SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (087)

 

87.

Ki Gedhe Pelanggolan, Ki Lasma, Lurah Grumbulan sarta Bebau Senggot loan Bebau Watutanggul padha ngguyu krungu gunemane Rangga sing keri dhewe iki. Ora ana sing ngira jebul wong sing wis wani madeg Paguron gedhe, kaya Panembahan Dewa Karkatha kuwi isih seneng ngapusi tur maneh olehe ngapusi gampang banget olehe ngonangi. Lha genah nek Rangga karo Marga kuwi menungsa lumrah, lha kok dikandhakne yen nom-noman loro kuwi bangsane Dewa, utusane Sang Hyang Kala Mercu Dewa sing dadi sesembahane. Nanging ya ora kena semono, wong sing diblithuk dening Panembahan Dewa Karkatha kuwi ya mung kanca-kancane dhewe banjur dening murid-muride genti dikabarne marang wong-wong sing dhasare luwih dhisik percaya marang Panembahan Dewa Karkatha, dadi ya ora kena dipaido nek wong-wong kuwi banjur manut karo kabeh sing dadi unine Panembahan sesepuhing Paguron Tangen kuwi. Ki Lurah Grumbulan uga kober kelingan, dheweke dhewe tau duwe panganggep sing jebul kliru, malah tekan saiki panganggep kuwi durung bisa ilang blas tanpa tilas, ya iku anggone duwe panganggep yen Ki Gedhe Pelanggolan kuwi manungsa setengah Dewa lan nalika kabar mau dikandhakne marang warga ing Pelanggolan utawa ing Grumbulan kabeh padha percaya. Karo ndhingkluk, Ki Lurah mesem, ngesemi olehe bodho lan bodhone kuwi wis ditularne marang warga desane sarta para sapukawate.

 

"Salajengipun Ki Gedhe" Rangga nutugne olehe guneman "kasurung anggenipun sampun ngapusi murid-muridipun, temah Panembahan Dewa Karkatha lajeng kaseret ing doranipun piyambak".

 

"Kaseret ing doranipun piyambak kados pundi Ngger?" Ki Gedhe Pelanggolan takon.

 

"Makaten Ki Gedhe" wangsulane Rangga karo mesem "suwaunipun kula kinten Panembahan Dewa Karkatha menika sakalangkung ngertos bilih ingkang nami Sang Hyang Kala Mercu saha ingkang dipun wastani sasmita-samitanipun menika namung mapan ing angen-angenipun Dewa Karkatha piyambak, nanging sareng saben dinten angen-angen kalawau dipun criyosaken dhateng para pandherekipun menawi saestu lan para pendherekipun sami pitados, dangu-dangu Panembahan Dewa Karkatha ugi lajeng kageret tumut pitados menawi Sang Hyang Kala Mercu saha sasmita-sasmitanipun estu-estu wonten".

 

"Aneh nanging nyata menika inggih Ngger?" Ki Pelanggolan takon karo mesem.

 

"Boten aneh Ki Gedhe, tiyang menawi kekathahen anggenipun ngumbar ujar dora, adhakanipun mila dados makaten kala wau" wangsulane Rangga "cobi ndika dangu Ki Lurah Kuwera menika, suwaunipun nalika sepisanan nampi wartos menawi Ki Gedhe Pelanggolan menika titah setengah Dewa, piyambakipun ugi taksih dereng patosa ngandel. Nanging dangu-dangu malah kapitadosanipun Ki Lurah ing babagan Ki Gedhe menika titah setengah Dewa  menika, nglangkungi kapitadosanipun tiyang ingkang nyukani wartos. Kamangka Ki Lurah ugi dereng sukmerep bukti nyatanipun menawi Ki Gedhe menika setengah Dewa, nanging asring nglampahi cepak sajen ing senthong tengah kangge nyawisi menawi alusipun Ki Gedhe tindak dhateng griyanipun, lan enjingipun sajen kasebat ugi lajeng dipun tedha piyambak dening Ki Lurah saha semahipun, malah asring kemawon Ki Lurah utawi Nyi Lurah criyos menawi Jambe miwah sedhah tilas sajen menika raosipun sampun sepa jalaran sari-sarinipun sampun kaisep dening Ki Gedhe Pelanggolan. Inggih menapa boten Ki Lurah?".

 

"Inggih Ngger ingkang ndika dhawuhaken menika saestu boten lepat" wangsulane Ki Lurah karo ndhingkluk, sanadyan karo mesem nanging yektine eseme mung kanggo nutupi rasa wirange. Lurah Grumbulan kuwi sansaya gumun, ya gene Rangga bisa weruh kabeh sing wis ditindakne?. Dhasare Ki Lurah sing isih seneng karo kapitayan-kapitayan sing tanpa dhasar, ing atine malah banjur tuwuh pangira-ira yen temene bener sing dikandhakne Panembahan Dewa Karkatha yen Rangga lan Marga kuwi bangsane para Dewa, mung wae dudu Dewa gaweyane Panembahan Dewa Karkatha sing banjur didadekne sesembahane wong-wong ing Paguron Tangen. Nanging Dewa sing asli Dewa tenanan, muride Dewa sing bebisik Ki Tanparupa sing uga tau nemoni lan aweh pitutur marang dheweke.

 

"Inggih awit saking menika temah Panembahan Dewa Karkatha sakalangkung pitados bilih angen-angenipun ingkang badhe jumeneng nata nggentosi Panembahan Senapati ing Mataram mesthi badhe kelampahan" Rangga nutugne olehe guneman "malah ing pepanggihan kala wau wiwit dipun rembag anggenipun badhe nglurug dhateng Mataram lan sampun ngandel menawi Mataram badhe bedhah. Temah kober meh wonten salah tampi antawisipun Panembahan Dewa Karkatha kalih utusan saking Wana Patalan ingkang nyujanani Panembahan Dewa Karkatha badhe wani kalih Panembahan Nagajiwa sesembahanipun para titiyang ingkang ngaken Trah Majapahit, ingkang ugi badhe mbedhah Mataram sarta adeg Nagari enggal ing Patalan kanthi nami Nagari Majapahit. Nanging inggih awit saking lemesing ilatipun Dewa Karkatha, pasulayan kalih utusan saking Patalan menika saged dipun lerem".

 

"Dados malah Paguron Tangen sampun tata-tata badhe ngrangsang nagari Mataram Ngger?" Ki Gedhe Pelanggolan takon semu gumun "kinten-kinten menawi saestu nglurug dhateng Mataram, harak inggih kados sulung ingkang badhe mlebet dhateng latu ta Ngger?".

 

"Lha menika,    nembe nedheng-nedhengipun ngrembag bab menika dumadakan tiyang ingkang nunggang kapal ingkang meh kemawon nerak Ki Lasma dumugi mriku lan atur palapuran" wangsulane Rangga sabanjure.

 

"Atur palapuran? bab menapa menika Ngger?" Ki Lasma genti sing takon, ing angen-angene Ki Lasma bali katon wewujudane wong sing mbandhangne jaran sing ditumpaki sing meh wae nabrak dheweke wingi.

 

"Tiyang kala wau naminipun Kasirata ingkang padamelanipun nindakaken lampah dagang ing Kutha Gedhe Mataram, nanging menika namung kangge nutupi jejibahanipun ingkang dipun prentahaken dening Panembahan Dewa Karkatha murih damel kisruh ing Mataram sarta minangka telik sandi kangge nyumerepi wewadining Mataram".

 

"Ngantos dumugi samanten nggih Ngger kajuliganipun Dewa Karkatha menika?" Ki Gedhe Pelanggolan takon, suwarane alon kaya mung kanggo awake dhewe wae.

 

"Inggih Ki Gedhe" Rangga nutugne crita "Kasirata ngabaraken dhateng Panembahan Dewa Karkatha bilih Gusti Pangeran Singasari sampun ngerigaken para Tumenggung kanthi mbeta prajurit Mataram kinten-kinten cacah sekawan atus badhe ngrabasa Paguron Tangen".

 

"Menika jumbuh kalih dhawuhipun Gusti Patih Mandaraka nalika kula kalih Paman Lasma sowan ngaturaken nawala saking Angger Rangga nalika samanten?" Ki Gedhe Pelanggolan manthuk-manthuk kelingan karo dhawuhe Patih Mandaraka nalika dheweke arep pamitan.

 

"Salajengipun Panembahan Dewa Karkatha inggih lajeng ngengken para gegedhug saha agul-aguling Paguron Tangen murih tata-tata kangge nempuh dugining mengsah saking Mataram menika" kandhane Rangga nutugne nggone aweh kabar "kajawi prentah supados ngempalaken para siswanipun ingkang sampun sumebar ing pundi-pundi ingkang cacahipun saged dumugi ewon, Panembahan Dewa Karkatha ugi ngersakaken migunakaken kekiyataning Dhusun ingkang sampun dipun anggep dados dhusun jajahanipun, kalebet Grumbulan Kilen lan Grumbulan Wetan. Kangge nambahi kekiyatanipun malih, Panembahan Dewa Karkatha ugi kengkenan supados kulawarga Paguron ing Pelanggolan utawi Paguron Jatigrowong ugi dipun prentah majeng ing palagan ngadhepi Wadyabala saking Mataram. Menika kabar ingkang saged kula aturaken dhateng Ki Gedhe, Ki Lasma lan Ki Lurah, mbok menawi kanthi kabar menika ndika sadaya sampun pirsa menggah tujuwanipun Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga ingkang benjing siang badhe manggihi Ki Lurah Kuwera".

 

Rangga meneng kabar sing dikandhakne wis dipungkasi. Kahanan dadi sepi nyenyet, Ki Gedhe Pelanggolan, Ki Lasma lan Ki Lurah Grumbulan durung ana sing miwiti guneman. Kabeh isih ngumbar gagasane dhewe-dhewe. Ki Lurah Grumbulan malah banjur bisik-bisik marang Bebau Senggot lan Bebau Watutanggul, njaluk panemu ukara apa sing arep digunakne kanggo mangsuli Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga sesuk awan.

 

"Nuwun sewu Ngger" dumadakan Ki Lasma wiwit guneman "dados Paguron Jatigrowong ingkang ugi dados tanggelan kula menika dipun anggep bawahanipun Dewa Karkatha makaten?".

