banjur asile nggonmu nyebar warta ngayawara kuwi kepriye?".

 

"Ketingalipun kabar ingkang kula sebar menika sampun kadhahar dening para prajurit ingkang nggadhahi pangkat radi inggil, malah ugi sampun dumugi lan kadhahar dening Pangeran Singasari" wangsulane Kasirata nutugne crita "pramila anggenipun badhe ngrabasa Paguron Tangen lajeng dipun sumenekaken jalaran ngemuti menawi kekiyataning Paguron Tangen namung alit, prabeya ingkang badhe dipun wedalaken dening kahartaning kasenapaten agung inggih kedah boten kathah".

 

"He he he...." Panembahan Dewa Karkatha gumuyu amba "dhasar wong Mataram sing apangawak prau kabeh, geleme obah mung merga ngalap opah, genah nek wragad sing dicawisne kanggo nglurug menyang Tangen kuwi mung sethithik, para senapati lan prajurit Mataram genan nek padha aras-arasen kabeh".

 

"Inggih Panembahan" wangsulane Kasirata sabanjure "nanging, mugi kauningan kalih dinten kapengker kula sumerep Mataram ngerigaken Prajurit kanthi cacah ingkang boten kantenan kathahe, menawi kemawon langkung saking sekawan atus tiyang, kathah para Tumenggung ingkang ndherek bidhal awit ingkang minangka dados Manggalayuda Pangeran Singasari piyambak".

 

"Piye?" Panembahan Dewa Karkatha katon kaget banjur takon kanthi suwara sing banter "Pangeran Singasari ngerigne wadya bala samono akehe kuwi arep digawa menyang ngendi? Apa arep kanggo nglurugi Paguron Tangen he?".

 

"Inggih awit saking menika Panembahan" Kasirata nutugne olehe kandha "ing ngajeng sampun kula aturaken mbok menawi kemawon wonten warta jujulan dhateng Mataram ingkang langkung pinitados lan saestu ngertos menggah kawontenan sanyatanipun ingkang wonten ing Paguron Tangen mriki. Awit saking menika, kula tumunten marentahaken dhateng Adhi Nadisa tuwin Adhi Segaragama murih memanuki lampahing prajurit Mataram ingkang bidhal mangetan mawi lampah dharat menika, dene kula lajeng daya-daya wangsul dhateng Tangen saperlu ngatiuraken pawartos menika dhateng Panembahan".

 

"Hm........" Panembahan Dewa Karkatha nggereng "aneh, upama ana sing njujuli kabar menyang Mataram, banjur sapa sing wis budhal mrana ? Nitik akehing prajurit sing dibudhalake kuwi cetha nek sing aweh kabar menyang Mataram kuwi dudu mung Prajurit Sandi sing ngontalake Pangeran Singasari temah percaya karo kabar sing digawa. Aku ngerti dhewe, biyen jaman aku bebarengan karo Paman Panji Narantaka sing saiki madeg dadi paramparane Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan, ndelok kahanan Mataram, sing jeneng Pangeran Singasari kuwi ora getapan lan gampang percaya karo kabar sing ditampa..........".

 

"Mangke rumiyin, Nuwun sewu Kakang Panembahan" dumadakan Wasi Nagasekti nyela rembug melu guneman.

 

"Iya Dhimas Wasi Nagasekti arep paring dhawuh apa?" Panembahan Dewa Karkatha takon.

 

"Menapa leres menawi bidhalipun wadya bala Mataram sagelar sepapan ingkang cacahipun saged winastan ewon lan dipun tindhihi dening Si Singasari menika saestu badhe nedya nglurugi Paguron Tangen? Menapa boten badhe nglurugi papan sanes ingkang kaleresan mapanipun inggih ing Brang Wetan?  Awit kula ugi mireng pawartos bilih Panembahan Mas ing Madiun ugi sampun miwiti suthik kabawah Mataram. Mangke gek-gek Wadyabala ingkang tinindhihan Si Singasari menika badhe dhateng Madiun?" Wasi Nagasekti dumadakan duwe panemu sing seje.

 

"Piye Kasirata panemumu karo panemune Adhimas Wasi Nagasekti iki?" ora mangsuli pitakone Wasi Nagasekti, Panembahan Dewa Karkatha malah genti nakoni Kasirata.

 

"Nyuwun pangapunten Panembahan lan ndika Wasi Nagasekti" Kasirata wangsulan "nalika kula mlampah wangsul sarana nunggang kapal, kula ugi kendel saperlu liru kapal sanes ing margi murih boten katelasan napas, nalika kula ngepasi liru kapal dhateng salah satunggaling sanakan kula, kula ugi mireng wartos bilih ingkang njujuli wartos dhateng Mataram menika utusanipun Pangeran putranipun Panembahan Senapati ingkang nembe lelana ing Brang Wetan lan utusan kasebat katampi piyambak dening Patih Mandaraka, pramila boten nggumunaken menawi Pangeran Singasari lajeng kontal purun budhal".

 

"Ha...ha......ha.....ha........" dumadakan Panembahan Dewa Karkatha gumuyu banter "kabar sing mbok tampa kuwi cetha yen ngayawara Kasirata. Aku ngerti dhewe, anake Sutawijaya tilas Lurah Pasar Pajang kuwi sing gedhe dhewe umure durung ana sepuluh tahun, yen ora kleru jenenge Jolang, dadi mokal yen ana Pangeran anake Sutawijaya sing lelana ing Brang Wetan. Ketoke aku luwih mathuk karo panemu lan pangirane Dhimas Wasi Nagasekti mau".

 

"Nanging sampun kesesa ayem rumiyin Kakang Panembahan" Panembahan Alit sing maune mung meneng wae melu guneman "saged ugi wartos ingkang dipun tampi dening Ki Kasirata menika kala wau ugi wonten leresipun. Saged ugi sebatan Pangeran anakipun Sutawijaya menika namung dhapur pasemon. Awit saking menika awakipun piyambak ugi kedah tata-tata kangge ngadhepi duginipun mengsah".

 

"Apa sing Adhi kandhakne kuwi pancen bener" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha "nadyan aku rada mathuk karo panemune Dhimas Wasi Nagasekti mau, nanging jeneng ora klebu nalar nek arep nglurugi Madiun Sutawijaya mung mbudhalake Si Singasari, awit wis kondhang yen Panembahan Mas ing Madiun kuwi kadigdayane ora akeh kaceke karo Arya Penangsang sing mati kena kartisampekane Juru Mertani lan Pemanahan sing ngongkon Sutawijaya nunggang jaran wedok ing gisik Bengawan Sore biyen. Merga Panembahan Mas karo Penangsang kuwi padha-padha muride Sunan Kudus".

 

 

ana candhake

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (080)

 

80.