 

"Niku panganggepipun titiyang Paguron Tangen Ki Lasma" sing aweh wangsulan genti Marga sawuse Rangga rada suwe ora enggal-enggal semaur "kantun Ki Gedhe lan Ki Lasma, kersa menapa boten dipun dadosaken bawahanipun Paguron Tangen?".

 

"Menawi kula boten purun tartamtu dados perang antawisipun Paguron Tangen ingkang gadhah kekiyatan ewon kalih Paguron Jatigrowong ingkang namung gadhah murid kirang saking kalih atus lare nem" wangsulane Ki Lasma.

 

"Sanaosa makaten kula pitados bilih Paguron Tangen boten gampil anggenipun saged mimpang mengsah lare-lare Jatigrowong, Ki Lasma" wangsulane Marga karo ngguyu "langkung-langkung menawi ingkang majeng siswa-siswa ingkang asalipun dede saking padhukuhan Grumbulan utawi Pelanggolan".

 

Ki Lasma manthuk-manthuk awit ngerti sing dikarepaken Marga, ya kuwi Marga ngelingake yen sing ngangsu kawruh kanuragan ing Jatigrowong kuwi dudu mung bangsane manungsa wae, nanging uga ora sethithik bangsa Jim sing uga maguru mrono.

"Nanging harak inggih langkung sae menawi migunakaken cara kados ingkang asring dipun cakaken Dewa Karkatha ta Ngger?" Ki Gedhe Pelanggolan genti sing takon, arep udhu panemu.

 

"Inggih Ki Gedhe, mila leres ingkang ndika dhawuhaken menika" wangsulane Marga karo ngguyu renyah "ngadhepi tiyang julig menika inggih kedah mawi cara ingkang julig, sanaosa upami tangkep jaja kantaran bau ugi dereng kantenan menawi boten badhe mimpang".

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (086)

 

86.

Rangga banjur nata lungguhe, rada inger dadi bisa madhep marang Ki Gedhe Pelanggolan, Ki Lasma, Ki Lurah Grumbulan, Bebau Senggot lan Bebau Watutanggul. Wong-wong kuwi kabeh uga banjur ngalihne panyawang genti marang Rangga. Samono uga Rangga, sawuse nyawang sedhela marang sing arep diajak rembugan kuwi, Rangga tumuli miwiti guneman :

 

"Estunipun rak makaten ta Ki Lasma, upami kala wingi niku ndika boten mandheg anggtenipun ngengon tiyang numpak jaran ingkang meh kemawon nabrak ndika niku, nDika sampun sumerep wangsulan kangge Ki Lurah. Jalaran estunipun, nalika Ki Lasma wiwit mbujung Peksi Jalak kala wingi kula kalih adhi kula tansah ngulati saking katebihan, inggih mawi cara kula".

 

"Ooo makaten nggih Ngger?" Ki Lasma sumela rembug "kados makaten kok kula babar pisan boten sumerep Angger kekalih?".

 

"Lha awit kala wingi niku, Ki Lasma sanget kasengsem lan kapencut dhateng kaendahaning peksi jalak pethak, inggih dayanipun tiyang ingkang nembe kayungyun menika ingkang murugaken lenaning kaprayitnan sudaning panggraita, temah boten ngreken ingkang wonten ingkang wonten ing sakanan keringipun. Sepisan malih menika nama limrah, Ki Lasma" wangsulane Rangga karo mesem "mila saestu, tiyang ingkang nembe kasengsem dening karep menika adhakanipun nunten supe dhateng sadaya prakawis".

 

"Inggih Ngger" kandhane Ki Lasma nanggapi wangsulane Rangga "sanaosa makaten, kula mila kenging winastan iwak urang ora duwe buntut, nadyan wis gerang nanging taksih kirang sebut. Inggih awit saking menika Ngger, saestu kula rumaos pikantuk ngelmi saking angger Rangga miwah Angger Marga, sanaosa taksih timur suprandene sampun saged amirsani jembar saha lebeting samodra temah bebasan bawana sampun den ideri, saestu utang kula dhateng Angger kekalih sayegti boten kenging dipun wilang menggah kathahipun, kajawi sampun kepareng angruwat kula saking bebenduning jagad temah wangsul dhateng manungsa malih, angger kekalih tansah kepareng paring obor cecolok kangge majari lampah kula ing jagad menika ingkang sampun meh dumugining watesing gesang".

 

"Sampun, sampun Ki Lasma" kandhane Rangga sabanjure "prakawis menika kirang prayogi karenbag ing mriki, malah ingkang baken sinten tiyang nunggang jaran ingkang tumuju dhateng Paguron Tangen kala wingi lan menapa ingkang sampun dipun lampahi".

 

"Inggih Ngger, mangga kula aturi mbabaraken prakawis menika" genti Ki Gedhe Pelanggolan sing nugel rembug.

 

"Inggih Ki Gedhe" wangsulane Rangga nutugne kandha "benten kalih Ki Lasma, nalika sumerep wonten tiyang ingkang nunggang kapal ingkang rikatipun kados tiyang mbujung dhemit, kula kalih Adhi Marga malah ngrumiyini lampahipun tiyang menika, awit panggraitaning manah kula kekalih, tiyang menika badhe dhateng Paguron Tangen. Pramila anggenipun dumugi ing Paguron Tangen peneripun ing Pendhapaning Padhepokan Tangen, langkung rumiyin kula tinimbang tiyang menika".

 

"Dados Angger Rangga lan Angger Marga sampun dumugi ing Tangen?" Ki Lurah Grumbulan takon, katon yen bnget erame marang kasekten sing didarbeni nom-noman loro kuwi.

 

"Leres Ki Lurah" wangsulane Rangga karo mesem sing banjur nutugne olehe guneman "pranyata nalika samanten ing Pandhapa Padhepokan Tangen nembe kawontenaken rerembagan antawisipun Panembahan Dewa Karkatha kalih para sapukawating Paguron katambahan tamu sekawan saking Wana Patalan. Lha inggih kanthi mirengaken rerembaganipun tiyang-tiyang kasebat, kula kalih Adhi kula saged mangertosi yegtosipun ingkang nami Panembahan Dewa Karkatha menika meh sami kalih Resi Wresaya ingkang nate dipun cariyosaken dening Ki Gedhe Pelanggolan miwah Ki Lasma nalika samanten".

 

"Meh sami kados pundi Ngger?" Ki Gedhe Pelanggolan sumela takon.

 

"Panembahan Dewa Karkatha menika pranyata ugi remen damel crita ingkang dipun sambetaken kalih kawruh agami" wangsulane Rangga sabanjure "dene leregipun inggih kangge ngapusi titiyang murih pitados lan purun nyengkuyung pikajengipun, inggih menika melik selak kepengin muluk barang kang melok ingkang tundhonipun badhe kaselak-selak lan kirang-kirang bejanipun saged kleleken gurungipun".

 

"Lha ingkang dipun puluk dening Panembahan Dewa Karkatha menika menapa Ngger?" Ki Gedhe Pelanggolan takon maneh.

 

"Kados ingkang sampun kadhawuhaken dening Ki Lurah dhateng kula nalika sepisanan kepanggih rumiyin" wangsulane Rangga "inggih menika kepengin ucul saking iketaning Nagari Mataram, malah mbaka sekedhik badhe miwiti ngelar jajahan ngrebat laladan-laladan nagari Mataram murih manunggal kalih Paguron Tangen, menawi sampun inggih badhe ngrangsang kawibawan Nagari Mataram sarta ngendhih panguwaosing Panembahan Senapati. Dene ingkang kangge sarana ngrimuk titiyang murih purun manunggal kalih piyambakipun, ingkang dipun damel landhesan inggih menika dhawuhing Dewa ingkang bebisik Sang Hyang Kala Mercu ingkang dados sesembahanipun Dewa Karkatha miwah kula wangsa Paguron Tangen".

 

"Lha menawi cetha ingkang paring dhawuh menika Dewa, kok Angger Rangga mastani menawi Panembahan Dewa Karkatha menika namung apus-apus Ngger? Menapa wonten cariyosipun Dewa kok mulang apus-apus menika?" Ki Lurah Grumbulan genti takon.

 

"Ngene ya Ki Lurah" durung nganti Rangga aweh wangsulan, Ki Gedhe Pelanggolan numpangi rembuge Lurah Kuwera "sing diarani Dewa dening Dewa Karkatha kuwi Dewa tenan apa Dewa Dewan? Merga akeh wong sing ora ngerti banjur ngarani sing satemene dudu apa-apa banjur diarani Dewa. nDika dhewe contone, ndika tau ngabarake marang para warga ing Pelanggolan sing saiki manut Wong Tangen jenenge ndika ganti dadi Grumbulan kuwi, yen aku iki dudu titah lumrah, nanging titah setengah dewa, iya apa ora?. Kamangka satemene aku iki ya mung titah lumrah malah titah sing lagi kena siku sing wekasane ditulungi dening Angger Rangga lan Angger Marga, diruwat temah pulih wujud manungsa lumrah maneh".

 

"Inggih Ki Gedhe, nyuwun pangapunten" wangsulane Ki Lurah Kuwera karo ndhingkluk .

 

"Leres Ki Lurah" Rangga genti sing aweh wangsulan marang Lurah Grumbulan "mila leres duk rumiyin ing Tanah Jawa mriki menika mila wonten titahing Gusti ingkang kaprah sinebu Dewa, kados upaminipun Sang Hyang Taya ingkang nenuntun para titah ing tanah jawi murih manembah dhateng Gusti Ingkang tan Kena Kinaya Apa, lajeng sareng wonten titiyang saking tanah Indu neneka ing Tanah Jawi ugi kalih mbekta kapitayanipun bilih wonten Dewa-dewa ingkang kajibah dening Sang Hyang Widhi murih ngratoni lan andum kabetahaning titah kados dene Sang Hyang Brama ingkang mangwasani lan andum kabetahaning titah ing babagan latu, Sang Hyang Bayu ingkang nguwaosi lan andum kabetahaning titah ingkang wujud angin lan sapiturutipun. Lha Dewa ingkang sinebut dening Panembahan Dewa Karkatha kanthi bisik Sang Hyang Kala Mercu, menika kajawi kula piyambak dereng nate mangertos ugi ketingal menawi sampun dipun  bumboni crita ngayawara ingkang dipun damel dening Panembahan Dewa Karkatha piyambak".

 

Lurah Grumbulan wis ora wani semaur maneh, nanging malah Ki Lasma sing banjur takon marang Rangga :

 

"Dipun bumboni mawi cariyos kados pundi Ngger? Kok kepireng radi aneh makaten?" .

 

"Ki Lasma kemutan nalika sepisanan kula kepanggih kalian ndika?" Rangga genti takon.

 

"Inggih, ing gisik benawi nalika Angger kekalih nembe perang tandhing kalih Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga, lajeng dening Ki Tanparupa katimbalan murih nututi tindakipun, lajeng Angger kekalih nilaraken Puthut Jayandaga lan Jayantaka ingkang nembe ngedalaken pangabaran mawi Aji Lahar Bening" wangsulane Ki Lasma teteh.

 

"Lha menika" wangsulane Rangga karo ngguyu "gandheng miturut pandulunipun Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga nalika samanten kula kalih Adhi Marga sampun ical tanpa tilas, Puthut kekalih kala wau lajeng matur dhateng Gurunipun, inggih Panembahan Dewa Karkatha, kekalihipun ugi nyuwun pirsa kula kekalih menika kalebet bangsanipun menapa dene saged musna tanpa tilas babar pisan".

 

"Leres Ngger, kula ugi mireng piyambak pangudaraosipun Puthut kekalih menika" Ki Lurah Grumbulan nyauti critane Rangga "kekalihipun sami eram lan nginten menawi Angger kekalih menika menawi boten saking Alam Kadewatan ugi saking Alaming Sonya Luri. Kula saged mireng kalaten menika jalaran nalika nsamanten kula ndhedhepi ing waliking grumbul ningali anggen ndika kekalih perang tandhing kalih Puthut Paguron Tangen menika".

 

"Lha sambetipun kalih pangudaraos ingkang ndika pireng kala wau" Rangga numpangi rembuge Ki Lurah Kuwera "Puthut kekalih nunten taken dhateng Panembahan Dewa Karkatha. Panembahan Dewa Karkatha lajeng pamit badhe mahas ing samun, nyenyuwun pitedah dhateng Dewanipun ingkang bebisik Sang Hyang Kala Mercu niku wau. Ing pepanggihan ingkang kala wingi kula mirengaken menika, Panembahan Dewa Karkatha paring wangsulan dhateng siswanipun, menawi Sang Hyang Kala Mercu paring sasmita bilih kula kalih Adhi kula menika Dewa ingkang kautus dening Sang Hyang Kala Mercu murih asung dhawuh dhateng Panembahan Dewa Karkatha, nanging gandheng wiwit Ki Panggah lan Ki Puguh, Ki Bronjang lan Ki Brunjung, ngantos Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga boten pana basaning para Dewa temah malah lajeng ngajak kerengan Dewa kalih ingkang dados utusanipun Sang Hyang Kala Mercu menika. Dumugi mriki, tumrap tiyang ingkang dereng wanuh kalih kula lan adhi kula saged kemawon pitados dhateng criyosipun Panembahan Dewa Karkatha magepokan kalih dhawuh-dhawuh saking Sang Hyang Kala Mercu nkala wau. Nanging tumrap Ki Lurah lan Ki Bebau tuwin Ki Gedhe saha Ki Lasma, kula kinten badhe gumujeng mireng cariyos damelanipun Panembahan Dewa Karkatha kala wau. Inggih menapa boten ?".

 

 

ana candhake

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (085)

 85.

Marga mesem krugu pitakone Ki Lasma sing nuduhne rasa gumun lan ora mudhenge kuwi. Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lurah sarta Bebau Senggot lan Watutanggul padha nyawang marang Marga kanthi panyawang kang kebal tandha pitakon, wong-wong kuwi uga padha kepengin enggal ngerti katrangane Marga, dhek wingi kuwi satemene Ki Lasma wis oleh apa saka anggone lunga.

 

"Inggih, inggih Ki Lasma" Marga banjur nguneman karo ulat padhang sing sumeh, nuduhne nek dheweke ora ngluputne Ki Lasma sing durung weruh oleh-oleh apa sing digawa sawuse lunga meh sedina mung sabab mburu Manuk Jalak Putih sing nyalawadi  "ndika boten rumaos menawi boten pikantuk menapa-menapa sasampunipun ndika kesah sedinten kala wingi menika pancen limrah, jalaran penggalih ndika taksih kagubel raos dhateng pundi purugipun Peksi Jalak Seta ingkang musna tanpa tilas, kamangka Peksi Jalak menika kajawi dede kagunganipun Ki Lasma ugi boten wonten sambetipun kalih bab-bab ingkang dados jejibahanipun Ki Lasma sarta malih ndika sampun nuruti pikajengipun pepenginan ingkang boten cetha menapa tujuwanipun, inggih menika kepengin ngingah sami-sami titahing Allah, ingkang ateges kepengin nguwaosi sesamining titah tanpa pawadan ingkang cetha, kamangka titah menika nadyan namung wujuding peksi nanging estunipun dening Allah ugi kamardikan saha jejibahan piyambak. Inggih awit saking menika ingkang ndadosaken netra batin ndika boten ndika ginakaken kanthi leres, mila inggih limrah menawi ndika boten sumerep sasmitaning Gusti ingkang sampun wonten ing ngarsa ndika".

 

Ki Lasma rumangsa yen wingi kuwi jebul wis tumindak luput, lire merga nuruti karep kepengin nyekel kanggo diingu Manuk Jalak Putih sing diweruhi nalika dheweke arep budhak ngayahi kuwajibane, ya iku aweh gladhen marang murid-muride. Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lurah Grumbulan sarta Bebau ing Senggot lan ing Watutanggul padha manthuk-manthuk, tembung-tembung sing dikandhakne Marga kuwi jebul aweh pitutur sing luhur, akeh menungsa pinter sing kagadhuhan kawruh pirang-pirang, nanging jebul kala mangsane bisa dadi wong bodho, mung jalaran nindakne kaluputan sing miturut petungan nalare kaluputan sing mung sepele. Lan kang mangkono mau meh kabeh manungsa padha ngalami lan tau nglakoni, ya iku duwe panganggep lumrah nalika nglakoni tumindak sing temene tumindak kuwi ora bener. Nuruti karep sing satemene karep kuwi durung cetha  apa tujuwane lan saka ngendi asal-usule, merga jenenge karep kuwi pindhane sasmita sing bisa tekane saka ati kang suci nanging uga bisa tekane saka pangaribawane Iblis lan kanca rowange.

 

"Inggih Ngger, mila samendhang boten wonten ingkang karempit, sadaya dhawuhipun Angger Marga menika boten wonten ingkang lepat" kandhane Ki Lasma sabanjure "mila kula ngrumaosi sampun mangeranaken dhateng karep lan nyingkur dhateng sejatosing Pangeran nenggih Allah Subhanahu Wa Tangala, temah kula sampun dados tiyang ingkang boten saged nampi sasmitaning Gusti. Awit saking menika kula nyuwun pangapunten Ngger, inggih mugi Angger Marga kepareng amewahi raos sabaripun ngadhepi tiyang sepuh ingkang namung pindha sepahan menika, wong tuwa ingkang tuwas kakehan umur nanging kerep ora bisa nggagas".

 

"Sampun Ki Lasma" wangsulane Marga karo suwara sing sareh "kedadosan ingkang tumanduk ing salira ndika menika mila limrah lan kaprah dipun alami sadhengah titah, kalebet kula piyambak. Kula saged sumerep menawi ndika boten saged maos sasmitaning Gusti kala wau, jalaran kula namung jejer tiyang ingkang ningali dede tiyang ingkang nglampahi. Kamangka tiyang nyawang menika namung bandha mripat saged sumerep amargi boten nglampahi, wasis maiben nanging menawi dipun kengken nandangi sagede inggih dereng kantenan. Samangke ndika lan Ki Gedhe sarta Ki Lurah tuwin Ki Bebau kula aturi midhangetaken wewadi menapa ingkang gandheng kaliyan lelampahanipun Ki Lasma kala wingi, awit menika estu wonten sambung rapetipun kalih ingkang dipun criyosaken Ki Lurah bilih nembe kemawon nampi tamu saking Paguron Tangen ka wau".

 

"Inggih Ngger, kaparenga Angger Marga tumuli paring dhawuh bab menika" wangsulane Ki Lasma.

 

"Makaten ugi kula Ngger" Ki Gedhe Pelanggolan numpangi rembug "sanadyan sampun sepuh jebul ugi taksih remen tumindak bodho, mangga Angger Marga enggal paring dhawuh kemawon murih saged ndadosaken pajaring swasana".

 

"Sanaosa bodhoning manah kula boten kantenan kathahipun Ngger, nanging saestu kula kepengin sanget mangertosi menapa ingkang badhe kadhawuhaken dening Angger Marga, mugi-mugi kemawon kula saged mangertosi menapa ingkang dados wosing pangandika nDika Angger Marga" Ki Lurah uga nututi aweh wangsulan marang Marga.

 

"Inggih, inggih" Marga guneman karo ulat sing padhang, suwarane keprungu renyah "kados ingkang swampun kula aturaken ing ngajeng, sadaaya titah wujud menapa kemawon estunipun kagadhuhan kamardikan lan jejibahan piyambak-piyambak, kalebet Peksi Jalak Pethak ingkang ndika pirsani menika".

 

"Inggih Ngger" Ki Gedhe Pelanggolan sing nyela rembug karo takon "menawi bab kamardikanipun Peksi Jalak Pethak ingkang kepanggih kaliyan Paman Lasma menika kula sampun mangertos, lajeng jejibahanipun Jalak Pethak menika menapa Ngger?".

 

"Inggih Ki Gedhe" wangsulane Marga nutugne kandhane "nalika samanten Peksi Jalak Pethak menika kajibah asung panuntun dhumateng Ki Lasma murih Ki Lasma tindak dhateng papan icalipun Jalak Pethak menika. Awit saking menika dupi jejibahanipun sampun rampung Peksi Jalak inggih lajeng kesah saremenipun piyambak, mila boten aneh menawi Ki Lasma madosi ngantos ngambah alam palemunan ugi boten kepanggih".