Puthut Jayantaka karo Puthut Jayandaga sakala ngadeg karo nyilakne jarite, krungu rembuge Wasi Nagasekti sing keri dhewe kuwi mau. Ngadege Puthut agul-agule Paguron Tangen kuwi nuli ditutne dening  Janggan Suratanta, Janggan Wisakala lan Janggan Palupuh. Weruh yen murid-muride Panembahan Dewa karkatha padha ngadeg, pandhereke Wasi Nagasekti, ya iku Janggan Nagatingkir, Janggan Nagaluwing lan Janggan Nagaemprit, uga banjur padha ngadeg lan siaga kerengan. Nanging pranyata Panembahan Dewa Karkatha duwe petung liya sing mungguhe Suhing Paguron Tangen kuwi luwih  becik.

 

"Puthut Jayantaka" kandhane Panembahan Dewa Karkatha rada sereng karo nyawang Puthut Jayantaka "sapa sing ngongkon kowe ngadeg? Ayo kabeh padha bali lungguh maneh!. Nek ana wong tuwa sing lagi rembugan kuwi padha rungokna aja padha nggugu karepe dhewe!".

 

"Nyuwun pangapunten Guru" Puthut Jayantaka wangsulan karo bali mapan lungguh maneh kaya maune, wong-wong liyane uga padha melu bali lungguh karo ndhingkluk sajak isin merga wis disaruwe klawan ukara sing sereng dening gurune. Wasi Nagasekti uga banjur aweh sasmita marang para pandhereke supaya padha bali lungguh maneh.

 

"Aku nyuwun pangapurane Dhimas" Panembahan Dewa Karkatha bali guneman marang Wasi Nagasekti karo suwara sing sareh "ya ora maido, bocah nom sing durung pati mudheng unggah-ungguh lan cara kanggo ngrampungne perkara kuwi sok seneng ndhisikne otot tinimbang nalare, kamangka wis ajeg yen mung nganggo okol kanggo ngudhari bedane panemu kuwi mesthi perkara ora bisa udhar nanging malah nuwuhake perkara liya, asile ora ana kajaba mung mbuwang tenaga tanpa guna".

 

"Inggih Kakang" wangsulane Wasi Nagasekti alon, jroning dhadhane ana sethithik rasa nratab, tembunge Panembahan Dewa Karkatha kuwi cetha nek wis melehake dheweke supaya ora seneng grusa-grusu, nanging Wasi Nagasekti panggah durung bisa nampa kanthi sikep sing lumrah sawuse ngerti yen Panembahan Dewa Karkatha nduwe karep arep madeg dadi ratu nggenteni Panembahan Senapati ing Mataram. mBuh nganggo cara apa Wasi Nagasekti rumangsa duwe kuwajiban kanggo ngendharat lan ngirid Panembahan Dewa Karkatha ing ngarsane Panembahan Nagajiwa, murih diadili kanthi sak adil-adile.

 

"Ngene ya Dhimas" sadurunge Wasi Nagasekti ngetokne rembug, Panembahan Dewa Karkatha ndhisiki guneman "tak suwun Dhimas Nagasekti aja ketularan bodho kaya bocah-bocah sing nalare durung genep, aja Dhimas kleru ing panemu, dumeh aku duwe niyat arep madeg dadi ratu nggenteni kalungguhane Si Sutawijaya ing Mataram, aja banjur Dhimas duwe pandakwa yen aku wis nyidrani kasetyanku marang Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan. Dhimas Nagasekti kudune emut, lekase para Trah Majapahit kuwi arep mbalekne kawibawan Negara Majapahit, dudu negara Mataram, dudu Negara Madiun, Dudu Negara Blambangan lan sapiturute. Nadyanta mangkono, ora ateges yen Madiun, Mataram, Pasuruhan, Panaraga, Blambangan lan sapiturute kuwi kudu diratakane karo bumi. Nanging malah kudu dilestarekne minangka bageyan saka Negara Agung Majapahit. Dadi yen aku wis madeg dadi ratu nggenteni Sutawijaya, aku bakal mbudidaya murih Mataram sajajahane kaya dene Kudus, Pathi, Demak, Jipang, Bojanegara lan liya-liyane kuwi gelem nyawiji karo Kraton Agung Majapahit, yen bisa ya sarana aris nanging yen kapeksa para adipati kuwi kudu disingkirne lan diijoli adipati sing anyar ya iku wong-wong sing setya marang Barisan Trah Majapahit. Lan sadurunge Kraton Agung Majapahit bali ngadeg, aku panggah nganggep yen Padhepokan Alas Patalan kuwi minangka punjering paprentahan Majapahit kang saiki diesuhi dening Rama Panembahan Nagajiwa. Dadi aku ora bakal duwe niyat arep wani karo Rama Panembahan Nagajiwa".

 

"Dados makaten ingkang dipun kersakaken dening Kakang Panembahan?" Wasi Nagasekti nyelani takon.

 

"Bener kuwi Dhimas" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha "kari Dhimas Nagasekti bisa nglimbang apa sing dadi kandhaku iki mau apa ora? Yen Dhimas Wasi Nagasekti puguh ing karsa arep ngendharat aku, bares wae aku ora arep gelem ndika kendharat, nanging uga ora arep nglawan marang Dhimas Wasi Nagasekti. Aku arep mlayu menyang Patalan, munjuk ing ngarsane Rama Panembahan Nagajiwa bakal tak aturake kabeh seling surup antarane aku karo Dhimas Nagasekti, mesthi wae aku ya ora arep narimakne yen didakwa kaya sing Dhimas dakwakne mau. Dadi Dhimas nagasekti oing tembe aja ngluputne aku yen ta Rama Panembahan Nagajiwa nibakne pidana marang Dhimas sing wis degsiya marang aku!".

 

Wasi Nagasekti kaget krungu apa sing dikandhakne Panembahan Dewa Karkatha ngono kuwi. Yen nganti Panembahan Dewa Karkatha bisa mantebake kaparcayane Panembahan Nagajiwa kaya tembunge sing keri mau, ateges bakal katon bodhone Wasi Nagasekti lan seneng tumindak sing ora nganggo wewaton nalar sing wening. Kanthi dhasar kuwi, ora mokal yen mengkone Panembahan Nagajiwa bakal duka marang dheweke, bisa - bisa ora mung didukani utawa diunek-unekne, nanging malah bisa wae kalungguhan wigati sing wis dijanjekne dening Panembahan Nagajiwa marang dheweke mbesuk yen Kraton Agung Majapahit wis madeg, bkal dijabut lan diwenehne wong liyane utawa malah bisa uga kalungguhan kuwi bakal diwenehne marang Panembahan Dewa Karkatha sing nyatane duwe nalar sing luwih bening tinimbang dheweke.