 

"Nyuwun pangapunten Ngger" dumadakan Ki Lurah melu nyela rembug "menawi makaten Peksi Jalak ingkang kepanggih kalih Ki Lasma menika menapa dede Peksi sabaenipun peksi?".

 

"Pitaken ingkang makaten menika dede pitaken baken Ki Lurah" wangsulane Marga karo mesem "awit menika peksi limrah utawi boten, menika boten wonten gandheng rapetipun kalih lelampahan ingkang kedah katindakaken dening Ki Lasma".

 

"Inggih Ngger" sing mangsuli malah Ki Lasma, jalaran Ki Lurah ora semaur, ngrumangsani nek olehe takon jebul ora pas "lajeng perlunipun menapa dene kula kedah katuntun dhateng papan ingkang Angger sebataken menika kala wau?".

 

"Menika makaten Ki Lasma" Marga mangsuli pitakone Ki Lasma "sareng ndika dumugi papan mriku niku kala wingi nika, ndika rak lajeng meh kemawon dipun terak dening tiyang ingkang nunggang kapal ? Temah ndika lajeng muring nututi tiyang wau?".

 

"Inggih Ngger, leres makaten lelampahan ingkang kula panggihi" Ki Lasma durung mudheng karo katrangane Marga, karo wangsulan mripate manther nyawang praupane Marga ngemu tandha pitakon.

 

"Sareng ndika tutaken tiyang nunggang kapal kala wau dhateng pundi purugipun?" Marga malah takon.

 

"Dhateng Paguron Tangen Ngger" wangsulane Ki Lasma "wau sampun kula aturaken".

 

"Inggih  Ki Lasma" Marga mesem amba "ndika mesthinipun sampun pirsa antawisipun Paguron Tangen kalih Padhukuhan Pelanggolan utawi Desa Grumbulan menika wonten sambung rapetipun ta? Malah mesthinipun ndika ugi sampun saged nginten-nginten menapa ingkang badhe kedadosan ing Paguron Tangen sasampunipun ndika ndherekaken Ki Gedhe sowan dhateng Kepatihan Mataram, marak Gusti Patih Mandaraka?".

 

"Makaten nggih Ngger?" Ki Lasma ndomblong, nadyan ta mangkono panggah wong tuwa kuwi durung weruh menyang ngendi arah tembunge Marga. Satemene ora mung Ki Lasma dhewe sing durung bisa njajagi rembuge Marga, sanadyan Ki Gedhe Pelanggolan apa dene Ki Lurah Kuwera lan Bebau Senggot sarta Bebau Watutanggul, uga padha durung bisa ngaweruhi menyang ngendi lumintiring tembung sing diucapake dening Marga kuwi.

 

"Eman sanget kala wingi menika Ki Lasma" Marga nutugne olehe guneman "kedahipun menawi nDika emut bilih antawisipun Paguron Tangen kaliyan jejibahan ndika menika wonten sambung rapetipun, ndika lajeng manjing alaming lelemunan ngengon dhateng pundi purugipun tiyang nunggang kapal kala wau lan mirsani saha midhangetaken menapa ingkang dipun tindakaken salajengipun. Nanging ndika malah netagagaken anggen ndika gela, lajeng wangsul dhateng Jatigrowong kanthi manah ingkang cuwa, salajengipun ndika api-api tilem murih boten dipun tangkleti kathah-kathah dening Ki Gedhe. Sedaya lelampahanipun Ki Lasma ingkang makaten kala wau estunipun ngemu piwucal ingkang saged nuwuhaken nugrahaning Allah dhumateng sok sintena ingkang kasdu anggagas sinartan angemut-emut Maha Agunging Allah".

 

"Inggih Ngger" Ki Lasma guneman lan sansaya rumangsa yen wis nindakne kaluputan "sarehne sampun kelajeng kula boten ngengon lampahipun tiyang nunggang jaran kasebat, lajeng kados pundi salajengipun ? lampah menapa ingkang kedah kula tindakaken muroih saged nyuda kalepatan-kalepatan kula?".

 

"Inggih Ki Lasma" wangsulane Marga sabanjure "salajengipun, murih sansaya cetha kados pundi prayogining lampah tumrap awakipun piyambak, inggih kula, inggih Ki Gedhe saha Ki Lurah lan sedaya warga ing Padhukuhan Pelanggolan, mangke supados dipun cethakaken dening Kakang Rangga, ndika sami kula suwun kersaa sami midhangetaken".

 

"Karepmu kuwi piye ta Dhi?" Rangga sing wiwit mau mung meneng banjur saulu nyawang praupane Marga.

 

"Ya Kakang rak ya wis ngerti ta? wis akeh olehku guneman nganti meniren rasane lambeku, mula murih Kakang ora kebacut keturon, saiki genti Kakang sing nutugne guneman" wangsulane Marga karo mesem amba. Rangga cengar-cengir, rumangsa yen wis digawek-gawekne dening adhi angkate.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (084)

 

84.

Tekane Ki Lurah Grumbulan ing Jatigrowong mbeneri karo Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma lagi jejagongan karo Rangga lan Marga, dadi ya tiba kabeneran banget. Sawise padha bage binage ngabarake keslametan kaya lumrahe wong sing lagi padha kepethuk, Ki Lurah banjur nyritakne olehe lagi bubar ketekan Pahang karo Tambir, murid Paguron Tangen. Kabeh pitakon saka Pahang lan Tambir lan wangsulan sing diwenehne Ki Lurah, dicritakne kabeh, marang Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma sing uga dirungokne dening Rangga lan Marga. Ora ana sing kecicir babar pisan.

 

Ki Gedhe Pelanggolan rada suwe olehe aweh wangsulan marang critane Ki Lurah kuwi, sajake Wong tuwa kuwi uga lagi mikir utawa nata rembug sing becik kanggo mangsuli Ki Lurah sing uga nyuwun rerigen kepriye murih becike.

 

"Dadi bareng karo Murid Paguron Tangen kuwi pamitan bali, ndika banjur mrene iki Ki Lurah?" sarehne Ki Gedhe ora enggal aweh wangsulan, Ki Lasma malah sing banjur genti nakoni Ki Lurah.

 

"Leres Kyai" wangsulane Ki Lurah "inggih awit mbujung wekdal, saha kula ajrih menawi ngantos Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga dugi panggenan kula, kula dereng saged nyukani wangsulan".

 

"Iya bener kuwi Ki Lurah" Ki Lasma genti wangsulan "nanging tak kira Puthut loro muride Dewa Karkatha kuwi ora arep takon kaya si Pahang lan Tambir mau, nanging malah arep aweh prentah marang ndika lan para Bebau ing Padhukuhan Pelanggolan utawa Grumbulan".

 

"Lha menika kula ingkang boten mudheng Kyai" Ki Lurah nyauti rembuge Ki Lasma, nelakne rasa ora ngertine.

 

"Iki ngene ya Ki Lurah" wekasane Ki Gedhe Pelanggolan banjur guneman "kena diumpamakne ndika karo aku apa dene Paman Lasma kuwi kaweruhe isih jero tapake meri, gandheng neng kene sing miturut pamawasku ana sing luwih pana ing babagan iki, luwih becik menawa aku, Paman Lasma lan ndika kabeh ngrungokne apa sing arep didhawuhne dening Angger Rangga lan Angger Marga ing babagan iki".

 

Ki Gedhe pelanggolan banjur genti nyawang marang nom-noman loro sing wis kasil ngruwat dheweke apa dene Ki Lasma saka wewalat sing disandhang kuwi karo nembung alus :

 

"Mangga Angger, kula suwun ndika keparenga paring dhawuh menapa ingkang kedah kula lan Ki Lurah lampahi murih prayogining lampah?".

 

"Nuwun sewu Ki Gedhe" Rangga sing mangsuli luwih dhisik marang panjaluke Ki Gedhe Pelanggolan kuwi "kula menapa dene adhi kula Marga badhe ngaturaken rerigen ingkang awewaton nalar kula kekalih, nanging saderengipun kula menapa dene adhi kula matur, langkung rumiyin kula badhe nyuwun pirsa dhateng Ki Lasma".

 

"Angger Rangga badhe mundhut pirsa dhateng kula?" Ki Lasma sing didumuk jenenge dening Rangga kuwi takon karo mlengak "lajeng Angger Rangga lan Anger Marga badhe mundhut pirsa bab menapa?".

 

"Makaten nggih Ki Lasma" wangsulane Rangga karo mesem "kula ngertos kala wingi nalika wancinipun gladhen para siswa Paguron Jatigrowong, ingkang paring gladhen namung Ki Gedhe piyambak. Kala wingi ndika tindak pundi Ki Lasma? Lan menapa ingkang ndika panggihi salebting ndika kesah nilar kuwajiban paring gladhen dhateng para siswa menika?".

 

Ki Lasma sajak kaget didumuk nganggo pitakonan sing mangkono iku dening Rangga. Kamangka Ki Pelanggolan wae ora migatekne olehe lunga dina wingi kuwi. Nanging malah Rangga karo Marga wis luwih dhisik ngerti. Ki Lasma banjur mesem, ing jero batine nggagas nelakne rasa erame marang kasekten sing diduweni nom-noman loro siswane Ki Tanparupa kuwi. Wekasane Ki Lasma uga banjur milih kandha prasaja apa anane, ora ana sing ditutup-tutupi karo olehe lunga dina wingi kuwi.

 

"Nyuwun pangapunten Ngger" kandhane Ki Lasma karo nata olehe lungguh "kula estunipun sampun ngertos bilih Angger Rangga lan Angger Marga sampun pirsa kedadosan ingkang kula lampahi kala wingi menika, nanging tinimbang boten kados cangkriman kaprenga kula matur menapa wontenipun".

 

"Kula kinten menika langkung prayogi Ki Lasma" wangsulane Rangga karo mesem.

 

"Estunipun, kala wingi menika manah kula nembe kegiwang dening wontenipun sesawangan ingkang nyalawadi" Ki Lasma wiwit aweh wangsulan marang Rangga lan Marga.

 

"Sesawangan nyala wadi Paman?" Ki Gedhe Pelanggolan nyaru wuwus medhot critane Ki Lasma "kok aku malah ora weruh? Apa wujude sesawangan kuwi Paman?".

 

"Mengko dhisik Ngger" Ki Lasma mangsuli pitakone Ki Gedhe Pelanggolan, sauntara Ki Lurah Kuwera lan Bebau ing Watutanggul karo Bebau Senggot sing ora mudheng marang sing dirembug dening Ki Lasma kuwi mung meneng plenggang-plenggong wae "aku tak matur marang Angger Rangga luwih dhisik".

 

"Iya Paman, tutugna dhisik olehmu arep matur" wangsulane Ki Gedhe Pelanggolan, ngrumangsani nek wis nyaru wuwus.

 

"Wujudipun sesawangan ingkang kula sebat nyala wadi menika, arupi wonten Peksi Jalak ingkang sajak lulut, ingkang cecolotan ing tengahing margi ingkang badhe kula langkungi dhateng papanipun gladhen para siswa Jatigrowong. Sumerep peksi Jalak Pethak ingkang kula wastani sakalangkung mencutaken menika, ing manah kula tumuli tuwuh raos kepengin  nyepeng badhe kula ingah. Nanging saben kula rindhik badhe kula tubruk, Peksi Jalak menika tansah endha mencolot nebih, pramila inggih panyepeng kula tansah luput. Gandheng kula rumaos dipun jarag dening peksi ingkang ketingalipun cumbu nanging jebul kesit menika, manah kula lajeng kraos runtik, Kula lajeng ngecakaken ngelmi ingkang dados gadhuhan kula. Nanging pranyata kula malah kecelik lan dipun damel wirang dening peksi menika, saben-saben kula indhaki ngelmi kula, panjaragipun Jalak Pethak menika sansaya cetha. Wasana Peksi Jalak Pethak lajeng kula uber mawi kasektenipun para prayangan ingkang taksih kula gadhuh. Peksi Jalak lajeng mabur mangilen sansaya tebih lan kula terus kula bujung. Boten kraos jebul aburipun peksi Jalak wau sampun sakalangkung ing tebihipun, malah menawi boten klentu sampun tebih ing sakilenipun Tangen. Sareng pambujung kula lan aburipun peksi Jalak kasebat manggihi satunggaling ara-ara dumadakan peksi Jalak Pethak kala wau lajeng ical musna tanpa nilar tilas babar pisan. Sampun kula lacak dumugi alaming palemunan nenggih alaming para prayangan, peksi Jalak Pethak panggah boten saged kula panggihaken. Manah kula lajeng kaken, kula niyati Peksi Jalak kala wau badhe terus kula padosi ngantos kepanggih. Dumadakan kula mireng suwantenipun tiyang gumujeng, sajakipun nggumujengi kakening manah kula, nanging kula lajeng cat emut cat boten kalih suwanten gumujeng menika kados kagunganipun priyantun ingkang nate kula bektosi, nanging sinten kula supe. Wasana kula emut menawi kula nembe pikantuk godha. Kula lajeng ngrucat ngelmining prayangan, tumunten kula wangsul dhateng alam ingkang kasat mata malih. Nanging nyarengi kula tumapak ing alaming manungsa, dumadakan wonten tiyang ingkang nunggang kapal, kapalipun dipun gelak rikat kados tiyang mbujung setan, meh kemawon badan kula dipun terak dening tiyang nunggang kapal kala wau".

 

"Lajeng Ki Lasma duka dhateng tiyang ingkang nunggang kapal kala wau?" Marga nyelani takon karo mesem.

 

"Leres Ngger" wangsulane Ki Lasma karo kacipuhan nutugne crita "manah kula ingkang sampun asrep awit mireng suwanten gumujeng ingkang nyalawadi kala wau, dados kimat panas malih".

 

"Salajengipun kados pundi Ki?" Rangga genti takon karo setengah ngguyu.

 

"Inggih kabekta saking bentering manah, tiyang nunggang kapal kala wau lajeng kula tututi mawi aji panglemunan malih. Sanaosa sampun ketututan, nanging tiyang wau inggih boten lajeng kula srengeni, namung kula tutaken badhe dhateng pundi purugipun, jalaran kula kuwatos menawi anggenipun mlajaraken tungganganipun awit tiyang wau nembe mbujung cekaping kabetahan ingkang wigatos" wangsulane Ki Lasma sabanjure.

 

"Lajeng Ki Lasma pirsa dhateng pundi purugipun tiyang nunggang kapal kala wau?" Rangga banjur takon maneh.

 

"Jebul sareng kula tutaken, tiyang wau tumuju dhateng Paguron Tangen" wangsulane Ki Lasma "mila inggih lajeng kula tilar, kula nunten wangsul malih dhateng papan mriki jalaran lkula kemutan menawi kula kedah nggladhi para siswa ing Paguron Jatigrowong. Nanging dumugi Jatigrowong jebul srengenge sampun ngglewang tebih mangilen lan wancinipun gladhen sampun telas. Inggih awit kula mpekewet kalih Ki Gedhe, kula lajeng api-api tilem ing pangangkah Ki Gedhe lajeng kagungan panginten menawi dinten niki wau kula nembe ketileman".

 

"Dadi Paman wingi kae olehe mapan turu mung ethok-ethok wae ta?" Ki Gedhe Pelanggolan ora sranta banjur medhot critane Ki Lasma nganggo pitakonan.

 

"Bener Ngger, wingi kae aku pancen mung api-api wae, sing bener ya kaya sing lagi wae tak aturne marang Angger Rangga lan Angger Marga iki mau" wangsulane Ki Lasma alon, banjur disambung kandha marang Rangga lan Marga "dados kesah kula kala wingi menika inggih boten angsal menapa-menapa Ngger".

 

"Ki Lasma kesesa mendhet dudutan, eman dudutan ingkang dipun pendhet Ki Lasma klintu" Marga sing mangsuli critane Ki Lasma.

 

"Saestu Ngger, kula boten angsal menapa-menapa" Ki Lasma ketok nek  gumun karo tembunge Marga "menawi dudutan kula klintu, lajeng klintunipun manggen wonten pundi Ngger?".

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (083)

 

83.

Wiwit oleh pamrayoga saka Rangga lan Marga Lurah Kuwera lan para Bebau padha sengkut anggone nggladhi para prajurit Kalurahan sing cacahe kabeh ana wong wolung puluh lan sing klebu prajurit serepan ana selawe. Banjur diwuwuhi para nom-noman sing uga wis padha digugah rasa katresnane marang bumi papane manggon lan sing wis dipangan wulu-wetune sarta diombe sumber banyune, cacahe nom-noman kabeh ana satus rongpuluh. Saben dina padha digladhi ulah kanuragan dening para Bebau lan Pata Jagabaya sing wis kulina ngadhepi mungsuh ing tengahing paprangan. Olehe padha gladhen ditibakne wayah wengi, jalaran yen wayah rina wong-wong kuwi padha repot nandangi gaweyan neng tegal lan sawahe.

 

Para siswa saka Paguron Tangen sing duwe jejibahan saka Pagurone njupuk pajek marang kawula ing Grumbulan, ora ana sing padha weruh yen wong-wong Grumbulan utawa wong Padhukuhan kuwi wis wiwit tata-tata arep mbalela marang Panembahan Dewa Karkatha. Jalaran para cantrik utawa murid Paguron Tangen olehe mara njupuk pajek marang para warga Padhukuhan ajeg nek wayah rahina. Lan merga nurut karo sing diwelingne Rangga lan Marga, wong-wong ing Padhukuhan Pelanggolan sisih kulon sing dilurahi dening Ki Lurah Kuwera, sadurunge ana prentah saka Rangga lan Marga yen perang wis diwiwiti, wong-wong padhukuhan klebu Ki Lurah lan Para Sapukawating Padhukuhan , kudu tetep nuduhne sikep yen padha wedi marang cantrik-cantrik saka Paguron Tangen.

 

Kaya awan kuwi, nalika ana cantrik sing teka ing omahe Ki Lurah, Ki Lurah olehe nemoni uga ora ninggal sikep pangaji-ajine, sanadyan olehe ngajeni kuwi satemene mung samudana wae. Lamis, ora tekan jero ati.

 

"Damel nratabing manah kula awit rawuh ndika kekalih Anakmas Pahang miwah Anakmas Tambir" Ki Lurah Kuwera gita-gita olehe nemoni dhayoh saka Paguron Tangen kuwi  "jalaran kala wau enjing para Cantrik Tangen ingkang dipun suhi dening Anakmas Tambong sampun kemput anggenipun mundhut paos dhateng sedaya warga".

 

"Aku njaluk pangapura ndika Ki Lurah, yen tekaku karo Adhi Tambir wis gawe nratabing ati ndika" wangsulane Pahang karo mesem sajak semanak "awit tekaku iki mau ora ana sambung rapete karo perkara pajek sing dadi kuwajibane wong-wong Grumbulan kene marang Paguron Tangen".

 

"Sokur ta menawi makaten Anakmas" wangsulane Ki Lurah sajak lega, nitik esem sing katon ing lambene Pahang sing dibarengi tembung sing sareh kuwi bisa diwaca yen tekane cantrik loro kuwi ora arep gawe dadakan gendra "lajeng menapa kula dipun parengaken menawi nyuwun pirsa dhateng Anakmas, menggah wigatining sedya rawuh ing rompok kula mriki niki?".

 

"Mesthi wae kena Ki Lurah" wangsulane Pahang karo ngguyu alon "tekaku kene iki mau kang sapisan kepengin ngraketake nggone awake dhewe padha kekadangan iki, kaping pindho aku arep takon apa prajurit Kalurahan sing biyen tau ana nalika kanggo ngandhepi Ki Widarba sakancane kae saiki isih ana?. Kaping telu Paguron ing Jatigrowong kae saiki apa isih ana sing padha ngangsu kawruh ing kana? Jalaran nalika aku karo Adhi Tambir liwat kana mau kok katone sepi?. Dene kaping papate aku arep aweh kabar marang Ki Lurah yen dina sesuk, Ki Puthut Jayantaka lan Ki Puthut Jayandaga kepareng arep tindak ing omah ndika iki, mula marang ndika tak prentahne supaya sesuk watara wektune Wisan Gawe, para Bebau lan Para Sapukawating Desa Grumbulan ndika klumpukne neng Pendhapa Kalurahan, arep ana dhawuh saka Ki Puthut Jayantaka lan Ki Puthut Jayandaga sing wajib dingerteni lan ditindakne kanthoi sabecik-becike dening Ki Lurah, Para Bebau lan Sapukawating Desa Grumbulan sarta para kawula kabeh".