 

"Nyuwun pangapunten Kakang Panembahan" sawuse ngulur gagasan Wasi Nagasekti banjur guneman "pranyata kula ingkang satuhu boten mangertos kaliyan lekasipun Kakang Panembahan Dewa Karkatha, temah kula sampun mendhet dudutan ingkang boten leres. Sepisan malih kaparenga Kakang Panembahan paring pangaksami dhateng kula".

 

"Kersane Dhimas Nagasekti?" Panembahan Dewa Karkatha negesne tembunge Wasi Nagasekti.

 

"Kakang Panembahan kula suwun boten sisah munjuk ing ngarsanipun Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan, mangke sedaya lekas mulyanipun Kakang Panembahan ingkang sampun kadhawuhaken dhateng kula kala wau badhe kula aturaken dhateng Rama Panembahan Nagajiwa" wangsulane Wasi Nagasekti njaluk supaya Panembahan Dewa Karkatha ora munjuk atur menyang Patalan "saha dhateng para kadang siswa ing Paguron Tangen mriki, kaprenga kula nyuwun pangapunten, inggih awit saking baliluning nalar kula, meh kemawon wonten kedadosan ingkang nglelingsemi antawisipun kula lan adhi-adhi kula kaliyan ndika sami. Rahayunipun Kakang Panembahan Dewa Karkatha ingkang tuhu wicaksana sampun kepareng majaraken suwasana".

 

"Yen kuwi sing dadi kersane Dhimas Wasi Nagasekti, aku minangka wong tuwa ya mung bisa ndherek wae, kepriye murih becike" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha, sing dibacutake ngandhani murid-muride  "Jayantaka, kuwi Pamanmu Wasi Nagasekti wis mundhut pangapura marang sliramu, diage diwangsuli kanthi becik!".

 

"Nuwun inggih Rama Panembahan" wangsulane Puthut Jayantaka sing uga banjur aweh wangsulan marang Wasi Nagasekti "kula lan adhi-adhi kula  ugi nyuwun pangapunten Paman, inggih kados ingkang sampun dipun dhawuhaken Rama Panembahan  Dewa Karkatha ing ngajeng, inggih awit saking cetheking seserepan kula sakadang, temah sampun wantun nilar suba sita ing ngarsanipun Paman Wasi Nagasekti miwah paman-paman sanesipun".

 

"Wis kinodrat wiwit kuna makuna Ngger" wangsulane Wasi Nagasekti karo mesem "lali luput lan apes kuwi mula dadi sandhangane manungsa, klebu aku lan ndika kabeh, mula ora liwat tiba sapadha-padha".

 

Sawise padha apura-ingapura, Janggan Palupuh mire saka pendhapa nyaketi thonthongan sing digawe saka bongkotaning oyot pring ori, dithuthuk kaping pindho, sundha telu. Let sedhela banjur katon ana cantrik loro sing mara ing pendhapa, nyedhaki sing lagi padha rembugan karo nggawa omben wedang jahe karo panganan minangka suguhane sing lagi padha rerembugan.

 

"Mangga Dhimas padha dirahabi, apa kuwi gaweyane para bocah cantrik, ya sanane wae" kandhane Panembahan Dewa Karkatha ngacarani Wasi Nagasekti lan pendhereke supaya ngrahabi apa sing lagi wae disuguhne "lan mengko tak suwun Dhimas Wasi Nagasekti sakadang, kersaa ndherek melu ngrungokne apa sing bakal tak dhawuhake marang para siswaku, magepokan karo sasmita sing wis tak tampa saka Sang Hyang Kala Mercu, kanggo mbedhah Mataram lan nyirnakne tilas Lurah Pasar Pajang lan andhahane kabeh".

 

"Inggih Kakang Panembahan" wangsulane Wasi Nagasekti karo wiwit ngiling wedang jahe neng cangkire saka teko sing wis dicepakne "kula rumaos bingah dene Kakang Panembahan ngeparengaken kula lan adhi-adhi kula tumut mirengaken surasaning sasmita saking Dewa nenggih Sang Hyang Kala Mercu menika".

 

Ora suwe sabanjure, ing Pendhapa Paguron Tangen kuwi banjur katon wong-wong padha seger anggone ngrahabi suguhan sing diladekne para cantrik. Nanging durung nganti rampung olehe padha andrawina, dumadakan ana Cantrik sing duwe jejibahan minangka telik sandi teka banjur nusul melu lungguh ing sisihe Panembahan Alit Dewa Danu karo bisik-bisik. Sing dibisiki uga cepet olehe tanggap, mula banjur wangsulan karo suwara sing alon :

 

"Iya, entenana sedhela neng kene, aku tak matur luwih dhisik marang Panembahan Dewa Karkatha".

 

"Sajake ana sing wigati Adhi Dewa Danu?" sanajan olehe guneman Panembahan Alit Dewa Danu mau mung lirih, nanging pranyata Panembahan Dewa karkatha melu krungu, banjur gage wae olehe takon.

 

"Inggih Kakang" wangsulane Panembahan Alit Dewa Danu "menika Ki Kasirata telik sandining Paguron Tangen badhe ngaturaken prakawis ingkang kalebet gawat".

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (079)

 

79.

Satemene jroning batin pancen Panembahan Dewa Karkatha wis rumangsa wegah kebawah dening sapa wae kalebu kebawah Panembahan Nagajiwa sing saiki madhepok ing Alas Patalan. Jalaran Panembahan Dewa Karkatha duwe panemu yen sing dienggo pawadan wong-wong sing ngaku minangka Trah Majapahit ngemohi kebawah dening raja-raja sing wis ngrasuk agama Islam, kuwi kabeh mung pawadan semu. Bedaning agama lan kapitayan, bedaning asal-usul lan katurunan, kuwi kabeh mung waton dienggo pawadan sing bisa digunakne kanggo ngimpun kekuwatan. Dene pawadan sing cetha mesthi benere, ya iku kabeh kepengin bisa mukti wibawa lan cekel panguwasa ing Tanah Jawa iki. Lan Panembahan Dewa Karkatha ya wis ngerti,nek panggah gelem nyawiji karo Panembahan Nagajiwa ing Patalan, saupama mbesuke klakon kasembadan bisa mbedhah Mataram lan numpes Panembahan Senapati sarta Trah Ki Ageng Sela liyane, mangka mengko sing bakal jumeneng Nata ya Panembahan Nagajiwa utawa salah siji saka anake, lan wong-wong sing saiki nyawiji nyengkuyung gegayuhane Panembahan Nagajiwa iki durung karuwan yen dikanggokne utawa diwenehi kalungguhan sing becik, bisa uga malah disingkirne kabeh kaya crita jaman kuna ing wiwitan sawuse Majapahit madeg biyen. Ya iku, mbaka siji Ranggalawe, Sora, Nambi lan liya-liyane sing wis ngudhokne pati uripe kanggo kamulyane Majapahit, wekasan kabeh mati klawan tinengeran minangka mungsuhe negara.  Lan Panembahan Dewa karkatha ora kepengin niru lelakon sing dialami Ranggalawe, Sora, Nambi, lan liya-liyane kuwi, Panembahan Dewa Karkatha kepengin niru kaya lelakone Raden Wijaya sing banjur sejarahe disambung dening putra wayahe kabeh. Ing angen-angene Panembahan Dewa Karkatha, mbesuk yen klakon bisa mbedhah Mataram lan bisa madeg dadi Raja, mangka kabeh sing ngaku minangka Trah Majapahit ya kudu gelem mapan dadi bawahane, kalebu Panembahan Nagajiwa sing saiki isih dianggep dadi suhing kabeh wong sing ngaku Trah Majapahit sajrone arep ngrebut panguwasa ing Mataram. Nanging, aja nganti wong-wong sing ana barisane sing ngaku minangka Trah Majapahit kuwi padha ngerti sing ana angen-angene, ngono sing dikarepne Panembahan Dewa Karkatha, yen nganti ana sing ngerti tan wurunga Panembahan Dewa Karkatha bakal nemahi lakon luwih dening nglarakake tinimbang lelakone Ranggalawe duking uni.