 

Amerga durung ngerti apa sing arep dikarepne para Cantrik Paguron Tangen marang kawula Desa Grumbulan, Ki Lurah Grumbulan ya rada suwe olehe aweh wangsulan. Nganti Tambir kancane Pahang kuwi kapeksa takon maneh marang Ki Lurah.

 

"Piye Ki Lurah? wis ngerti sing dikandhakne Kakang Pahang mau apa durung? kok ndika malah meneng wae karo manthuk-manthuk kuwi?" pitakone Tambir karo suwara sareh nanging rada seru.

 

"Inggih, inggih nyuwun pangapunten Anakmas" Ki Lurah gupuh olehe wangsulan "sedaya ingkang kadhawuhaken Anakmas Pahang sampun kula mangertosi, namung kula radi kaget kaworan remen lan kraos mbedhodhok manah kula, jalaran nDara Puthut Jayantaka miwah nDara Puthut Jayandaga, kepareng badhe tedhak ing rompok kula mriki, raosing manah kula kados kajugrungan wukir sari kemawon mireng menawi Ndara Puthut kekalih badhe rawuh mriki menika kala wau".

 

"Aja kaduk ati bela penampa anggon ndika nampa kabar iki Ki Lurah" kandhane Pahang karo mesem seneng "aran wis lumrah, ya merga ketang tresnane Ki Puthut Jayantaka lan Ki Puthut Jayandaga marang ndika lan kawula ing Grumbulan kene wae, panjenengane kepareng rawuh mrene sesuk kuwi. Saiki piye karo pitakonku mau?".

 

"Inggih Anakmas, keparenga kula matur" Ki Lurah nuli mangsuli pitakone Pahang "ingkang sapisan prakawis prajurit  Kalurahan Grumbulan Kilen, menawi tiyang-tiyangipun ugi taksih Anakmas, nanging inggih sampun boten jangkep malih jalaran sampun wonten ingkang sami sepuh malah ugi wonten ingkang sampun pejah menapa".

 

"Kira-kira sing isih kari wong pira?" Pahang nyelani takon.

 

"Inggih mbok menawi kemawon taksih kinten-kinten sewidak tiyang ngaten" wangsulane Ki Lurah ketok nek tenanan, kamangka satemene Ki Lurah ngerti nek prajurite isih ana wolung puluh lan sing klebu serep ana wong selawe ditambah nom-noman ana nek satus rong puluhan  "nggih cobi benjing kula langaken ngetang lan niti malih, taksih wonten pinten jangkepipun. Nanging, inggih niku wau, wiwit Para Siswa Paguron Tangen paring pangayoman dhateng Dhusun Grumbulan Kilen rumiyin, prajurit-prajurit kasebat boten nate ngawontenaken gladhen ulah kanuragan babar pisan".

 

"Iya Ki Lurah, sesuk utawa kapan enggal wae Ki Lurah nliti lan milang prajurit-prajurit Kalurahan kuwi kabeh ana pira, jalaran kanggo kaslametane Desa Grumbulan Kulon kene, prajurit Kalurahan kuwi nduweni kalunguhan kang wigati" Pahang aweh pitutur marang Lurah Kuwera.

 

"Inggih Anakmas" wangsulane Ki Lurah.

 

"Banjur pitakonku perkara Paguron sing tau ana ing Jatigrowong mau kepriye?" Pahang mbaleni pitakone sing durung oleh wangsulan.

 

"Menawi prakawis menika" Ki Lurah wangsulan karo nata ukara murih kepenak dirungokne dening sing takon "cethanipun kados pundi kula piyambak inggih boten ngertos, jalaran nadyan Paguron alit menika mapanipun ing Bumi Grumbulan, nanging wiwit jaman rumiyin Paguron menika boten kebawah dening Kalurahan. Nanging kula ugi sumerep menawi Paguron menika ketingalipun inggih taksih sanaosa sampun boten kathah ingkang ngangsu kawruh ing mriku, jalaran kula mireng kabar ingkang kabekta ing angin ingkang nyariyoswaken menawi Ki Gedhe Pelanggolan tuwin Ki Lasma ingkang sampun boten wonten mriku malih, duka pejah duka kesah kula ugi boten ngertos".

 

"Ooo Yen mangkono" Pahang nanggapi wangsulane Ki Lurah "ngiras karo nliti kahanane prajurit Kalurahan sesuk ndika selakne niliki Paguron kuwi, murid-murid sing meguru ana kono isih ana pira lan sapa sing aweh piwulang yen suhing Paguron ya kuwi Ki Gedhe Pelanggolan lan Ki Lasma jarene wis ora ana maneh?".

 

"Inggih Anakmas" wangsulane Ki Lurah "angkah kula prekawis nliti kawontenaning prajurit Kalurahan lan kawontenanipun Paguron Jatigrowong menika wau, saged kula tindakne mangke kemawon. Dados benjing menawi nDara Puthut Jayantaka lan nDara Puthut Jayandaga rawuh mriki, menawi ngantos mundhut pirsa babagan menika, kula saged matur kanthi lancar, dene menawi boten mundhut pirsa bab menika, paling boten jejibahan menika sampun botenh dados tanggelan malih".

 

"Bener Ki Lurah" Pahang guneman sajak seneng atine "lekas ndika sing keri dhewe iki mau, aku sarujuk banget. Yen ngono, murih ndika ora kentekan wektu saiki aku tak pamit bali dhisik, dadi ndika enggal bisa nindakne jejibahan sing ndika kandhakne mau".

 

"Makaten Anakmas?" Ki Lurah takon "inggih mangga menawi makaten, kula namung saged ndherekaken Sugeng Tindak lan nyuwun pangapunten, rawuhipun Anakmas kekalih namung kasegahan ing Anggur kemawon".

 

Pahang karo Tambir ngguyu alon krungu wangsulane Ki Lurah sing mangkono kuwi. Kekarone banjur ngadeg mlaku nyedhaki jarane sing dicancang ing latar, arep bablas bali menyang Pagurone. Awit pancen tekane ing kono mau satemene mung awit saka ngemban prentah saka dhuwurane murih ngabari Lurah Grumbulan yen Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga arep teka mrono.

 

Ki Lurah uga banjur mlebu omah pamitan marang Nyai Lurah, kandha yen arep nemoni Bebau Senggot lan Bebau Watutanggul. Pancen Ki Lurah arep ngajak Bebau loro kuwi nemoni Ki Gedhe Pelanggolan, Ki Lasma sarta Rangga lan Marga, saperlu ngabarake yen lagi wae ditekani Cantrik Paguron Tangen sing nakokne kahanane prajurit Kalurahan lan Paguron Jatigrowong.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (082)

 

82.

Wong sak pendhapa banjur padha meneng, nyoba golek wangsulan saka gagasane dhewe-dhewe gegayutan karo kabar sing digawa dening Kasirata, yen Wadyabala sagelar sepapan saka Mataram dibudhalne mangetan, sing miturut panemune Kasirata arep nhglurugi menyang Paguron Tangen. Luwih-luwih Kasirata dhewe uga nrungu kabar slenthingan yen merga Patih Mandaraka nampa jujulan warta saka putrane Panembahan Senapati sing ngabarake mungguh kekuwatan sing diduweni Paguron Tangen kang sanyatane. Sanadyan warta sing keri kuwi wis dibantah dening Wasi Nagasekti kanthi pawadan mokal yen Panembahan Senapati kagungan putra sing wis diwasa sing wis wani lelana menyang Brang Wetan, nanging ngelingi nek Panembahan Senapati kuwi kajaba bagus rupane, wiwit bocah wis kulina diaji-aji wong sak negara merga putra angkate Sultan Pajang, dadi bisa wae nalikane Sutawijaya isih jejaka tanggung biyen wis duwe open-open wanita sing dilebokne ing slambu peteng, minangka klangenane, lan sing njujuli warta kuwi anak lambu petenge Sutawijaya sing saiki madeg dadi Panembahan Senapati ing Mataram.

 

"Lha menawi prajurit saking Mataram menika estu badhe ngrabasa Paguron Tangen mriki, menapa ingkang kedah dipun lampahi Kakang Panembahan?" sawuse padha meneng suwe, Panembahan Alit Dewa Danu sing miwiti ngajak nutugne olehe padha rembugan.

 

"Menapa prayoginipun nyuwun bebantu dhateng Patalan Kakang Panembahan?" genti Wasi Nagasekti numpangi rembug "menawi kedah nyuwun bebantu dhateng Rama Panembahan Nagajiwa, dinten niki ugi, Adhi Nagatingkir kersanipun wangsul dhateng Patalan ngaturaken prakawis menika dhateng Rama Panembahan Nagajiwa".

 

"Mengko dhisik Dhimas, coba tak takere dhisik kekuwatan ing kene, mengko perkara kapeksa nyuwunbebantu menyang Patalan kuwi gampang, sokur yen ora ndadak nganggo gawe repote Rama Panembahan Nagajiwa, Si Singasari sawadya balane bisa dipendhem ana Tangen kene" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha karo njengkerutne bathuke.

 

Pancen Panembahan Dewa Karkatha kepengin nuduhne menyang Nagasekti yen kekuwatan sing disimpen dening Paguron Tangen kuwi cukup gedhe, malah kira-kira bisa uga luwih gedhe tinimbang kekuwatane Paguron Patalan, kanthi mangkono Wasi Nagasekti sakancane ora nganggep remeh marang Panembahan Dewa Karkatha apa dene murid-muride.

 

"Nek sing dibudhalne mrene kira-kira limang atus Prajurit" kandhane Panembahan Dewa Karkatha sabanjure "kuwi isih sangisore kekuwatan Paguron Tangen, jalaran para cantrik sing isih mapan ing Paguron cacahe ora kurang saka telung atus, banjur para siswa sing wis ora manggon neng Padhepokan kene cacahe bisa luwih akeh maneh, nek digawe gampang ana telung atus, cacahe kekuwatan Paguron Tangen isih luwih gedhe tinimbang cacahe prajurit Mataram".

 

Wasi Nagasekti mung manthuk-manthuk krungu petungane Panembahan Dewa Karkatha ngono kuwi.

 

"Cacah nem atus kuwi tak etung mung kanggo njagani yen ora netes wae" kandhane Panembahan Dewa Karkatatha sabanjure "jalaran siswa-siswa sing saiki wis manggon ing desane dhewe-dhewe akeh sing uga banjur padha ngedegne paguron kanuragan, lan padha duwe cantrik sanadyan rata-rata cacah seket nganti tekan satus, nek para siswa kuwi mengko budhale padha ngajak cantrike, ora mokal yen Singasari karo prajurit bakal karoban lawan".

 

"Kula ngertos lan pitados kaliyan menapa ingkang ndika dhawuhaken Kakang Panembahan" Wasi Nagasekti aweh panemu "nanging menika wekdalipun sampun mepet, miturut petangan kula, boten ngantos tigang peken malih wadya Mataram sampun badhe dumugi mriki. Lajeng wekdal kangge nimbali para siswa Paguron Tangen ingkang sampun mapan ing dhusunipun piyambak-piyambak menika, wekdalipun anyekapi menapa boten?".

 

"Kuwi uga wis mlebu ing petunganku Dhimas" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha "pancen ya kudu rebut banter karo lakune Prajurit Mataram, bengi iki uga marang Janggan Suratanta, Janggan Wisakala, Janggan Palupuh tak prentahake supaya nekakne dhawuhku marang Ki Sudara ing Mlale, Ki Baskara ing Japoh, Ki Suduk ing Gesi lan Ki Senggung ing Gesi. Padha dhawuhna marang wong-wong kuwi supaya ngabari sedulur-sedulure padha-padha siswa Paguron Tangen, kandhakna yen wektu iki Paguron Tangen lagi sajroning bebaya, critakna apa sing kudu sira critakne gegayutan karo warta sing digawa dening Kasirata iku mau. Tak jaluk sajroning wektu sepasar supaya kabeh wis padha siaga ana ing Tangen kene".

 

"Inggih Rama Panembahan" Janggan Suratanta makili Janggan Wisakala lan Janggan Palupuh wangsulan karo nyembah "sampun cetha ingkang dados dhawuhipun Rama Panembahan samangke kaparenga kula tetiga bidhal nindakaken dhawuhipun Rama Panembahan menika. Boten langkung pangestunipun Rama Panembahan mugi mayungana lampah kula tetiga".

 

"Iya, budhala saiki uga, pangestuku sing ngeterne lakumu bocah telu" wangsulane "aja kaya bocah cilik, borong olehmu padha arep andum gawe lan budhalmu mengko padha miliha jaran-jaran sing banter playune ing gedhogan kae".

 

"Inggih sendika, ngestokaken dhawuh Rama Panembahan" wong telu kuwi wangsulan bareng banjur alon-alonan padha mundur ninggalne pendhapa arep nindakne prentahe gurune.

 

"Kula sampun nicil ayem Kakang Panembahan" saungkure Janggan telu kuwi, Wasi Nagasekti banjur guneman "nyata kekiyataning Kakang Panembahan Dewa Karkatha saestu ngedab-edabi. Sanaosa makaten, sanadyan namung saklusu kaparenga kula badhe ndherek udhu, nadyan namung samerang kaprengna kula badhe atur pasumbang".

 

"Banget panuwunku marang ndika Dhimas Wasi Nagasekti" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha karo mesem lega "Dhimas arep paring pisumbang apa marang Paguron Tangen?".

 

"Sampun klentu Kakang Panembahan" Wasi Nagasekti genti aweh wangsulan "kula ngertos, menawi Paguron Tangen ingkang dipun suhi dening Kakang Panembahan Dewa Karkatha menika estu sampun opor bebek, liripun saged ngentas awakipun piyambak, nanging ngemuti bilih Paguron Tangen menika boten saged kapisahaken kaliyan Barisan Trah Majapahit ingkang samangke kapunjeraken ing Padhepokan Wana Patalan, pramila kula inggih boten kepengin ngekep dhengkul sumerep Kakang Panembahan Dewa Karkatha lan kulawarga ing Paguron Tangen menika badhe yasa luwangan kangge mendhem bangkenipun Singasari lan wadya bala Mataram, kaparengna kula lan kadang-kadang kula menika boten wangsul rumiyin dhateng Patalan, nanging badhe ndherek manggihi Singasari sawadya balanipun menika, Kakang".

 

"Iya, iya  Dhimas" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha sabanjure "yen kuwi wis dadi kersane  Dhimas Nagasekti lan para kadang saka Patalan, ora liwat aku mung bisa ngaturake panuwun. Ngelingi palenggahane Dhimas Nagasekti lan para kadang saka Patalan, aku ora lila yen Dhimas arep ngadhepi prajurit rucah. Dhimas Nagasekti lan para kadang iki, mengko bisa kumpul karo aku saora-orane sing arep nempuhne para Tumenggung lan senapati pinilih saka Mataram, dene sing ngadhepi Singasari ora ana liya ya mung aku dhewe murih ora mbuwang wektu sing akeh".

 

"Inggih matur nuwun Kakang Panembahan" wangsulane Wasi Nagasekti. Murid kinasihe Panembahan Nagawisa ing Patalan kuwi pancen uga kepengin nuduhne marang Panembahan Dewa Karkatha lan wong-wong ing Paguron Tangen, yen kasektene ora kalah yen ditandhing karo murid-muride Panembahan Dewa Karkatha, malah mbok menawa wae isih luwih sekti dheweke lan sedulur-sedulure yen dijejerne karo Panembahan Dewa Karkatha lan murid-muride. Yen klakon mengkone Panembahan Dewa Karkatha lan wong Paguron Tangen wis weruh sepira kadigdayan lan kasantikane, gelem ora gelem Panembahan Dewa Karkatha ora banjur kebacut olehe gumedhe jalaran rumangsa ering marang kasekten lan kadibyane ing reh kanuragan lan ulah kaprajuritan.

 

"Sabanjure marang sira Ngger Jayantaka lan Jayandaga" Panembahan Dewa Karkatha banjur salin guneman marang murid agul-agule kuwi.

 

"Inggih wonten dhawuh Rama Panembahan" wangsulane Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga meh bareng.

 

"Sesuk budhala menyang Desa Grumbulan, temonana Lurah Kuwera ing Grumbulan Kulon lan Lurah Widarba ing Grumbulan Wetan. Lurah loro kae prentahen supaya nyiagakne prajurit-prajurit desane dhewe-dhewe kanggo melu maju mapag tekane Prajurit Mataram. Sarta maneh, Luraj Kuwera ajaken nemoni gurune Paguron Cilik sing jarene jeneng Paguron Pelanggolan utawa Paguron Jatrigrowong kae, prentahna marang sing mandhegani Paguron kuwi kaya dene nggonmu aweh prentah marang Lurah Kuwera apa dene Lurah Widarba" kandhanane Panembahan Dewa Karkatha sabanjure.

 

"Inggih Rama Panembahan, ngestokaken dhawuh" wangsulane Puthut Jayantaka lan Puthut Jayandaga bebarengan.

 

"Aja nangung olehmu aweh prentah" Panembahan Dewa Karkatha nambahi kandha "yen salah siji utawa katelune pisan ana sing semanta lire ora gelem nindakne apa sing dadi prentahmu, kandhanana pisan, yen sing wani ndaga bakal ditumpes kelor sacindhil abange".

 

"Inggih Rama Panembahan" wangsulane Puthut loro kuwi maneh.

 

Gandheng wektune wis sansaya wengi, mula Panembahan Dewa Karkatha banjur mbubarake rerembugan kuwi. Wasi Nagasekti lan pandhereke padha dikongkon lerem ing omah pondhokan sing manggon awor karo paleremane Panembahan Dewa Karkatha.

 

 

ana candhake.

SENDHANG MUSTIKANING WARIH V (081)

 81.

Panembahan Dewa Karkatha rada mlengak krungu wangsulane Panembahan Alit Dewa Danu mangkono iku. Pancen Kasirata kuwi salah sijine siswa utawa cantrik Paguron Tangen sing klebu wis suwe olehe nyantrik lan awit saka lantiping pikire banjur dening Panembahan Dewa Karkatha diwenehi gaweyan supaya dadi telik sandi, sing jejibahane ngulat-ulati kahanan sarta ngrungokne kabar sing sumebar ing Kutha Gedhe Mataram. Mligine sing ana sambung rapete karo lakuning paprentahan ing Mataram sarta gawe kabar kang ngayawara sing disebarne marang kawula ing Mataram murih Mataram bisa kisruh sing tundhone bisa gawe ringkihing paprentahan.

 

Wis watara setengah tahun Kasirata ora bali menyang Tangen, nanging nindakne laku dagang neng Kutha Gedhe Mataram lan sakiwa tengene sinambi nyebar warta sing kosok balen karo kahanan sing sanyatane. Lha kok wengi kuwi Kasirata dumadakan bali neng Paguron Tangen sing jarene arep aweh kabar sing gawat. Banjur kabar apa iki?.

 

"Kasirata dhawuhana maju mrene Adhi" kandhane Panembahan Dewa Karkatha sabanjure marang Panembahan Alit  "tak takonane kabar apa sing digawa".

 

"Inggih Kakang Panembahan" wangsulane Panembahan Alit, sing banjur aweh prentah marang Kasirata supaya nyaket Panembahan Dewa Karkatha "Kasirata, nyedhaka Kakang Panembahan Dewa Karkatha lan matura sing cetha apa warta sing mbok arani gawat kuwi".

 

"Ngestokaken dhawuh Panembahan" Wasirata wangsulan banjur karo ndhodhok mlaku nyedhak ngadhep ing ngarepe Panembahan Dewa Karkatha.