 

Iki mau, Wasi Nagasekti siswane Panembahan Nagajiwa wis wiwit sujana, wis wani ngarani yen Panembahan Dewa Karkatha wiwit arep wani karo Panembahan Nagajiwa. Lan wis dadi angger-angger ing barisan Trah Majapahit sing disuhi Panembahan Nagajiwa, sing sapa wani marang Panembahan Nagajiwa, kudu ditugel gulune awit wis nindakne lakune palacidra. Malah iki mau Wasi Nagasekti uga wis uluk-uluk, yen tekane neng kono uga wis dipiranteni klawan purba wasesa saka Panembahan Nagajiwa.  Mula Panembahan Dewa karkatha banjur mikir carane oleh ukara kanggo mantebake atine Wasi Nagasekti yen dheweke isih tetep setya marang sumpahing warga Barisan Trah Majapahit lan ora pisan-pisan bakal wani marang Panembahan Nagajiwa ing Patalan.

 

"Kados pundi Kakang?" bareng wis sauntara ora enggal oleh wangsulan Wasi Nagasekti banjur takon maneh marang Panembahan Dewa Karkatha "ndika sampun nggadhahi tekad badhe jumeneng nata lan wani nyingkur dhateng panguwaosing Rama Panembahan Nagajiwa, menapa kados pundi?".

 

"Sabar Dhimas, aja kaduk ati bela panampa nggone dhimas nyurasa tembungku mau" Panembahan Dewa Karkatha wangsulan kanthi sareh, sanadyan batine umob ora karuwan "sing kandha nek aku arep wani karo Rama Panembahan Nagajiwa kuwi sapa? Aku ? Panembahan Dewa Karkatha? Ora Dhimas, aku ora pisan-pisan bakal wani marang Rama Panembahan Nagajiwa, awit Rama Panembahan Nagajiwa kuwi nyata pepundhenku, sesembahanku wakiling Hyang Agung sing asipat titah ing marcapada iki. Dadi kena diarani unen-unen sing ngayawara yen nganti ana lelakon Dewa Karkatha wani karo Rama Panembahan ing Patalan".

 

"Nanging kala wau Kakang Panembahan sampun paring dhawuh, menawi satumpesipun Mataram mangke kakang Panembahan badhe jumeneng nata nggentosi palenggahanipun Sutawijaya, jalaran sampun kajumbuhaken kaliyan pranataning jagad, endi sing bisa nelukne kuwi sing genti nguwasani. Menika kadospundi Kakang? Kakang Panembahan rembagan kaliyan kula, Wasi Nagasekti sampun lajeng mencla-mencle kados rembagan kalih lare alit ingkang gampil dikandhani mawi dipun tedahi menawi wonten kodhok ingkang mlayu" Wasi Nagasekti panggah karo suwara sing atos genti aweh wangsulan marang Panembahan Dewa Karkatha.

 

"Iya Dhimas, aku ngerti yen sing rembugan karo aku iki Dhimas Wasi Nagasekti sing nyata dadi kpaparcayane Rama Panembahan Nagajiwa, dadi olehku guneman iya migunakne basa sing jumbuh karo kalungguhane Dhimas Nagasekti sing tuhu wicaksana" Panembahan Dewa Karkatha guneman maneh karo mesem sabar "Dhimas mesthine wis pirsa yen apa sing arep tak tindakne mengko, kabeh kajaba adhedhasar dhawuh timbalane Rama Panembahan Nagajiwa, uga mawa wewaton dhawuh sasmita sing tak tampa saka Sang Hyang Kala Mercu, dadi sing arep tak lakoni iki kabeh kena diarani dudu karepku dhewe, nanging jumbuh karo dhawuh, ya dhawuhe Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan uga dhawuh saka sesembahanku Sang Hyang Kala Mercu".

 

"Kanyatanipun Rama Panembahan Nagajiwa boten ndhawuhaken dhateng Kakang Panembahan murih jumeneng ratu kados ingkang dados rancangan ndika wau Kakang"  Wasi Nagasekti panggah ora bisa nampa pawadane Panembahan Dewa Karkatha "menawi landhesanipun Kakang Panembahan menika sasmitaning Sang Hyang Kala Mercu, kula lajeng kudu ngguyu Kakang".

 

"Kudu ngguyu sing kepiye Dhimas?" Panembahan Dewa Karkatha njengkerutne bathuke.

 

"Ingkang mangertos menapa ndika saestu sampun nampi sasmita saking Sang Hyang Kala Mercu menapa boten, menika namung Kakang Panembahan piyambak. Lha ingkang kakang kabari menika wenang milih, milih pitados menapa dene milih boten pitados, kalebet kula. Kula kenging pitados bilih Kakang Panembahan saestu sampun nampi sasmita dhawuh saking Sang Hyang Kala Mercu, nanging ksok wangsulipun, kula ugi kenging gadhah pamanggih menawi ingkang Kakang Panembahan dhawuhaken menika kala wau namung dhapur crita ngayawara. Malah kula inggih kenging kemawon nggadhahi pamanggih bilih sebatan Sang Hyang Kala Mercu menika namung dhapur nami suwung, ingkang Kakang ginakaken kangge mblithuk lan apus-apus dhateng tiyang ingkang cubluk murih purun pitados dhateng ndika Kakang Panembahan Dewa Karkatha kados para siswa ing Paguron Tangen mriki menika" Wasi Nagasekti aweh wangsulan.