 

"Keparareng matur Panembahan" Kasirata nguneman karo nyembah.

 

"Iya, kandhakna apa warta sing mbok gawa? gajege wis rada sauntara kowe ora ngaton bali ing Paguron kene?!" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha.

 

Kabeh wong sing ana pendhapa kono padha meneng, ora ana sing wani cemuwit, kabeh uga kepengin ngrungokne warta sing arep diaturne Kasirata marang Panembahan Dewa Karkatha.

 

"Saderengipun nyuwun pangapunten Panembahan awit pawartos menika kula tampi inggih dereng dangu awit ketingalipun inggih awit wonten kabar ingkang njujuli" Kasirata miwiti ngandhakne kabar sing diweruhi.

 

"Iya, kabar apa kok dumadakan kowe kandha yen ana kabar sing njujuli? Sing njujuli sapa? lan kabar apa kuwi?" Panembahan Dewa Karkatha nyelani kandhane Kasirata.

 

"Inggih kabar prakawis anggenipun Mataram badhe nglurug perang dhateng Paguronipun piyambak menika" wangsulane Kasirata nutugne olehe kandha.

 

"Mataram arep nglurug perang marang Paguron Tangen?" Panembahan Dewa Karkatha nyelani takon sajak gumun.

 

"Leres" wangsulane Kasirata "suwaunipun kabar wau sampun sumebar lan kula ugi sampun nyebar wartos ingkang saged kapireng dening Prajurit Sandi Mataram, temah wartos ingkang kula sebar kala wau kathah ingkang sami pitados kalebet Pangeran Singasari Senapati Agung Nagari Mataram".

 

"Mengko dhisik, aku durung pati mudheng karo critamu iki" Panembahan Dewa Karkatha sajak ora sabar karo kabar sing dikandhakne Kasirata "coba balenana sing luwih cetha!".

 

"Estunipun makaten" Kasirata wangsulan lan mbaleni katrangane "watawis kalih wulan kapengker kula mireng kabar bilih Prajurit Sandi Mataram ngabaraken dhateng Pangeran Singasari menawi Paguron Tangen sampun bibrik-bibrik badhe mirong kampuh jingga, mbalela saking pangwasanipun Panembahan Senapati. Kula ngertos menawi palauranipun Prajurit sandi Mataram menika mila leres, awit saking menika kula lajeng nyebar wartos bilih Paguron Tangen ingkang dipun suhi dening Panembahan Dewa Karkatha mila leres badhe mbalela, nanging kula wewahi cariyos ingkang boten leres inggih menika lekasipun Panembahan Dewa Karkatha menika kenging kawastanan namung kados gegujenganipun lare angen, jalaran kula criyos minangka tiyang ingkang griyanipun Tangen, kula ngertos menawi Panembahan Dewa Karkatha menika namung Dhukun nDesa ingkang muridipun kenging kawilang mawi driji, dados menawi mangke saestu Pangeran Singasari ngerigaken prajuritipun cacah satus ingkang dipun tindhihi prajurit ingkang apangkat Tumenggung, boten ngantos sapanginang Paguron tangen tartamtu sampun rata kaliyan siti".

 

"Bagus, kowe pinter Kasirata" Panembahan Dewa Karkatha nyela rembug karo ngguyu "aku ngerti karo sing mbok karepne, kowe duwe pangarah supaya Mataram mung mbudhalake prajurit sing ora akeh cacahe menyang Tangen kene, perlune murih gampang anggone awake dhewe numpes, harak ya ngono ta? banjur asile nggonmu nyebar warta ngayawara kuwi kepriye?".

 

"Ketingalipun kabar ingkang kula sebar menika sampun kadhahar dening para prajurit ingkang nggadhahi pangkat radi inggil, malah ugi sampun dumugi lan kadhahar dening Pangeran Singasari" wangsulane Kasirata nutugne crita "pramila anggenipun badhe ngrabasa Paguron Tangen lajeng dipun sumenekaken jalaran ngemuti menawi kekiyataning Paguron Tangen namung alit, prabeya ingkang badhe dipun wedalaken dening kahartaning kasenapaten agung inggih kedah boten kathah".

 

"He he he...." Panembahan Dewa Karkatha gumuyu amba "dhasar wong Mataram sing apangawak prau kabeh, geleme obah mung merga ngalap opah, genah nek wragad sing dicawisne kanggo nglurug menyang Tangen kuwi mung sethithik, para senapati lan prajurit Mataram genan nek padha aras-arasen kabeh".

 

"Inggih Panembahan" wangsulane Kasirata sabanjure "nanging, mugi kauningan kalih dinten kapengker kula sumerep Mataram ngerigaken Prajurit kanthi cacah ingkang boten kantenan kathahe, menawi kemawon langkung saking sekawan atus tiyang, kathah para Tumenggung ingkang ndherek bidhal awit ingkang minangka dados Manggalayuda Pangeran Singasari piyambak".

 

"Piye?" Panembahan Dewa Karkatha katon kaget banjur takon kanthi suwara sing banter "Pangeran Singasari ngerigne wadya bala samono akehe kuwi arep digawa menyang ngendi? Apa arep kanggo nglurugi Paguron Tangen he?".

 

"Inggih awit saking menika Panembahan" Kasirata nutugne olehe kandha "ing ngajeng sampun kula aturaken mbok menawi kemawon wonten warta jujulan dhateng Mataram ingkang langkung pinitados lan saestu ngertos menggah kawontenan sanyatanipun ingkang wonten ing Paguron Tangen mriki. Awit saking menika, kula tumunten marentahaken dhateng Adhi Nadisa tuwin Adhi Segaragama murih memanuki lampahing prajurit Mataram ingkang bidhal mangetan mawi lampah dharat menika, dene kula lajeng daya-daya wangsul dhateng Tangen saperlu ngatiuraken pawartos menika dhateng Panembahan".

 

"Hm........" Panembahan Dewa Karkatha nggereng "aneh, upama ana sing njujuli kabar menyang Mataram, banjur sapa sing wis budhal mrana ? Nitik akehing prajurit sing dibudhalake kuwi cetha nek sing aweh kabar menyang Mataram kuwi dudu mung Prajurit Sandi sing ngontalake Pangeran Singasari temah percaya karo kabar sing digawa. Aku ngerti dhewe, biyen jaman aku bebarengan karo Paman Panji Narantaka sing saiki madeg dadi paramparane Rama Panembahan Nagajiwa ing Patalan, ndelok kahanan Mataram, sing jeneng Pangeran Singasari kuwi ora getapan lan gampang percaya karo kabar sing ditampa..........".

 

"Mangke rumiyin, Nuwun sewu Kakang Panembahan" dumadakan Wasi Nagasekti nyela rembug melu guneman.

 

"Iya Dhimas Wasi Nagasekti arep paring dhawuh apa?" Panembahan Dewa Karkatha takon.

 

"Menapa leres menawi bidhalipun wadya bala Mataram sagelar sepapan ingkang cacahipun saged winastan ewon lan dipun tindhihi dening Si Singasari menika saestu badhe nedya nglurugi Paguron Tangen? Menapa boten badhe nglurugi papan sanes ingkang kaleresan mapanipun inggih ing Brang Wetan?  Awit kula ugi mireng pawartos bilih Panembahan Mas ing Madiun ugi sampun miwiti suthik kabawah Mataram. Mangke gek-gek Wadyabala ingkang tinindhihan Si Singasari menika badhe dhateng Madiun?" Wasi Nagasekti dumadakan duwe panemu sing seje.

 

"Piye Kasirata panemumu karo panemune Adhimas Wasi Nagasekti iki?" ora mangsuli pitakone Wasi Nagasekti, Panembahan Dewa Karkatha malah genti nakoni Kasirata.

 

"Nyuwun pangapunten Panembahan lan ndika Wasi Nagasekti" Kasirata wangsulan "nalika kula mlampah wangsul sarana nunggang kapal, kula ugi kendel saperlu liru kapal sanes ing margi murih boten katelasan napas, nalika kula ngepasi liru kapal dhateng salah satunggaling sanakan kula, kula ugi mireng wartos bilih ingkang njujuli wartos dhateng Mataram menika utusanipun Pangeran putranipun Panembahan Senapati ingkang nembe lelana ing Brang Wetan lan utusan kasebat katampi piyambak dening Patih Mandaraka, pramila boten nggumunaken menawi Pangeran Singasari lajeng kontal purun budhal".

 

"Ha...ha......ha.....ha........" dumadakan Panembahan Dewa Karkatha gumuyu banter "kabar sing mbok tampa kuwi cetha yen ngayawara Kasirata. Aku ngerti dhewe, anake Sutawijaya tilas Lurah Pasar Pajang kuwi sing gedhe dhewe umure durung ana sepuluh tahun, yen ora kleru jenenge Jolang, dadi mokal yen ana Pangeran anake Sutawijaya sing lelana ing Brang Wetan. Ketoke aku luwih mathuk karo panemu lan pangirane Dhimas Wasi Nagasekti mau".

 

"Nanging sampun kesesa ayem rumiyin Kakang Panembahan" Panembahan Alit sing maune mung meneng wae melu guneman "saged ugi wartos ingkang dipun tampi dening Ki Kasirata menika kala wau ugi wonten leresipun. Saged ugi sebatan Pangeran anakipun Sutawijaya menika namung dhapur pasemon. Awit saking menika awakipun piyambak ugi kedah tata-tata kangge ngadhepi duginipun mengsah".

 

"Apa sing Adhi kandhakne kuwi pancen bener" wangsulane Panembahan Dewa Karkatha "nadyan aku rada mathuk karo panemune Dhimas Wasi Nagasekti mau, nanging jeneng ora klebu nalar nek arep nglurugi Madiun Sutawijaya mung mbudhalake Si Singasari, awit wis kondhang yen Panembahan Mas ing Madiun kuwi kadigdayane ora akeh kaceke karo Arya Penangsang sing mati kena kartisampekane Juru Mertani lan Pemanahan sing ngongkon Sutawijaya nunggang jaran wedok ing gisik Bengawan Sore biyen. Merga Panembahan Mas karo Penangsang kuwi padha-padha muride Sunan Kudus".

 

 

ana candhake