 

Krungu wangsulan sing kaya ngono kuwi, Panembahan Dewa Karkatha katon mbrabak abang pasuryane nganti tekan kuping mudhun tekan gulu, nuduhne yen dhadhane lagi murub diobong genine kanepson. Kanthi wangsulan sing kaya ngono kuwi, ateges Wasi Nagasekti wis cetha yen ora percaya marang apa sing dikandhakne Panembahan Dewa Karkatha mligine ing babagan dhawuh sasmita saka Sang Hyang Kala Mercu.

 

"Banjur Dhimas Wasi Nagasekti ngersakne apa? Apa sing kudu tak tindakne murih Dhimas ora ndakwa aku yen wis wani marang Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan? Awit witing klapa salugune babar pisan aku ora duwe niyat wani marang pepundhen lan sesembahanku Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan kuwi" gandheng wis kentekan ukara kanggo aweh wangsulan, wasanane Panembahan Dewa Karkatha banjur guneman sing isine aweh pananting marang Wasi Nagasekti.

 

"Lha wangsulan ingkang makaten menika ingkang kula tengga-tengga Kakang" wangsulane Wasi Nagasekti karo gumuyu lirih "jumbuh kaliyan purba wasesa ingkang kula tampi saking Rama Panembahan Nagajiwa, samangke kula suwun kanthi rilaning penggalih Kakang Panembahan kedah kersa kula kendharat dados bandan lajeng kula irit sowan ing ngarsanipun Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan. Ing ngarsanipun Rama Panembahan Nagajiwa, mangke Kakang Panembahan saged ngaturaken menapa sejatining sedya ndika. Menawi pandakwa kula dhateng Kakang Panembahan dinten menika pranyata boten leres, Kakang Panembahan mangke saged ngleresaken ing ngarsanipun Rama Panembahan Nagajiwa".

 

"Dhimas Nagasekti arep ngendharat aku kadi dene pasakitan?" Panembahan Dewa Karkatha wangsulan karo suwara sereng semu kaget.

 

Panembahan Alit Dewa Danu, Puthut Jayantaka, Puthut Jayandaga lan cantrik telu liyane, Janggan Suratanta, Janggan Wisakala, Janggan Palupuh, sing uga krungu karo apa sing diucapne Wasi Nagasekti kuwi, kabeh melu kaget.  Wong-wong kuwi atine melu dadi panas, karo meneng-menengan wong-wong kuwi banjur padha ngecakne aji jaya kawijayan sing diduweni, nanging kabeh durung ana sing guneman utawa tumandang, isih ngenteni aba lan dhawuh saka Panembahan Dewa Karkatha. Ora mung murid-murid Paguron Tangen sing ana kono wae sing tata-tata, sanadyan pandhereke Wasi Naga sekti, Janggan Nagatingkir, Janggan Nagaluwing lan Janggan Nagaemprit, uga ora tinggal kaprayitnan, katelune uga wis siaga ing dhiri samangsa-mangsa kudu nggunakne ngelmune kanggo ngendharat Panembahan Dewa Karkatha lan para siswane.

 

"Sampun kejeron anggen ndika nanggapi Kakang" Wasi Nagasekti aweh wangsulan marang Panembahan Dewa Karkatha karo gumuyu lirih "menawi Kakang Panembahan nggega atur kula, cekap Kakang Panembahan masrahaken asta kekalih, mangke badhe kula tali mawi cindhe puspita lan kula sowanaken ing ngarsanipun Rama Panembahan Nagajiwa, minangka bandanipun sentana ingkang kedah dipun aosi. Nanging menawi Kakang Panembahan boten nggega atur kula, liripun Kakang Panembahan boten purun kula irit dados bandan sentana, inggih kula sampun siaga ing dhiri sawega ing gati, neter kasektenipun Kakang panembahan Dewa Karkatha ing papan mriki".

 

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (078)

 

 

78.

Panembahan Dewa Karkatha ora enggal aweh wangsulan, malah banjur nyawang papan lungguhe Puthut Janyantaka sing jejer karo Puthut Jayandaga. Puthut loro sing dadi agul-agule Paguron Tangen kuwi tumungkul, ngrumangsani yen wawasan kebatinane isih adoh ing sangisore gurune, temah nganti ora ngerti yen ana Dewa sing ngejawantah arep aweh kanugrahan, nanging gandheng cubluking pikir, malah wis kedadean kerengan karo Dewa loro sing ngeja wantah mau. Sanadyan ta mangkono, Puthut loro kuwi uga duwe panglipur kanggo ngurangi rasa gorehe sawise regejegan karo Dewa sing ngaku duwe jeneng Rangga lan Marga, ing gisiking bengawan wingenane kae. Ya iku kanthi pawadan wong nyatane Gurune wae sing isih trahing Bathara, kanggo ngerteni Rangga lan Marga kae Dewa apa dudu, Panembahan Dewa karkatha isih mbutuhake nindakne semedi mahas ing samun nyenyuwun marang Bathara.

 

"Kuwi critane mangkene" Panembahan Dewa Karkatha banjur guneman aweh katrangan karo apa sing dikandhakne mau "saremene Sang Hyang Kala Mercu ya iku sesembahane dhewe, arep paring kabar marang aku lan kabeh kulawarga Paguron Tangen gegayutan karo panuwunku kang kepengin ngendharat tilas Lurah Pasar Pajang sing saiki wis kumawani nganggo sebutan Panembahan Senapati Ing Alaga Ngabdul Rahman lan madeg minangka Rajaning Tanah Jawa, malah sing keri dhewe iki aku krungu warta yen Si Sutawijaya kuwi wis kongkonan menyang Ngerum njaluk supaya Kalipah ing Ngerum gelem ngukuhne dheweke minangka Raja ing Tanah Jawa. Nanging, gandheng wiwit si Panggah lan Pungguh, Branjang lan Brunjung sarta Jayantaka lan Jayandaga padha ora tanggap, temah utusane Sang Hyang Kala Mercu sing sesilih Sang Hyang Ranggana lan Sang Hyang Margana kuwi banjur nglungani kanthi manjing ing alaming kadhewatan tanpa bisa diweruhi dening Jayantaka lan Jayandaga. Mula aku banjur nindakne laku semedi, nyuwun pituduh marang Sang Hyang Kala Mercu gegayutan karo tumurune Dewa loro sing banjur kundur makahyangan tanpa paring katrangan mung merga bodhone murid-muridku".

 

"Lajeng pitedah menapa ingkang Panembahan tampi?" Wasi nagasekti takon.

 

"Ya iki sing arep tak kandhakne" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha "Sang Hyang Kala Mercu paring paring sasmita gaib marang aku, temene turune Sang Hyang Ranggana lan Bathara Margana kuwi mung arep aweh weruh marang aku yen wis wancine Paguron Tangen manjer duwaja pasang gendera sing nuduhake yen Paguron Tangen ora kebawah dening Negara sing jeneng Mataram kuwi. Yen wis malah aku banjur kaparingan sasmita yen sajroning tahun iki, Mataram bakal sirna, anak turune Wong Desa Sela sing isih ngimpi dadi panguwasa ing Bumi Jawa bakal tumpes dadi isen-isening Yamaniloka".

 

"Menika kabar ingkang sae ugi kabar ingkang murugaken boten sae, utawi awon, Panembahan" Wasi Nagasekti nyelani rembuge Panembahan Dewa Karkatha.

 

"Lire kepiye Dhimas?" Panembahan Dewa karkatha takon karo njengkerutne bathuke, tandha yen durung pati ngerti karo sing dikarepne Wasi Nagasekti.

 

"Kabar saenipun, inggih menika badhe sirnanipun Mataram sarta tumpesipun para Trah Sela dados isen-isening Yamaniloka" wangsulane Wasi Nagasekti "dene kabar awonipun, kanthi manjer dwaja lan nglebataken gendera, ateges Paduka Panembahan Dewa Karkatha badhe jumeneng minangka Raja ing Bumi Jawi menika, nggentosi kalenggahanipun Sutawijaya ing Mataram? Menapa boten makaten Panembahan?".

 

"Bener, pancen mangkono kuwi sing bakal dumadi sajroning tahun iki Dhimas" Panembahan Dewa Karkatha genti aweh wangsulan "wis dadi kodrating jagad, yen ana negara bedhah lan ratune mati ing paprangan, mangka sing mungsuhe sing bakal nggenteni jumeneng dadi ratu. Kamangka mengkone kuwi sing bakal dumadi, Sutawijaya lan kabeh sing dadi sapukawate bakal tak tugel gulune lan Kraton Mataram bakal tak boyong menyang Tangen kene. Dadi aran wis lumrah yen mengkone aku bakal jumeneng dadi Narendra nyambung sejarahe para leluhur ing Majapahit duking uni".

 

"Mangke rumiyin Panembahan" Wasi Nagasekti nyelani katrangane Panembahan Dewa Karkatha "sak niki kapeksa kula aturaken ingkang dados sedya kula dumugi ing Tangen mriki. Jalaran kula raosaken, ingkang ndika dhawuhaken menika sampun nilar garising gegayuhan Trah Majapahit ingkang sampun dipun sarujuki dening sedaya pandherekipun sawargi Sinuhun Brawijaya Girindrawardana".

 

"Aku ora rumangsa ninggalne garis sing wis disarujuki kuwi Dhimas" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha  "Nanging luwih genahe coba kandhakna apa sing ndadekne Dhimas Nagasekti tedhak ing Padhepokan Tangen kene?".

 

"Estunipun dugi kula ing mriki menika, awit ngemban dhawuh saking Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan, Panembahan".

 

"Iya aku wis ngerti bab kuwi, banjur Rama Nagajiwa ngersakne apa saka aku?" Panembahan Dewa Karkatha takon.

 

"Rama Panembahan Nagajiwa utusan kula murih nakyinaken" Wasi Nagasekti aweh wangsulan "menapa Kakang Panembahan Dewa Karkatha lan Paguron Tangen menika taksih satunggal barisan kalih barisanipun Trah Majapahit menapa boten? Jalaran sampun pinten-pinten pepanggihan ing Patalan Kakang Panembahan Dewa Karkatha boten rawuh, malah kabar ingkang dipun tampi dening Rama Panembahan Nagajiwa saking Ki Gedhe Julunggeni saking Ngampon ngabaraken bilih Kakang Panembahan Dewa Karkatha sampun nindakaken amengsahi Ki Gedhe Julunggeni ing Ngampon........".

 

"Mengko dhisik" Panembahan Dewa Karkatha medhot wangsulane Wasi Nagasekti "jagad saisine nyekseni yen pisan-pisan aku ora arep ninggalne barisan Trah Majapahit sing setya marang sawargi Kanjeng Sinuhun Brawijaya Girindrawardana. Lan kuwi kena dibuktekne klawan sikepku sing tetep ora sudi ngakoni nek Sutawijaya kuwi Ratu Tanah Jawa. Kaping pindho, perkara anggonku wis ora pati rukun karo Ki Gedhe Julunggeni ing Ngampon, kuwi babar pisan ora ana gandheng rapete karo Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan. Jalaran, olehku satron karo Julunggeni kuwi merga aku wegah yen dadi gedibale wong Alas Lodhoyong kuwi".

 

"Gedibal kados pundi ingkang dipun kersakaken Kakang Panembahan?" Wasi Nagasekti nyelani takon.

 

"Rama Nagajiwa ing Patalan ora pirsa sapa sejatine Julunggeni kuwi" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha "Wong saka Alas Lodhoyong kuwi mung mbutuhne kamuktene dhewe, olehe nyawiji karo Barisan Trah Majapahit kuwi mung arep nuruti senenge dhewe, dheweke kuwi biyen tau dadi gedibale Panembahan Emas ing Madiun, nanging merga nindakne kaluputan Julunggeni banjur ditundhung minggat saka Madiun, Mula banjur lara ati, dheweke kepengin males lara wirange menyang Panembahan Mas ya Adipati Madiun, banjur api-api melu nyawiji ing barisane Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan. Pamrihe supaya Rama Panembahan Nagajiwa kersa aweh pambiyantu marang Julunggeni kanggo nelukne Kadipaten Madiun, nanging panyuwune Julunggeni kuwi ora tau digatekne dening Rama Panembahan Nagajiwa. Banjur Julunggeni ajak-ajak aku nglurug perang menyang Madiun, ngendharat Panembahan Mas. Mesthi wae aku ora gelem, merga aku duwe gegayuhan ngrata Mataram luwih dhisik, Julunggeni tak tawani manunggal karo aku ngadhepi Mataram, ya ora gelem. Saiki malah Julunggeni matur dora marang Rama Panembahan Nagajiwa yen aku wis ninggalne garis barisane Trah Majapahit. Wis cetha ta Dhimas? kuwi wangsulanku marang Dhimas Wasi Nagasekti magepokan karo dhawuh sing ditampa dhimas saka Rama Panembahan Nagajiwa".

 

"Prakawis cariyosipun Ki Julunggeni sampun cetha Kakang Panembahan" wangsulane Wasi Nagasekti.

 

"Banjur babagan ing ngendi sing durung cetha?" Panembahan Dewa Karkatha takon.

 

"Babagan anggenipun kakang Panembahan badhe jumeneng Nata nggentosi kalenggahanipun Sutawijaya menika kala wau Kakang" wangsulane Wasi Nagasekti.

 

"Kuwi wis cetha banget Dhimas" Panembahan Dewa Karkatha guneman karo ngguyu "ing ngarep wis tak kandhakne, sing manjer duwaja lan nglebatake gendera perang mungsuh Mataram kuwi aku dadi aran wis sak pase yen klakon Sutawijaya lan Trahe Wong Desa Sela klakon bisa ditumpes, banjur aku sing genti jumeneng dadi nyekel panguwasa Mataram sak jajahane pisan. Sing ora pas utawa ora bener kuwi yen sawuse Mataram klakon tak bedhah, Sutawijaya lan Trah Sela klakon tak tumpes, banjur sing dijumenengake ratu kuwi Julunggeni utawa liyane aku, kuwi sing cetha nek ora bener Dhimas".

 

"Dados Kakang Panembahan Dewa Karkatha sak menika sampun wiwit nicil badhe wantun kalih Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan?" Wasi nagasekti ndengengekne sirahe, lambene ngucapne pitakonan lan mripate mentheleng nyawang praupane Panembahan Dewa Karkatha "kula turi pirsa Kakang Panembahan, sanadyan dugi kula ing mriki namung dhapur angemban dhawuh, nanging dening Rama Panembahan Nagajiwa ugi dipun sangoni purba miwah wasesa".

 

Ditakoni karo tembung sing mangkono kuwi Panembahan Dewa Karkatha rumangsa kaget, luwih-luwih bareng dipandeng karo mripat sing mentheleng, Panembahan sesembahane wong-wong Paguron Ngampon kuwi dadi ewuh oya ing pambudi. Ora merga Panembahan Dewa Karkatha rumangsa miris marang Wasi Nagasekti, nanging  Panembahan Dewa Karkatha duwe panemu yen ora ana bathine yen saiki kudu cecongkrahan karo Nagasekti. Mula Panembahan Dewa Karkatha banjur muter nalar, nata rembug kanggo mangsuli apa sing dikandhakne Wasi Nagasekti kuwi.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (077)

 

 

77.

Kaya olehe mangkat, Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma anggone bali uga ngambah alam panglemunan, dadi ora mbutuhake wektu sing suwe wis tekan Desa Grumbulan utawa Padhukuhan Pelanggolan. Wong loro kuwi sengaja ora mampir ing Jatigrowong, jalaran wis padha weruh yen Rangga lan Marga wektu kuwi mapan ing gandhok kalurahan. Nanging, bareng wis kepethuk Rangga karo Marga, Rangga malah aweh pamrayoga marang wong loro kuwi supaya olehe nyritakne wohing dinuta, ora ing Kalurahan nanging ing Jatigrowong wae. Rangga banjur aweh prentah marang Lurah Kuwera supaya sesuk padha mlumpuk ing Jatigrowong saperlu ngrungokne apa sing arep dikandhakne Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma, kanthi mangkono kabeh bakal bisa tata-tata gaweyan apa sing kudu ditandangi, magepokan karo rancangan olehe nindakne kuwajiban perang sabil. Perang ing Marganing Pangeran, njejegne adege traju kaadilan.

 

"Dados dhawuhipun Gusti Patih Mandaraka, Mataram badhe mbidhalne prajurit sagelar sepapan kangge ngendheg lekasipun Paguron Tangen menika Ki Gedhe?"pitakone Marga sawuse Ki Gedhe Pelanggolan nyritakne apa sing dialami sawise ngaturake layange Rangga marang Patih Mandaraka.

 

"Inggih Ngger" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan "lan ingkang badhe dados tetindhihing wadya bala saking Mataram badhe dipun salirani piyambak dening Gusti Pangeran Singasari".

 

"Kula sampun nggadhahi panginten makaten Ki Gedhe, saestu Rekyana Patih Mandaraka mesthi badhe paring dhawuh dhateng Gusti Pangeran Singasari sasampunipun maos serat ingkang dipun serat dening Adhi Marga . Menawi boten wonten serat ingkang ndika aturaken kala wingi menika, tangeh Gusti Pangeran Singasari kersa nyalirani piyambak lenggah minangka Senapati Agung Mataram salebeting ngadhepi Paguron Tangen, jalaran kula ngertos watak wantunipun Pangeran Singasari menika sok dhemen ngremehaken kekiyataning mengsah" genti Rangga sing guneman nanggapi critane Ki Gedhe Pelanggolan.

 

"Leres sanget ingkang ndika dhawuhaken menika Ngger" Ki Lasma melu udhu crita "sawaunipun Gusti Pangeran Singasari boten pitados kalih surasaning serat ingkang kula aturaken Gusti Patih menika, malah anggenipun boten pitados lan tansah ngremehaken salintunipun Prajurit Mataram, meh kemawon ndadosaken gendra kalih Ki Gedhe Pelanggolan. Rahayunipun Gusti Patih tumunten paring pangandika, dhawuhipun Gusti Patih awewaton kanthi asma Dalem Kanjeng Sinuhun. Temah Gusti Pangeran Singasari boten wantun maiben malih".

 

"Ya ngono kuwi salah siji sing ndadekne kuciwane Wadya Bala Mataram" wangsulane Rangga karo mesem "Pancen Pageran Singasari kuwi Senapati Agung Mataram sing sekti mandra guna, nanging upama sida klakon dadi tukaran antarane Ki Gedhe karo Pangeran Singasari mesthi bakal rame".

 

"Lan saupama dadi kerengan tenan" Marga daya-daya nyaut kandhane Rangga karo ngguyu "sing cotho kira-kira malah Ki Lurah Kuwera, para Bebau lan warga Desa Grumbulan. Sarta sing ngguyu ngakak mesti para kraman, mbuh kuwi kancane Panembahan Dewa Karkatha mbuh kuwi Ki Gedhe Julunggeni sa kancane kabeh".

 

"Inggih Ngger, menika saestu leres" Ki Gedhe Pelanggolan sing genti daya-daya wangsulan "samangke kaparenga Angger kekalih tumunten paring dhawuh dhateng kula miwah Ki Lurah tuwin para Bebau sedaya. Jalaran ketingalipun, jejibahan perang sabil ingkang angger kekalih dhawuhaken menika sampun badhe dipun tandangi dening Gusti Pangeran Singasari sawadya balanipun".

 

"Menika makaten Ki Gedhe, ugi Ki Lurah lan sedaya para Bebau" Marga aweh katrangan "mila estunipun, ingkang wenang paring pemut sarta ngendheg lampahipun para tiyang ingkang nindakaken kraman, damel kisruhing nagari menika, miturut paugeraning Nagari Mataram inggih Para Prajurit Bayangkarining nagari, ingkang samangke dipun pandhegani dening Gusti Pangeran Singasari. Ingkang makaten menika boten ateges awakipun piyambak minangka kawula dalem ing Mataram lajeng boten gadhah kuwajiban malih. Kuwajibanipun awake piyambak inggih sami kalih kuwajibanipun para prajurit saking Mataram, namung kemawon anggenipun tumandang ngrantos dhawuh saking Sang Senapati Agung rumiyin, jalaran kekiyataning para siswa Paguron Jatigrowong lan prajurit saking Kalurahan Grumbulan menika mangke anggenipun mangsah yuda mawi banderaning Senapati Agung Mataram".

 

"Inggih Ngger, bakenipun kula namung ndherek sedaya dhawuhipun Angger Rangga lan Angger Marga" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan sareh.

 

"Samangke kula suwun dhateng Ki Gedhe lan Ki Lasma. mugi nyiagagakaken para siswa lan Ki Lurah lan para bebau mugi nyiagakna prajurit kalurahan sedaya, ing pangangkah mangke sawanci-wanci kapengkoking panca baya boten badhe anguciwani" kandhane Marga mungkasi nggone aweh pituduh.

 

Sawise olehe rerembugan dianggep wis cukup, Ki Lurah Kuwera banjur pamitan marang Ki Gedhe Pelanggolan arep bali menyang padhukuhan nindakne apa sing diprentahne Marga mau. Samono uga karo Ki Lasma, wong tuwa kuwi uga pamitan arep nata lan aweh pituduh marang para siswa Paguron Jatigrowong. Rangga lan Marga milih ora melu bali bareng karo Ki Lurah lan para Bebau, nanging milih keri ing papan pasemedene Ki Gedhe Pelanggolan sing manggon ing jerone wit jati sing wis growong. Kang mangkono iku jalaran kanggo ngawoni panyawange murid-murid Paguron Tangen sing isih kerep kluyuran narik pajeg ing padesan, para murid paguron ing Tangen kuwi ora bakal ngerti yen satemene Rangga lan Marga isih durung lunga saka padhukuhan Pelanggolan utawa Desa Grumbulan.

 

Sauntara kuwi, ing Paguron Tangen, Panembahan Dewa Karkatha sing wingenane oleh palapuran saka muride, ya iku Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga yen mentas wae murid loro kuwi ketemu Dewa saka Kahyangan sing sesinglon dadi Pangumbara sing nurut lakune Bengawan Uluayu, nuli kandha nek arep mahas ing sepi meminta pituduhing Dewa, mengku karep apa dewa loro sing kober ngladeni perang tandhing karo Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga kuwi satemene. Sawuse cukup anggone mahas ing sepi, Panembahan Dewa Karkatha banjur nimbali murid-murid kaparcayane supaya padha mlumpuk ing pendhapaning Paguron.

 

Wengi kuwi sing padha nekani dhawuh timbalane Panembahan Dewa Karkatha mligi para siswa sing dianggep wis kena dijak rembugan wae. Kajaba Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga, uga ana Janggan Suratanta, Janggan Wisakala, Janggan Palupuh, katelune iki siswane Panembahan Dewa Karkatha sing tatarane sangisore Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga. Banjur Panembahan Alit Dewa Danu sedulur nome Panembahan Dewa Karkatha. Wasi Nagasekti siswane Panembahan Nagajiwa saka Patalan, sing kapinujon tekane kono nggawa prentah saka gurune, uga melu teka pisan. Tekane Wasi Nagasekti dikantheni dening sedulur-sedulure cacah telu, ya iku Janggan Nagatingkir, Janggan Nagaluwing lan Janggan Nagaemprit. Dadi gunggung kepruk sing ana pendhapa Paguron Tangen arep dijak rembugan perkara sing banget wigati kuwi kabeh ana sepuluh, sewelas sak sing aweh prentah yaiku Panembahan Dewa Karkatha.

 

"Dhimas Wasi Nagasekti, sadurunge ndika ngandhakne apa wosing sedya ndika rawuh ing papan kene, tak suwun ndika sasedulur padha neksanana apa sing arep tak kandhakne marang sedulurku Dhimas Panembahan Alit Dewa Danu lan murid-murid Paguron Tangen sing piniji iki" kandhane Panembahan Dewa Karkatha nalika weruh yen ing kono ana murid Paguron Nagajiwa saka alas Patalan.

 

"Inggih Panembahan" wangsulane Wasi Nagasekti sareh "tiyang sanaosa dugi kula ing Tangen mriki niki wau estunipun ngemban dhawuh saking Bapa Panembahan Nagajiwa, nanging dhawuh menika boten patosa wigati, liripun saged dipun semadosi anggenipun ndumugekaken ing ngarsanipun Panembahan Dewa Karkatha. Mangga sampun sanggarunggi awit kula wonten mriki, enggal kawedharna kemawon wigatosing rembagan dalu menika".

 

"Matur nuwun Dhimas" Panembahan Dewa Karkatha banjur guneman maneh "satemene iki aku mung arep aweh kabar nyenengake marang para kulawarga Paguron Tangen, nanging kabar sing nyenengake kuwi uga abuntut kuwajiban sing ora entheng sing kudu enggal ditindakne".

 

"Kabar menapa  lan saking pundi sumberipun menika Panembahan?" Wasi Nagasekti takon.

 

"Kabar saka Jawatagung sing momong jiwa lan ragaku lan jiwa ragane wong sapaguron Tangen kabeh" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha aweh katrangan "samono uga kuwajiban sing nyartani kabar becik kuwi mau uga teka awit saka prentahe Jawatagung sing tak temoni nalika aku mangsah semedi mahas ing samun meminta pituduhing Dewaning para Dewa. Dene wujude kabar sing nyenengake kuwi mau ya iku, wangsulan saka pitakonku lan pitakone siswa-siswaku lumantar aku, sing wujude pitakonan ya iku mengku kersa apa Dewa loro sing sesinglon kanthi wujud nom-noman sing nindakne laku pangumbara, numpak gethek nurut lakune Bengawan Uluayu. Dewa loro kuwi mau temene wus paring pituduh marang siswaku Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga, nanging gandheng siswaku loro kuwi durung bisa maca sasmitane Dewa loro sing sesinglon kuwi, mula banjur takon marang aku. Lan sawuse ngliwati laku mahas ing sepi, lagi aku bisa ngaweruhi pituduh saka Dewa loro sing kober ngajak gladhen ing ulah kanuragan siswaku Jayantaka lan Jayandaga ing gisiking bengawan sacakete Desa Grumbulan utawa Pelanggolan, sawetane Kali Sawur kana".

 

"Lajeng pitedah menika pitedah murih menapa Panembahan?" Wasi Nagasekti nyelani critane Panembahan Dewa Karkatha nganggo pitakonan.

 

 

ana candhake.